Krijgt agressor Poetin wat hij wil? Analyse van Oekraïne-top in het Witte Huis

De feiten: VS bereid om veiligheidsgaranties te bieden bij eventueel vredesakkoord

De Verenigde Staten zijn bereid om Oekraïne veiligheidsgaranties te bieden bij een eventueel vredesakkoord. Dat zei Donald Trump maandagavond 18 augustus tijdens zijn ontmoeting met de Oekraïense president Volodymyr Zelensky en een delegatie van zeven Europese leiders. Volgens de Amerikaanse president is ook Rusland bereid daarmee in te stemmen.

Concrete toezeggingen deed Trump niet. De Europese leiders drongen bij Trump aan op veiligheidsgaranties vergelijkbaar met artikel 5 van het NAVO-verdrag, wat betekent dat een aanval op Oekraïne zou worden beschouwd als een aanval op alle landen van de coalition of the willing. ‘We zullen hen zeer goede bescherming en zeer goede veiligheid bieden,’ was het enige wat Trump daarover zei.

Trump beperkt zich tot vage formulering

Toen verslaggevers Trump vroegen of de Verenigde Staten troepen naar Oekraïne zouden sturen als onderdeel van een vredesmissie, gaf Trump geen direct antwoord, maar zei hij dat Amerika ‘hen zouden helpen’.

Op zijn eigen sociale medium, Truth Social, beperkte hij zich later tot een vage formulering: ‘Tijdens de meeting over Oekraïne bediscussieerden we Veiligheidsgaranties voor Oekraïne die worden verleend door de verschillende Europese landen, met een coördinatie met de Verenigde Staten. Iedereen is heel blij met de mogelijke VREDE voor Rusland/Oekraïne.’

Over de details van de Amerikaanse betrokkenheid moet de komende dagen verder worden gesproken.

Ontmoeting Zelensky en Trump verliep soepel

De ontmoeting tussen Zelensky en de Amerikaanse president verliep een stuk soepeler dan het eerdere treffen tussen beiden in de Oval Office eind februari. Toen ontaardde het overleg tussen Trump, Zelensky en de Amerikaanse vicepresident JD Vance in een hoog oplopende ruzie, nu was de sfeer gemoedelijk en ontspannen.

Zelensky, na eerdere Amerikaanse kritiek op zijn legerkleding gehuld in een zwart pak, charmeerde Trump aan het begin door een brief van zijn vrouw aan first lady Melania te overhandigen. Zij had Poetin vrijdag een brief meegegeven waarin ze hem vroeg de bijna 20.000 naar Rusland ontvoerde Oekraïense kinderen thuis te brengen. Zelensky sprak van zijn beste ontmoeting met Trump tot nu toe.

Trump belde veertig minuten met Poetin

Na dit gezamenlijke overleg ontving Trump ook de presidenten Emmanuel Macron (Frankrijk) en Alexander Stubb (Finland), de premiers Keir Starmer (Verenigd Koninkrijk) en Giorgia Meloni (Italië), de Duitse bondskanselier Friedrich Merz, NAVO-secretaris-generaal Mark Rutte en voorzitter van de Europese Commissie Ursula von der Leyen. Die ontmoeting wordt door betrokkenen in Amerikaanse media als ‘hartelijk’ omschreven.

Lees ook: Wie is Alexander Stubb, de belangrijkste Trump-fluisteraar?

Halverwege het gesprek met de leiders belde Trump veertig minuten met Poetin om een ontmoeting tussen Zelensky en de Russische leider te regelen. Trump zei dat hij bereid was om daarna beide leiders te ontmoeten in een trilaterale bijeenkomst. De Russen hebben laten weten akkoord te zijn met directe gesprekken door ‘senior onderhandelaars’ tussen Rusland en Oekraïne, maar zwijgen nog over betrokkenheid van Poetin.

Oekraïne koopt voor 90 miljard dollar aan Amerikaanse wapens

Trump zou Trump niet zijn als de ontmoeting zonder een zakelijke deal was geëindigd. Zelensky heeft toegezegd dat Oekraïne met Europees geld voor 90 miljard dollar aan Amerikaanse wapens gaat kopen.

In ruil zal Amerika Oekraïense drones aanschaffen. Zelensky wil meer Patriot-luchtverdedigingssystemen om de schade van de aanhoudende Russische raketaanvallen tot een minimum te beperken.

Wie zegt wat over het topoverleg met Trump, Zelensky en Europese leiders?

Bronnen: Truth Social, X

De Amerikaanse president Donald Trump laat op zijn sociale medium Truth Social weten dat hij na afloop van de bijeenkomst met president Poetin heeft gebeld en voorbereidingen heeft getroffen ‘voor een ontmoeting, op een nog te bepalen locatie, tussen president Poetin en president Zelensky’.
De Oekraïense president Volodomyr Zelensky spreekt op X zijn waardering uit voor ‘het belangrijke signaal van de Verenigde Staten met betrekking tot hun bereidheid om de veiligheidsgaranties te steunen en er deel van uit te maken’.

EWʼs visie: Teleurstellend dat Trump geen staakt-het-vuren eist vóór onderhandelingen Poetin-Zelensky

Door: Matthijs van Schie, redacteur Buitenland en René van Rijckevorsel, correspondent Europese Unie

Het had slechter gekund, is de afdronk van een enerverende dag vol topdiplomatie in het Witte Huis. Zelensky kwam er in zijn gesprek met Trump goed van af, en ook de leiders van vijf Europese landen, de NAVO en de Europese Commissie wisten voor hun Oekraïense bondgenoot op te komen zonder de wispelturige Amerikaanse president voor het hoofd te stoten.

Veel Europeanen keken met angst en beven uit naar Trump vs. Zelensky, Part II. Na de voor Kyiv rampzalige oorwassing een klein half jaar geleden werd gevreesd voor een herhaling van zetten. In Alaska had Trump de Russische oorlogsmisdadiger Poetin met alle egards ontvangen en leek de toon gezet voor het belonen van de agressor.

Over ‘landruil’ is niet gesproken en dat is raar

Over een ‘landruil’ zou volgens de aanwezigen maandagavond niet zijn gesproken en dat is raar. Een overeenkomst over wie wat krijgt, of beter gezegd: welke delen Oekraïne moet afstaan, is dé basis van elke vredesovereenkomst. Er werd nu gediscussieerd over horde 2 (veiligheidsgaranties) terwijl de hogere horde nog moet worden genomen.

Die draait om de vraag of Poetin de hele Donbas en de rest van de door hem bezette delen van Oost-Oekraïne mag innemen en behouden (waarmee Trump in Alaska akkoord zou zijn gegaan), of dat de ‘contactlijn’ de inzet is: Rusland krijgt niet meer dan het tot nu heeft veroverd (wat de Europese leiders willen, omdat anders de agressor te veel wordt beloond). Kennelijk wordt dat besluit aan Zelensky gelaten. Gelukkig is hij niet gedwongen om bij het kruisje te tekenen voor het opgeven van de Donbas.

Rusland kan doorgaan met opmars in de Donbas

Teleurstellend is dat Trump niet langer van Poetin eist dat hij akkoord gaat met een staakt-het-vuren voordat de onderhandelingen met Zelensky beginnen. Rusland kan nu rustig doorgaan met zijn opmars in de Donbas, waar Poetins troepen onlangs al veel terrein zouden hebben gewonnen.

Hoewel daarvan in gesprekken met de pers weinig te merken was, is te hopen dat Zelensky en zijn Europese bondgenoten Trump ervan hebben overtuigd dat Amerikaanse druk op Moskou noodzakelijk blijft. Bijvoorbeeld door de met veel bombarie aangekondigde sancties (waaronder secundaire, tegen importeurs van Russische olie) weer van stal te halen.

Goed nieuws is ten slotte het vertoon (eindelijk) van Europese eensgezindheid. Al moet daarbij worden aangetekend dat de felle anti-Poetin-haviken uit Polen en de Baltische landen ontbraken in de Europese delegatie. Alleen de Fin Stubb komt daar een beetje in de buurt.