De wonderlijke samenloop rondom het sterven van John le Carré

Het is maar een wonderlijke samenloop van omstandigheden dat onze geheime diensten vol trots melden dat ze Russisch geboefte in de kraag hebben gevat in dezelfde week dat John le Carré is overleden, schrijft Constanteyn Roelofs. De man die voor een groot deel onze verbeelding van de Koude Oorlog vormgaf, gaat toevallig dood als maar weer eens blijkt dat de Val van de Muur slechts een kleine onderbreking was in het grote gevaarlijke spel van spionage en verraad.

Niet om het een of het ander, maar ik heb eigenlijk vooral heel erg veel medelijden met de jongens en meisjes gleufhoeden die hier in naam van Vladimir Vladimirovitsj komen spioneren. Dan heb je na een paar jaar Nederlands studeren aan een gerenommeerde universiteit en een spionagecursus vol schietlessen en instructies op het gebied van valse snorren bij de geheime dienst je eerste post en dan moet je chocola maken van de informatie die uit het Torentje komt. Ga er maar aan staan.

De Ruttiaanse bureaucratie

Stel he, dan heb je in het park de eendjes gevoerd en na een geheim handsignaal een usb-stick ontvangen van een hoestende man in een regenjas met De Telegraaf van maandag onder zijn arm. Dan kom je thuis in het safehouse, laad je de geheime documenten in de Компьютер en dan… Het proza van de Ruttiaanse bureaucratie.

Ze zijn vast wel wat gewend in het land waar de postkoets er 324 bladzijdes over doet om aan te komen, maar het taaie proza Nederlandse ambtenarij is voor niemand leuk. Het zou mij al snel voor mijn ogen beginnen te duizelen, al die toolkits die worden aangereikt aan de cliënten van de participatiesamenleving, op last van de stuurgroep die co-creëert in synergie met de ketenmariniers.

Ook vraag ik me af of er ergens in een bijkantoor van de geheime dienst een kettingrokende, overwerkte analist zijn haren uit zijn hoofd trekt, omdat hij de onmogelijke taak heeft om een organogram op te stellen van een overheid waarin niemand verantwoordelijkheid neemt en alle normale lijnen van democratische controle verloren gaan in een onuitwarbaar kluwen van hele en halve overheden, departementen, semi-officiële instituten en uitvoeringsorganisaties.

Informatieoorlog

Neem nou het coronabeleid: zullen ze zich in Moskou ook afvragen wie er nou eigenlijk de regie heeft? Wat een RIVM is, wat een OMT is en of die dingen wat met elkaar te maken hebben? Of die app die ons allemaal ging tracken en bespioneren nou eindelijk eens af komt? Waarom de routekaart met veel fanfare werd gelanceerd, maar ook direct weer werd vergeten? Waarom er voor bijna 750 fte aan communicatieadviseurs in de bestuurspiramide staan, maar niemand kan vertellen wat het plan is?

Misschien is het wel bewuste strategie van Hugo de Jonge, om zo’n vaag mogelijk beleid te creëren om zo de Russen op het verkeerde been te zetten – een gewaagde tactische zet in de informatieoorlog!