Niemand twijfelt eraan dat Duitsland een veel scherpere opstelling zal kiezen tegenover China als bondskanselier Merkel haar post verlaat. President Xi Jinping en zijn ondergeschikten kijken niet uit naar die dag, schrijft Robbert de Witt.
In de vijftien jaar dat Angela Merkel bondskanselier is, reisde zij liefst twaalf keer naar China. En met succes. In de Merkel-jaren vervijfvoudigde de Duitse export naar China, tot ruim 100 miljard euro per jaar.
Robbert de Witt (1978) is Buitenlandredacteur bij Elsevier Weekblad. Hij blogt wekelijks op donderdag over mondiale ontwikkelingen en de gevolgen ervan voor Nederland en Europa.
Ongetwijfeld speelt dit mee in Merkels wel erg softe benadering van Peking. De bondskanselier past wel op voordat ze kritiek uit op de machthebbers in Peking. Geconfronteerd met het afknijpen van het eens vrije Hongkong of het opsluiten van een miljoen moslims in de provincie Xinjiang, benadrukte Merkel onlangs nog dat de dialoog zoeken belangrijk is, en dat de Duitse regering graag met de Chinese collega’s omgaat op basis van vertrouwen.
Zal China vanzelf vrijheid en democratie omarmen?
Als het om Trump gaat, heeft Merkel geen moeite openlijk kritiek te uiten. Maar goed, met kritiek op de Verenigde Staten scoor je sowieso al punten in Duitsland. Merkels door-de-vingers-zien manifesteert zich ook bij de mensen om haar heen. Uit den treure herhaalden Duitse ministers het mantra Wandel durch Handel als het ging om China: door te handelen met China, zal het land vanzelf vrijheid en democratie gaan omarmen.
Daar merkt de wereld voorlopig nog niets van, maar toch blijven Merkels ministers erin geloven. Zoals haar rechterhand, Peter Altmaier. Die herhaalde onlangs, ondanks de toenemende agressie vanuit Peking, dat hij nog altijd overtuigd is van deze strategie.
Maar er is iets aan het veranderen in Duitsland. De ronduit agressieve wijze waarop China zich verdedigde na kritiek op de coronaleugens, het ingrijpen in het vrije Hongkong, de onderdrukking van de Oeigoeren: voor veel Duitsers is het duidelijk dat de Chinese machthebbers hun ware gezicht hebben laten zien. En dat geldt niet alleen voor rechtse hardliners in Berlijn.
Lees ook: Laat EU-exportverbod begin zijn van uitsluiting onmenselijk ChinaChina-strategie van Merkel is achterhaald
Bij de linkse coalitiegenoten, de SPD, is bijvoorbeeld de stemming omgeslagen. Partijwoordvoerder Nils Schmid had onlangs harde kritiek op de China-koers van de Duitse regering: compleet achterhaald. Partijgenoot Michael Roth noemde China onlangs in weekblad Der Spiegel ‘een steeds machtiger slang’.
En Merkels partijgenoot Norbert Röttgen, voorzitter van de buitenlandcommissie van de Bondsdag, noemt de kwestie-Hongkong een test voor Duitsland. Hij wil dat Duitsland, en Europa, veel harder stelling nemen tegen Peking. ‘We moeten de Chinezen duidelijk maken dat de aanpak van Hongkong slecht is voor hun imago.’ In tegenstelling tot bijvoorbeeld de Amerikaanse en Britse regering zweeg Berlijn over de omstreden veiligheidswet.
Ook hekelde Röttgen het advies van het Duitse ministerie van Buitenlandse Zaken om online niet te kritisch te zijn op China. ‘Zelfcensuur,’ oordeelde de christen-democraat terecht.
En de liberale FDP, bij monde van Johannes Vogel: ‘De bondskanselier is briljant, maar denkt misschien een beetje zoals in het pre-Xi Jinping-tijdperk.’
Merkel heeft haar afscheid al aangekondigd
Weinigen twijfelen er aan dat Duitsland een veel scherpere opstelling zal kiezen tegenover China als Merkel haar post verlaat. En dat moment komt snel dichterbij. De bondskanselier heeft haar afscheid immers al aangekondigd.
Lees meer over het intrinsieke gevaar van de Chinese dictatuur: Xi’s Chinese dictatuur moet ten val worden gebracht
Gezien de grote invloed die Berlijn heeft op het EU-beleid, ook ten aanzien van China, zullen president Xi Jinping en zijn ondergeschikten niet uitkijken naar de dag dat Angela Merkel de deur van haar ambtswoning aan de Spree voor de laatste keer achter zich dichttrekt.