De Britse premier Boris Johnson en de Duitse Commissievoorzitter Ursula von der Leyen praten nog met elkaar, maar zeggen beiden dat een no-deal-Brexit zeer wel mogelijk is. Daarmee schaart Johnson zich in het rijtje rebellen tegen het Duitse EU-rijk. Wil Duitsland dit rijk bijeenhouden, dan moet het een aantal fundamentele vragen beantwoorden, schrijft Jelte Wiersma.
Gaat opnieuw een Duits rijk ten onder door te grote ambities in het Oosten, zwakke partners in het Zuiden, een getroebleerde relatie met Frankrijk en tegenstribbelende Britten? Die onvermijdelijke vraag ligt onder de gebeurtenissen van vorige week. Bondskanselier Angela Merkel (CDU) deed concessies aan Polen en Hongarije wat betreft rechtsstaat en democratie, het Zuiden – en dan vooral Italië – kreeg door de Europese Centrale Bank (ECB) in Frankfurt nog meer geld toegestopt, Frankrijk blijft hameren op strategische autonomie voor Europa en Johnson weigert voorlopig het Verenigd Koninkrijk ondergeschikt te maken aan Brusselse regels.
Deze vier realiteiten zijn voor de Duitse regering ongemakkelijk. De Europese Unie (EU) is, of ze dat nu wil of niet, een Duits rijk geworden. Duitsland heeft die macht niet per se gezocht, wil die macht zelfs vaak juist niet, maar aan een aloude wet kan ook Berlijn niet ontsnappen: economische macht leidt altijd tot politieke macht. Sinds de banken-/eurocrisis vanaf 2009 is het de Duitse regering die bepaalt.
Maar deze machtspositie is gemankeerd en wordt van alle kanten uitgedaagd.
Rijk zonder strijdkrachten
Duitsland heeft geen serieuze strijdkrachten. De Duitse minister van Defensie Annegret Kramp-Karrenbauer (CDU) schreef in oktober: ‘Europese militaire autonomie is een illusie’. Het zijn de Verenigde Staten van Amerika die Duitslands verenigde Europese staten beveiligen. Dit tot frustratie van Frankrijk. Dat land ziet de EU als een vehikel om juist los te komen van de Engelstalige wereld en als continentaal (West-)Europa zelf een supermacht te worden.
Lees ook Jelte Wiersma’s rubriek In Brussel: Strijd over oeroude Franse ambities
De Franse president Emmanuel Macron is boos over het nein uit Berlijn, maar Duitsland wil niet naast een economische ook een militaire macht zijn. De geschiedenis heeft hier haar rechten. Duitsland wil gezien het eigen verleden liever geen militaire verantwoordelijkheid. Macron bouwt daarom aan een coalitie van landen die wel willen vechten, zoals Nederland, Denemarken, België en Spanje. Hoe lang accepteren de Amerikanen, de Fransen en de kleintjes nog dat Duitsland hen het vuile werk laat doen?
Laden…
Word abonnee en lees direct verder
Al vanaf €15 per maand leest u onbeperkt alle edities en artikelen van EW. Bekijk onze abonnementen.
Bent u al abonnee en hebt u al een account? log dan hier in
Verder lezen?
U bent momenteel niet ingelogd of u hebt geen geldig abonnement.
Wilt u onbeperkt alle artikelen en edities van EW blijven lezen?