Corona: Xi’s Chinese dictatuur moet ten val worden gebracht

Terwijl de hele wereld inmiddels geconfronteerd wordt met slachtoffers van corona, is het van belang stil te staan bij de oorzaak van het virus: het intrinsieke gevaar van dictaturen. In een dictatuur durven ondergeschikten de dictator geen slecht nieuws te brengen, tot het te laat is. Dat is wat gebeurde in het China van dictator-president Xi Jinping. Hij en zijn dictatuur moeten door de vrije wereld ten val worden gebracht voor zij nog meer ellende veroorzaken, schrijft Jelte Wiersma.

Dictators worden geconfronteerd met grofweg drie problemen: ze kunnen niet aftreden want hun opvolger zal meestal ook dictator zijn. De nieuwe dictator zal de oude en diens entourage verjagen, gevangen willen zetten dan wel laten vermoorden om zijn macht te vestigen. Een dictator zal dus tot in het graf moeten aanblijven of ellendig eindigen.

Luister hieronder naar de podcast Brusselse Bobo’s en Baantjesjagers met Jelte Wiersma, waarin hij ook dit essay over China behandelt:

Ook loopt het leven van een dictator altijd gevaar. Concurrenten om de macht kunnen niet dankzij een vreedzame volksstemming de macht proberen over te nemen, maar moeten dat met geweld doen. Daardoor kan een dictator niemand vertrouwen en raakt hij alsmaar meer geïsoleerd en paranoïde wat het beoordelingsvermogen aantast.

En als laatste, een dictator weet nooit wat waar is. Hij kan immers zijn positie alleen volhouden onder dreiging ondergeschikten om te brengen. Aangezien in een dictatuur de dictator de staat is, draagt hij verantwoordelijk vooral alles wat goed gaat en alles wat slecht gaat. Dat ontmoedigt ondergeschikten om slecht nieuws te brengen. Slecht nieuws betekent immers dat de dictator faalt.  Als de dictator een slechte dag heeft, kan dat de slecht-nieuws-brenger zijn leven kosten.

Deze drie problemen – en andere – voor dictators zijn alom bekend en bewijzen ook dezer dagen weer hun juistheid in het China van Xi Jinping.

Van partijdictatuur naar persoonsdictatuur

China’s Communistische Partij besloot na de desastreuze jaren (1949-1976) onder de eerste communistische leider Mao Zedong de termijn van een secretaris-generaal te beperken tot 10 jaar. De Chinese dictatuur werd zo een partijdictatuur en geen persoonlijke. Die partij had verschillende vleugels die vaak geworteld waren in verschillende regio’s. Zij debatteerden en concurreerden met elkaar – niet zozeer publiek als wel intern. De drie problemen van dictaturen werden daarmee niet volledig maar wel een beetje ondervangen. Elk vleugel wist dat die maximaal tien jaar moest wachten om de leiderspositie te kunnen bemachtigen, de presidenten konden na tien jaar aftreden zonder te hoeven vrezen voor hun leven, hun beoordelingsvermogen werden minder aangetast en door de concurrentie tussen de vleugels sijpelde de waarheid – ook slecht nieuws – langzaam maar gestaag wel door naar boven.

Sinds Xi Jinping in 2012 aantrad als secretaris-generaal van de partij en een jaar later president werd, is alles anders. Xi heeft zijn concurrenten verjaagd, opgesloten dan wel laten vermoorden. En in 2018 bepaalde het Volkscongres van partijleden onder grote druk van Xi dat hij tot aan zijn dood de baas kan blijven.

China is weer een persoonsdictatuur en de drie problemen zijn terug. De uitbraak van het coronavirus in Wuhan toont dit.

Xi’s schuld

Dokter Li Wenliang werd begin januari opgepakt en ondervraagd door de politie toen hij collega’s en studenten geneeskunde waarschuwde voor het virus via een groep op sociale media. Slecht nieuws mag niet. Li raakte zelf besmet en overleed op 7 februari, 34 jaar oud. Xi geeft inmiddels de schuld van het negeren van de waarheid aan de lokale autoriteiten in Wuhan. Hij heeft dokter Li zelfs postuum gerehabiliteerd.

Dit is natuurlijk doorzichtig. Xi’s positie als dictator maakt dat het negeren van de waarheid door ondergeschikten rationeel is als hun leven hen lief is. Zo heeft Xi de omstandigheden gecreëerd waardoor het corona-virus wereldwijd kon verspreiden en dood en verderf zaait.

Les van Reagan en Thatcher

Het is aan leiders in de vrije wereld om deze realiteit te erkennen en daar conclusies uit te trekken. Daarin kunnen zij zich optrekken aan de Amerikaanse president Ronald Reagan en de Britse premier Margaret Thatcher. Dit duo wilde in tegenstelling tot velen in het vrije westen geen vergelijk met de levensgevaarlijke dictatuur van toen, de Sovjet-Unie, maar ze verslaan. Met het kwaad is geen vergelijk mogelijk, vonden zij. Dit zal ook de houding tegenover China moeten zijn – geen vergelijk maar strijd om de dictatuur daar neer te halen. Want de aard van de dictatuur is levensbedreigend – niet alleen voor hen die er onder leven, maar voor alle mensen. Elke corona-dode draagt de handtekening van Xi.