Hoewel voorzitter van de Europese Commissie Jean-Claude Juncker al geruime tijd in de clinch ligt met Polen, ziet hij het niet zitten om de Europese geldkraan naar het land dicht te draaien. ‘Ik ben niet in een militante bui,’ laat Juncker weten.
De EU en Polen lagen eerder overhoop vanwege ondemocratische tendensen in het Oost-Europese land. De Poolse regering onder leiding van de conservatief-rechtse partij PiS (Recht en Rechtvaardigheid) ligt onder vuur, vooral van vicevoorzitter van de Europese Commissie Frans Timmermans omdat ze de rechterlijke macht onder politieke controle probeert te brengen en daarmee de trias politica (scheiding der machten, de basis van de moderne rechtsstaat) niet zou respecteren.
Westerse landen protesteren tegen EU-bedrag voor Polen
Met de hervormingen zou het parlement onder meer zeggenschap krijgen over de compositie van het Hooggerechtshof. De Europese Commissie kondigde in juli vorig jaar aan juridische stappen tegen Polen te gaan ondernemen, en dreigde meermaals met het stoppen van de EU-fondsen voor het land. Maar als het aan de bui van Juncker ligt, gaat dat nu toch niet gebeuren. ‘Ik ben niet in de stemming voor wilde bedreigingen,’ zegt Juncker dinsdag tegen de Duitse omroep ARD, voorafgaand aan en bijeenkomst met de nieuwe Poolse premier Mateusz Morawiecki in Brussel.
Volgens Elsevier Weekblad
Jelte Wiersma: ‘EU is vaak soepel. Waarom niet met Polen?’
Liever heeft Juncker dat de EU en Polen ‘verstandige discussies met elkaar voeren, zonder over te gaan op dreigende gebaren.’ Volgens hem is het voor hem als commissievoorzitter niet handig om ‘dreigend in te grijpen’, en neemt hij liever een rol als ‘mediator’ op zich. ‘Ik ben niet in een militante bui,’ aldus Juncker.
Polen is verreweg de grootste profiteur als het op EU-fondsen aankomt. Het land ontvangt een budget van zo’n 100 miljard aan een combinatie van fondsen (structureel, landbouw), en dat budget loopt tot 2020. Vanuit Europa klinkt protest tegen dat bedrag, omdat conservatieve Poolse regering hiermee steeds verder in de richting van autoritarisme zou drijven.
Juncker roept Polen weer op immigranten op te nemen
Vorige maand liet de Europese Commissie vanwege de juridische hervormingen in Polen Artikel 7 uit het Verdrag van Lissabon in werking treden. Binnen die procedure zou eventueel het stemrecht van het land binnen de EU kunnen worden ontnomen, een unicum.
Toch vindt Juncker dat Centraal- en Oost-Europese landen niet de indruk moeten krijgen dat de EU wordt ‘geleid door West-Europa’. Desalniettemin roept hij de Polen op solidair te zijn met de rest van de EU. Hij dringt er nogmaals bij Polen en Hongarije op aan dat de landen vluchtelingen op moeten nemen – iets wat de landen, evenals Tsjechië en Slowakije, consequent weigeren. De EU moet volgens Juncker ‘met twee longen ademhalen’: ‘De Westerse en de Oosterse. Beide longen moeten werken,’ aldus de commissievoorzitter.
De Hongaarse premier Viktor Orbán liet afgelopen weekend, en dinsdag nogmaals, weten dat zijn land dat in ieder geval niet van plan is. Hij hekelt de acties van politici als Angela Merkel – die in 2015 meer dan een miljoen immigranten welkom heette – omdat ze de wil van het volk niet zouden respecteren.