Nieuw referendum kan burgers controlemacht geven, maar parlement moet leidend blijven

Het referendum is afgelopen week gereanimeerd in de Tweede Kamer. Scheidend SP-Kamerlid Ronald van Raak maakt zich hard voor een bindend, correctief referendum en krijgt voorlopig steun van een meerderheid van de Tweede Kamer. Zo’n referendum kan een welkome aanvulling op de democratie zijn, maar de volksvertegenwoordiging moet ervoor waken zichzelf buitenspel te zetten, schrijft Victor Pak.

De dood van het referendum frustreert nog altijd veel partijen. Na twee raadgevende referenda, een over het associatieverdrag tussen de Europese Unie en Oekraïne en een over de Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten, draaide het kabinet-Rutte III dit instrument de nek om. Volgens verantwoordelijk minister Kajsa Ollongren (D66) bracht het raadgevend referendum niet wat ervan werd verwacht, omdat de politiek niet automatisch de uitkomst overnam.

Waarom verbeterde kabinet referendum niet in plaats van afschaffen?

Ollongren had een terecht punt, maar onduidelijk is waarom het kabinet er niet voor koos om het referendum te verbeteren, in plaats van burgers het recht te ontnemen om zich via een referendum uit te spreken over een bepaalde kwestie.

SP’er Van Raak sprong met veel vernuft in het gat dat Ollongren achterliet. Hij kopieerde een oud wetsvoorstel van D66, GroenLinks en de Partij van de Arbeid, dat pleitte voor de invoering van een bindend, correctief referendum.

Dat voorstel sneuvelde in 2017 in de Tweede Kamer, maar Van Raak blaast het nieuw leven in. Zijn voorstel moet de tekortkoming van het oude referendum ondervangen. De referendumuitslag wordt geen advies, maar een correctie. Als een meerderheid straks in een referendum tegen een wet stemt, wordt die daarmee ongedaan gemaakt.