Het is een spannende dag voor minister van Buitenlandse Zaken Stef Blok (VVD). In een Kamerdebat moet hij zich verantwoorden voor de uitspraken die hij op 10 juli deed over de multiculturele samenleving en Suriname, dat hij een failed state noemde.

Een nerveus ogende Blok nam deze ochtend plaats in het beklaagdenbankje in de Tweede Kamer. Elsevier Weekblad maakt een overzicht van de belangrijkste momenten tot nu toe.

DENK-leider Tunahan Kuzu trapte het debat af met een citaat van de minister uit 2004, toen hij nog Kamerlid was. Blok was toen uitgesproken positief over de multiculturele samenleving en schreef daar een rapport over. ‘Hoe kan een man zo radicaliseren?’ vroeg Kuzu zich af. De DENK-leider gaf zelf het antwoord: ‘De VVD maakt meer kapot dan je lief is.’

De voorman van de PvdA, Lodewijk Asscher, maakt zich zorgen over de reputatieschade voor Nederland. ‘Nederland is veelzijdig en kleurig. Kun je dat land vertegenwoordigen als je het niet kent?’ Asscher heeft niet veel op met het excuus van Blok. ‘Dit is minister-onwaardig, dit is Nederland-onwaardig,’ aldus de PvdA’er.

‘Lijstje falende VVD’ers wordt langer en langer’

In haar spreektijd haalde Lilian Marijnissen van de SP de afscheidswoorden aan van Bloks voorganger Halbe Zijlstra. ‘In de volle overtuiging dat Nederland een minister van Buitenlandse Zaken verdient die boven elke twijfel verheven is. Het lijstje falende VVD’ers wordt langer en langer, en het wordt nu wel een beschamende vertoning.’

PVV-leider Geert Wilders daarentegen  is het eens met de strekking van het verhaal van Blok. Hij noemde de uitspraken een ‘waarheid als een koe’, met als bron de islamisering. ‘Geweldig, wat een kanjer, er is toch iemand bij het kabinet die het snapt. Waarom zit hij niet bij de PVV? Hij heeft helaas geen ruggegraat, maar wel goede ideeën.’ Wilders liet weten dat zijn partij geen motie van wantrouwen tegen Blok indient.

Alexander Pechtold (D66) noemde de uitspraken van de minister ‘pijnlijk’. ‘Juist in een tijd van Poetin, Trump en Le Pen moeten intolerantie en strijd ons sterker maken. Dit is bewindspersoon onwaardig. De minister is er niet om ruzie te schoppen, maar om verbinding aan te gaan. Als hij niet kan of wil geloven [in de multiculturele samenleving – red.] past hij niet in het kabinet.’ Pechtold wil weten of Blok zijn uitspraken terugneemt.

Wilders wilde daarna van Pechtold weten hoe hij kan eisen dat Blok zijn uitspraken terugneemt. ‘Dat is toch een totale vernedering? Hoe kan je dat nou vragen?’ vroeg de PVV-leider zich af.

Jesse Klaver (GroenLinks) vindt de minister na Pechtolds uitspraken ‘vleugellam’. Dat een coalitiepartner Blok als ‘minister-onwaardig’ bestempelt, is volgens hem niet niks. Hardop vroeg hij zich af hoe effectief hij nog is in het uitvoeren van zijn functie.

Contact met Suriname na Bloks excuses aan het land

Gert-Jan Segers van de ChristenUnie vroeg zich af hoe geloofwaardig de minister nog kan pleiten voor een eerlijke verdeling van vluchtelingen op internationaal niveau. De uitspraken hebben hem geraakt, stelde Segers. Hij wil weten of Blok zijn eigen uitspraken echt gelooft. ‘Want dan is al onze inzet om van de multiculturele samenleving een succes te maken, hopeloos.’

‘De kerk waar ik lid van ben, is multicultureel,’ ging Seegers verder. ‘Ik maak deel uit van een multicultureel land. Sommige nieuwkomers zijn onze beste burgers, juist omdat zij uit landen komen waar geen vrijheid is.’

Martin van Rooijen nam namens 5oPLUS het woord. Hij wil weten hoe de contacten van Blok met Suriname zijn verlopen na zijn excuses aan het land. ‘Kan hij na excuses zijn werk als minister van Buitenlandse Zaken nog blijven doen? Is hij nog geloofwaardig in het buitenland en kan hij als zodanig opereren?’ vroeg Van Rooijen zich af.

Blok in een onmogelijke positie

Deze zomer heeft Blok zich in een onmogelijke positie gewerkt, meent Jesse Klaver. ‘Wat zeg je tegen de mensen, de diplomaten in de diverse wijken die iets van de multiculturele samenleving willen maken? Diplomatie is gebouwd op het idee dat naties en culturen vreedzaam kunnen samenleven. Hoe kun je leiding geven aan een diplomatieke dienst?’ Klaver wil weten hoe er in Parijs, Londen en Berlijn is gereageerd op de uitspraken van Blok. ‘Hoe wordt er in de wereld op dit moment over Nederland gedacht?’

Kees van der Staaij (SGP) noemde de kwestie over Blok de ‘zomerreces-rel van 2018’. ‘Maar de minister heeft royaal het boetekleed aan gedaan,’ vindt Van der Staaij. Hij hoopt niet dat ministers ‘kopschuw’ worden om op dit soort interne bijeenkomsten te spreken. ‘Ik heb er alle vertrouwen in dat de minister zijn lesje heeft geleerd.’

Marianne Thieme van de Partij voor de Dieren haalde aan dat de opvolger van Zijlstra voor degelijkheid en stabiliteit moest zorgen. ‘Niet dus.’ Ze noemt de uitspraken ‘onacceptabel, minister-onwaardig en kwetsend voor grote groepen burgers’. ‘Wat de minister met zijn uitspraken illustreerde, is misplaatst superioriteitsgevoel. Zijn spijt lijkt vooral het uitlekken te betreffen.’ Ze wil weten of hij er nog steeds zo over denkt. ‘In plaats van samenwerking te zoeken met andere landen zet hij mensen tegen elkaar op.’

Lees ook: Stef Blok zegt sorry tegen Suriname

‘Alle remmen gingen los’

Klaas Dijkhoff (VVD) erkent dat de uitspraken ondiplomatiek en lomp waren. ‘Het is mijn overtuiging dat hij niet deze woorden had gekozen als hij wist dat hij op camera was.’ Maar het risico en de gevolgen zijn voor de minister, vindt Dijkhoff.

Volgens Sybrand Buma van het CDA doen de bewoordingen van Blok de wenkbrauwen fronsen. ‘Dit was dom. Hij begon weloverwogen, maar het lijkt of op een gegeven moment alle remmen losgaan. Een minister die dit zegt, heeft wel een heel somber mens- en maatschappijbeeld,’ concludeert de CDA-voorman. ‘Hoe kan hij het mensbeeld rijmen met het beleid dat hij elke dag uitvoert?’

Buma vindt dat het debat over de onderwerpen die Blok aansneed, wel moet worden gevoerd. ‘Want al is het [Suriname – red.] geen failed state, het zucht wel onder wanbestuur. En ook de multiculturele samenleving is geen rozengeur en maneschijn.’ Buma vindt dat Blok zijn woorden in het vervolg zorgvuldiger moet kiezen.

Theo Hiddema van Forum voor Democratie (FvD) vroeg zich af waar ‘deze heisa’ over gaat en vindt dat er niets mis is met de uitspraken van Blok. ‘Dit is gehengel naar problemen.’ Hiddema noemde het geloof in de multiculturele samenleving naïef. Aan het eind van zijn betoog nodigde hij Blok met een ledenpasje uit voor lidmaatschap van FvD. ‘Dan kan de minister zijn rug weer rechten.’