Pas als het eigen regime in gevaar komt, is Iran bereid tot onderhandelen. Of de atoomdeal met het Westen ergens toe leidt, hangt af van de totalitaire leiders in Teheran. Saudi-Arabië is hoe dan ook de grote verliezer.
Na een decennium van verbaal geweld en sancties bereikten Amerika en Iran een atoomdeal. Daarnaast waren ook China, Rusland, Frankrijk, Duitsland, Groot-Brittannië en de Europese Unie bij de deal betrokken.
In werkelijkheid onderhandelden Amerikanen met vertegenwoordigers van Ali Khamenei (namelijk president Hassan Rohani en zijn staf) al weken over de sancties en het nucleaire programma van Iran, in samenhang met de toekomst van Afghanistan.
Aanvankelijk werden deze onderhandelingen ook geheim gehouden voor de bondgenoten. De Fransen waren natuurlijk diep beledigd. En dat lieten ze merken ook.
Gifbeker
De heiligheid en het voortbestaan van het islamitische regime vormen het hoogste goed in het ideologische denken van imam Khomeini en zijn opvolger Khamenei. Als het regime in gevaar komt, moeten de leiders tijdelijk akkoord gaan met vergaande concessies.
Daarom zei Khomeini bij de acceptatie van de VN-resolutie (1988) aangaande de wapenstilstand tussen Irak en Iran dat het aanvaarden van deze resolutie voor hem gelijkstaat aan het leegdrinken van een gifbeker. Imam Khomeini dronk de gifbeker helemaal leeg.
En zo eindigde de meest zinloze oorlog uit de geschiedenis van Iran en wellicht van het Midden-Oosten.
Saddam
De Iran-Irak-oorlog (1980-1988) kon, na de bevrijding van de stad Khorramshahr, binnen twee jaar worden beëindigd. Saddam had verloren en was bereid de oorlog te beëindigen. Maar Khomeini wilde de oorlog voortzetten, omdat zijn mensen via Karabla (Irak) Jeruzalem zouden moeten veroveren.
Vanaf dat moment woedde de meest zinloze oorlog uit de Perzische geschiedenis: honderdduizenden doden en gewonden en miljarden aan economische schade. Rafsanjani, gedreven door de realiteit, dwong Khomeini om de gifbeker van de vrede leeg te drinken.
En nu doet Rafsanjani dat opnieuw: Khamenei, de opvolger van Khomeini moet de gifbeker van de vrede leegdrinken om een zinloze oorlog te voorkomen.
Plutonium
Het akkoord met de Iraanse staat behelst een periode van zes maanden. In deze periode moet de Iraanse regering vertrouwen scheppen bij haar internationale partners: het verrijken van uranium tot 20 procent wordt onmiddellijk gestopt; de voorraad van hoogverrijkt uranium wordt gehalveerd en alle nucleaire installaties inclusief die in Arak, waar met plutonium wordt gewerkt, komen onder permanente controle van het Internationaal Atoomagentschap (IAEA).
De betekenis van dit akkoord werd treffend samengevat door The Washington Post: ‘The plan accepted by Iran on Sunday would accomplish something that U.S. governments have sought in vain for more than a decade: A pause, at least, in Iran’s inexorable march to a nuclear-weapons capability.’
Sancties
Er wordt een pauze van zes maanden ingelast. Wat kost dat het Westen? Volgens een voorlopige berekening zou dit akkoord de Iraanse staat 7 miljard dollar opleveren. Dat is niet veel.
Het geld komt uit Iran zelf. Het gaat om geld van Iran dat in het Westen is geblokkeerd. Tegelijkertijd wordt ook een aantal sancties tegen ayatollahs verzacht. Het regime in Teheran kan daardoor makkelijker olie exporteren en goederen kopen in verschillende landen.
Amerika wint zes maanden met dit akkoord. En dat hebben de Amerikanen hard nodig vanwege de terugtrekking van de meeste Amerikaanse soldaten uit Afghanistan.
Drones
Nu heeft Washington de zekerheid dat de ayatollahs zich de komende zes maanden niet zullen bemoeien met Afghanistan.
Volgens het veiligheidsverdrag met Afghanistan zullen een paar duizend Amerikanen in Afghanistan achterblijven voor de ondersteuning van de Afghaanse regering en ter bestrijding van het islamitische terrorisme.
Er blijven in Afghanistan een paar duizend CIA-agenten, commando’s, trainers, oorlogsvliegtuigen en drones achter. Amerika verlaat Afghanistan niet, het vermindert er slechts zijn troepen. Maar met minder troepen zijn de Amerikanen zeer kwetsbaar voor de aanvallen van Taliban en Al-Qa’ida.
Brandende vraag
Dit wordt een grote beproeving voor president Barack Obama en het Pentagon: wordt het een Amerikaans succes of een ongekend bloedbad? De atoomdeal met het Iraanse regime is een belangrijk onderdeel van de Amerikaanse strategie in het Midden-Oosten.
Er zijn drie andere belanghebbenden in de atoomdeal met Teheran: Israël, Saudi-Arabië en Syrië. Israël zal de wereld de komende zes maanden tonen dat Teheran zich niet aan het verdrag houdt. Maar de brandende vraag is of Teheran ook achter de schermen met Tel Aviv heeft onderhandeld. Daarover circuleerden geruchten.
Bizarre metafoor
Saudi-Arabië is de grote verliezer. De sjeiks tellen niet mee. Dat ze een nucleaire bom zouden willen kopen in Pakistan, is een loos dreigement. En de Syrische president Bashar al-Assad is ook blij met deze pauze, want hij zoekt steun bij het Westen om de hulp van de Golfstaten aan de rebellen te kunnen stoppen.
Assad weet dat het Westen de snelle groei van het jihadisme in Syrië als een nachtmerrie beschouwt. Alleen in Riyad snappen ze dat niet. De tegenstanders van Assad hebben niet van Assad verloren, maar van de jihadisten.
De voorlopige balans: een wapenstilstand van zes maanden tussen de Verenigde Staten en Iran. Pas over zes maanden weten we of de totalitaire leider Khamenei de gifbeker van de vrede zal leegdrinken. Het is een bizarre metafoor.