Na de midterm-verkiezingen kwam het Amerikaanse Huis van Afgevaardigden voor het eerst in acht jaar weer in Democratische handen. Zal dit enig effect hebben op het Amerikaanse buitenlandbeleid, vraagt columnist Roberta Haar zich af.
Het onderwerp ‘buitenlandbeleid’ speelde slechts een bescheiden rol in de verkiezingscampagne voor de afgelopen midterms. Áls de kiezers al argumenten te horen kregen over kwesties buiten Amerika, dan ging het vooral over de grote vrees voor ‘de ander’ die bezig was op illegale wijze over de Amerikaanse landsgrens te geraken. Trumps uitbuiting van deze angst en zijn omarming van polemische taal met betrekking tot de Amerikaanse buitenlandse betrekkingen versterkte het tribalisme dat het Amerikaanse electoraat momenteel kenmerkt. Terecht zullen Europese burgers zich kunnen afvragen hoe deze bevordering van tweedracht door Trump het gedrag van Amerika op het wereldtoneel zal beïnvloeden.
Meld je hier gratis aan voor de Amerika Update, de wekelijkse nieuwsbrief met de laatste ontwikkelingen over de Verenigde Staten. Elke vrijdag in je mailbox.
Shake-up van het Nationaal Veiligheidsteam
Ten eerste moeten Europeanen er ernstig rekening mee houden dat hun ‘favoriete’ regeringsfunctionarissen weleens snel de laan uitgestuurd kunnen worden. Ter voorbereiding op zijn komende politieke strijd met het Democratische Huis van Afgevaardigden, zal Trump zich ontdoen van de leden in zijn kabinet die hem niet uitgesproken steunen. Net als hij eerder deed met de in zijn ogen niet-loyale minister van Justitie Jeff Sessions, zal Trump adviseurs ontslaan die hem niet enthousiast genoeg vleien of hem het gevoel geven dat hij incompetent is.
Op 8 december tweette Trump bijvoorbeeld dat de hoogste militair, Joe Dunford, per direct was ontslagen en werd vervangen. Drie maanden eerder meldde dagblad The New York Times dat de president van minister van Defensie, James Mattis, af zou willen omdat Trump vergeleken bij Mattis instabiel leek. Het nakende vertrek van Mattis zal zeker nog eens zijn versterkt door het boek van Bob Woodward, Fear. Trump in the White House, waarin staat dat na een discussie met Trump over Noord-Korea, Mattis zijn collega’s had toevertrouwd dat de president het begrip had van iemand ‘uit groep 7 of 8’.
Of Trump in staat zal zijn ambtenaren te ontslaan die de steun van het Congres hebben, hangt af van zijn eigen kwetsbaarheid en of het onderzoek van Robert Mueller nog meer schadelijke feiten zal onthullen over de financiële banden van de president met Rusland of Saudi-Arabië. In het contact met zijn eigen Buitenland- en Veiligheidsteam zou de president dan weleens kunnen veranderen van een stoutmoedige en zelfs arrogante Trump – die gelooft in zijn eigen politieke onkwetsbaarheid – in een gewonde, pruilende Trump, die door zijn Veiligheidsteam wordt gedwongen een meer traditioneel Republikeins buitenlandbeleid te voeren.
Europeanen zullen de voorkeur geven aan het laatste scenario en dan vooral aan een houding die de strategische waarde van bondgenoten weer waardeert. Het is alleen onwaarschijnlijk dat deze wens uitkomt.
‘Een pudding zonder een thema’
De – net als ik – uit South Dakota afkomstige journalist Tom Brokaw voorspelde twee dagen vóór de verkiezingen in het televisieprogramma Meet the Press dat de resultaten van de midterms opnieuw een ‘pudding zonder thema’ zullen zijn. Met andere woorden, de verkiezingen zullen alleen maar de diepe verdeeldheid in de Verenigde Staten benadrukken.
Het nieuwe Congres zal, net als het oude, allianties meer waarderen dan de Trump-regering en zal, meer dan de president doet, blijven aandringen op een krachtig beleid ten aanzien van autoritaire regimes. Veel Republikeinen in het Congres zullen bovendien meningsverschillen blijven houden met de president over zijn buitenlandse beleid. Denk aan onderwerpen als Rusland of de maatregelen die wel of niet tegen de Saudische kroonprins Mohammad bin Salman moeten worden genomen na de gruwelijke moord op journalist Jamal Khashoggi.
Tegelijk is het politieke beleid van de Democratische oppositie er helemaal niet op gericht om als controle te dienen voor het atypische karakter van Trumps geopolitieke koers. De Democraten laten bij hun toezicht op het ontwrichtende beleid van Trump verstek gaan, mede omdat Amerikaanse kiezers op dit moment geen aandacht schenken aan dat buitenlandse beleid.
Als Europeanen contact zoeken met Democraten – bijvoorbeeld over de toenadering van Iran om de atoomdeal nieuw leven in te blazen of omwille van het Klimaatakkoord van Parijs – lopen ze het risico dat ze worden meegezogen in het partij-tribalisme dat Washington verdeelt. Derek Chollet, van het Duitse Marshall Fonds, beweert dat Europese leiders die het aandurven om Democratische kopstukken op Capitol Hill te bezoeken, het risico lopen dat ze worden beschuldigd van samenspanning tegen Trump en ondermijning van Amerika. De ironie van deze samenzweringstheorie is waarschijnlijk aan Trump niet besteed.
De ‘themaloze pudding’ zal tenslotte volledig instorten, als de toekomstige onderzoeken van de Democraten naar mogelijke corruptie van de familie Trump verzanden in mediacircussen. Als Washington nóg meer wordt verteerd door spektakel, is Trump uiteindelijk degene die het meest profiteert. Dat komt omdat Trump gedijt in politieke turbulentie en triomfeert wanneer Amerikanen en de rest van de wereld afgeleid raken door de schandalen die hij zelf veroorzaakt.
Het zou weleens erger kunnen worden
Europeanen hoeven na de midterms geen verbetering van hun betrekkingen met de Verenigde Staten te verwachten. Sterker nog, het zou weleens erger kunnen worden, helemaal als adviseurs zoals Mattis het veld moeten ruimen. Wie zal dan nog tegengas geven tegen de steeds wispelturiger president Trump en zijn zero-sum-benadering van de mondiale politiek? Bovendien zorgt Trumps grote populariteit in het midden van Amerika – the Heartland – er voor dat het Amerikaanse electoraat verdeeld én afgeleid blijft in de nabije toekomst.
De tussentijdse verkiezingen zullen het Amerikaanse buitenlandbeleid niet veranderen. Daarvoor moeten we nog twee jaar wachten. Het welslagen van Trumps herverkiezingspoging zal daarom de belangrijkste factor zijn in de toekomstige Amerikaanse geopolitieke koers. En het valt nog te bezien of gematigde Republikeinen of internationaal georiënteerde Democraten tot een kritiek op het buitenlandbeleid van de president kunnen komen die resoneert bij Amerikaanse kiezers.