Jesse Klaver moet zijn GroenLinks weer naar het links liberale midden gaan navigeren. Hij kan daarmee een nachtmerrie zijn voor D66.
Habemus Papam klinkt vanaf het balkon van GroenLinks. Jesse Klaver is de nieuwe leider van GroenLinks. Hij volgt Bram van Oijk op. De leider wisseling is geruisloos verlopen. Ik had ook niet anders verwacht.
Bram van Ojik is een aardige ambtenaar die zijn plaats kent en weet precies wanneer hij weg moet. Tussen Femke en Bram ligt een electorale ruïne. Femke Halsema transformeerde GroenLinks in een links liberalistische partij. De partij vormde een grote dreiging voor D66, niet voor de SP.
Femke Halsema lukte het om populair te worden in het medialand, vooral het gesubsidieerde deel daarvan.
Populariteit
Halsema zette zich op oprechte wijze in voor de vrijheid van meningsuiting. En dat was een revolutie waaraan Halsema gedeeltelijk haar populariteit binnen de intellectuele kringen dankte. Dat was ooit anders geweest.
Voorheen was de partij de vijand van de vrijheid van meningsuiting. Andersdenkenden werden ook regelmatig vergeleken met extreemrechtse groepen of nazi’s. Hieraan bracht Halsema een einde.
Macht
Femke Halsema wilde deelnemen aan de vorming van de macht. Maar ze had heel snel door dat deze wens niet te verenigen was met de heersende opvattingen bij een meerderheid van de leden van GroenLinks.
De macht wordt gevreesd binnen de kringen van GroenLinks. Na het vertrek van Halsema kwam de econoom Jolande Sap aan de macht. Ook zij wilde rechtstreeks invloed uitoefenen op de vorming van de macht.
Zelfs had zij de politiemissie in Kunduz gesteund. Dat mocht niet baten: de leden willen wel de rechtsstaat in Afghanistan, maar de prijs daarvoor willen ze niet opbrengen. Echt een typisch GroenLinks gevalletje.
Nu neemt Jesse Klaver (29 jaar oud) het roer over. Hij is dan de echte Paus en geen tussenpaus.
Doorzetter
Klaver wekt sympathie op. Ook bij mij. Hij heeft gekleurde wortels: een Indische oma en een Marokkaanse vader die hij nooit heeft gekend. Daardoor is hij ook niet opgegroeid met de islamitische of Marokkaanse cultuur. Het maakt in alle eerlijkheid niets uit waar de ouders van iemand geboren zijn.
Klaver is een doorzetter: een gedisciplineerde en betrouwbare man. Het is een goed teken dat in Den Haag juist een politicus als Klaver de fractievoorzitter van een belangrijke partij wordt. Echter ontslaat dit mij niet om zijn opvattingen kritisch te gaan analyseren. Daar gaan we nu.
Rechter
Klaver keert zich tegen de economisering van politiek. Al in de jaren negentig van de vorige eeuw werd ook gewaarschuwd voor de juridisering van de politiek. Het politieke vraagstuk moet nooit aan de rechter of andere juristen worden overgelaten.
Het primaat van de politiek moet altijd voorop staan. Het zijn de burgers die in de democratie vorm geven aan de politiek. Ook de economisering van politiek is onwenselijk. Het was de filosoof Hannah Arendt dat zich verzette tegen de economisering van politiek.
Arendt bracht terecht het onderscheid tussen polis en oikos aan het licht. De polis is het woord waarvan de politiek is afgeleid, de vrije ruimte waarbinnen de burgers op een vreedzame wijze conflicten laten beslechten. Het is ook volgens Arendt de ontmoetingsruimte waarbinnen de burgers aan elkaar verschijnen om na deliberatie belangrijke beslissingen te nemen over oorlog en vrede, over recht en onrecht en infrastructurele vraagstukken.
Oikos, waarvan het woord economie is afgeleid, verwijst naar de private ruimte, de familie. De economische oftewel private sfeer diende strikt gescheiden te zijn van de politieke sfeer.
Kerntaken
Het was het marxisme dat de politiek wilde economiseren. En dat kon alleen via de staat. Daarom moest de staat worden veroverd. De Sovjet-Unie als een totalitair regime was het gevolg van de totale economisering van de politiek en de staat. Deze levensbeschouwing bracht een misdadige staat voort.
Als Klaver echt de de-economisering van de politiek nastreeft, moet hij ervoor zorgen dat de overheid tot haar kerntaken wordt beperkt. Maar dat wil hij niet. Hij wil meer overheid. Zelfs wil Klaver meer ambtenaren. Kennelijk beseft Klaver niet dat een staat van ambtenaren geen bron van inkomen kan zijn voor een samenleving. Een samenleving van ambtenaren kost alleen maar geld.
Overheid
Klaver wil terug naar een machtsorde die al gedeeltelijk is afgeschaft. De utopie van een samenleving van ambtenaren is geen vrije samenleving. In zo’n samenleving is iedereen afhankelijk van de overheid.
Daarna moet iedereen vooral op GroenLinks gaan stemmen. Omdat we allemaal cliënten worden van GroenLinks. Klavers de-economisering is helaas niets anders dan de bureaucratisering van de samenleving.
Natuurlijk kunnen we nu Jesse Klaver niet op basis van een paar interviews definitief beoordelen. Hij moet ruimte krijgen om te groeien in zijn nieuwe rol als politiek leider.
Er is weinig ruimte voor een links conservatieve beweging. GroenLinks kan niet concurreren met de SP. De ervaring leert dat zij de politieke ruimte moeten zoeken bij de aanhang van D66.
Jesse Klaver moet juist zijn partij weer naar het links liberale midden gaan navigeren. Jesse kan een ware nachtmerrie worden voor D66.