In het voorjaar bestuiven de gewassen elkaar. Met de hulp van wind en water maar ook van de bij. De bij vliegt als een handelsreiziger van de ene naar de andere bloem. Kunnen we eigenlijk wel zonder hem?
Bestuiven gebeurt door wind, water of dieren en insecten. Bij de bestuiving verplaatsen stuifmeelkorrels zich van de meeldraad van de ene bloem naar de stamper van de andere bloem. Zo kan het stuifmeel ontkiemen op de bloem en raakt de eicel bevrucht. In het geval van bestuiving door insecten is er sprake van entomogamie. Het stuifmeel van ‘insectenbloemen’ blijft makkelijk kleven aan de haren van insecten zoals bijen, hommels en vlinders. Driekwart van de groenten en fruit die we eten, wordt op deze manier bevrucht. Van de wilde planten is dat zelfs 90 procent.');
Bijen zijn levensbelangrijk
Uit onderzoek van de Franse onderzoeksinstituten INRA en CNRS blijkt dat maar liefst 35 procent van de wereldproductie van voedingsmiddelen afhankelijk is van bijen. De sympathieke honingbij wordt beschouwd als de belangrijkste bestuiver. Onder meer de bloemvastigheid – de gewoonte om zich tot één soort te beperken – van deze bijen maakt de diertjes zo geschikt.
Bijen zijn essentieel voor de biodiversiteit
Zonder deze vliegende vervoerders zouden een heleboel gewassen niet op natuurlijke wijze kunnen groeien. Fruitbomen die niet worden bevrucht laten hun bloesem vallen. Pruimen, kersen, citroenen, peren, meloenen én appels zijn afhankelijk van bijen. Daarnaast zijn de diertjes essentieel voor de biodiversiteit. Bijen zorgen namelijk voor een grotere variatie aan vruchten en zaden, die vervolgens weer een belangrijke voedselbron zijn voor vogels en knaagdieren.
In actie tegen uitsterving
Helaas wordt de wilde bij met uitsterven bedreigd. Het nuttige diertje krijgt het zwaar te verduren door de Varroa-mijt, een parasiet die hele kolonies bedreigt. Bijen vinden ook steeds minder bloeiende bloemen door verstedelijking en asfalt.
Gelukkig wordt het belang van de bijen wel erkend. Gemeentes houden meer rekening met insecten bij de keuze van aanplant. Langs snelwegen verschijnen bloeiende bermen, die bewust niet worden gemaaid.
Ingevlogen bijen
Op veel landbouwgronden zijn er in het voorjaar bijenkasten te zien. Telers huren bijenhouders in om hun bijenvolken een tijdje over hun grond te laten vliegen. Ook de appelkwekers van Pink Lady® zorgen voor aanvoer van bijen in hun boomgaard tijdens de bloeitijd. Bij appelboomgaarden geldt de aanbeveling om ongeveer twee bijenvolken per hectare te plaatsen. Gemiddeld moet moet ongeveer 5 procent van de bloemen van een appelboom een vrucht opleveren. Een hogere vruchtdichtheid zou leiden tot kleinere appels. Ook de positie van bijenkasten is van groot belang. De kasten worden zo geplaatst dat ze in de ochtend de eerste zonnestralen kunnen opvangen om de bijen wakker te maken.
5 procent van de bloemen van een appelboom moet een vrucht opleveren
Daarnaast houden de kwekers van Pink Lady® heggen in stand. Robert Cecchetti, teler voor Pink Lady® in Mudaison, vertelt: “Aan de rand van de boomgaard laten we de bestaande heggen staan om zo de omringende biodiversiteit te verhogen en natuurlijke bestuiving te stimuleren.”
Het Bee Pink project
Pink Lady® is in samenwerking met imkers en agrarische deskundigen het project Bee Pink gestart. Het project heeft als doel om met een trainingsprogramma voor de appelproducenten fruitteeltmethoden te bevorderen die bijdragen aan de bescherming van bijen.
Deze cursus omvat ontmoetingsdagen met imkers en een handleiding met technische adviezen, een overzicht van de voorschriften en praktische tips. Er wordt bijvoorbeeld gewezen op het belang van voldoende water in de buurt van boomgaarden en het behoud van braakliggende terreinen en afdoende voedsel voor de bijen.
Wat als het toch mis gaat?
Het is duidelijk dat de natuurlijke hulp van bijen bijzonder welkom is. Maar wat als de bij tóch ooit zal verdwijnen? In de Chinese provincie Sichuan is daar een voorproefje van te zien. De bijenvolken stierven daar volledig uit na intensief gebruik van pesticiden. De fruitbomen worden voortaan handmatig door mensen bestoven.
De Chinese fruittelers gebruiken tandenborstels om stuifmeel van de bloemen te halen. Kippenveren die aan bamboestokken zijn bevestigd, dienen om het stuifmeel vervolgens op de andere bloemen te verstuiven. Een uitermate tijdrovend en kostbaar proces. Bovendien zorgt de massale uittocht van jonge mensen naar de grote stad voor een tekort aan mankracht.
Hopelijk komt het niet zover als in Sichuan. Er zijn genoeg redenen om de bij te beschermen. Naast de maatregelen die tuinders en landbouwers nemen, kun je ook zelf wat doen. Plant je tuin vol met bloemen waar bijen van houden. Denk aan dille, kaasjeskruid, klaprozen of zonnebloemen. Heb je een balkon? Kies dan voor grasklokjes, wilde reseda en ezelsoor. Hang ook een bijenhotel op. Alle beetjes helpen. Zo kunnen we blijven genieten van heerlijk fruit én van de aanblik van zoemende bijtjes, die de natuur zo’n grote dienst bewijzen.