Huizentekort? Minder regels en meer innovatie graag!

29 december 2018Leestijd: 3 minuten

Het huizentekort in Nederland loopt op door een tekort aan bouwpersoneel en gebrek aan bouwlocaties. De overheid moet de regeldruk op de bouw verminderen en technologische innovatie aanjagen en faciliteren, bepleit economieredacteur Servaas van der Laan.

Goed nieuws voor de bouwsector! ‘De bouw’ groeide het afgelopen jaar met 6 procent en produceerde 66.000 nieuwe huizen in 2018. Een mooi resultaat. Er is alleen één probleem: het is bijlange na niet genoeg. De Nederlandse bevolking groeit elk jaar met ongeveer 100.000 inwoners, hoofdzakelijk door immigratie. Om de bevolkingsgroei bij te kunnen benen, moeten elk jaar zeker 75.000 nieuwe huizen worden gebouwd. Doordat de uitgifte van nieuwbouwvergunningen stagneert, weten we nu al dat het vereiste aantal ook volgend jaar niet zal worden gehaald.

Hoe kan dat? In de recordjaren 1996 en 1997 zijn meer dan honderdduizend nieuwbouwvergunningen verleend. Het waren de jaren van de vinexwijken: nieuwbouwwijken aan de randen van de grote steden. Het kan dus wel, maar waarom lukt het nu niet?

Focus op de stad en het dorp

De vinexwijken lagen buiten de bebouwde omgeving, terwijl de focus tegenwoordig ligt bij bouwen binnen stad of dorp. De ‘Ladder der duurzame verstedelijking’, een door het kabinet opgelegde richtlijn, verplicht ontwikkelaars om eerst binnen stedelijk gebied te bouwen. Alleen wanneer dat niet kan, mag naar locaties buiten de bebouwde kom worden gekeken. Hier valt veel voor te zeggen, maar de Ladder zorgt er wel voor dat de bouwopgave wordt gefrustreerd.

Binnen de stad bouwen is ingewikkelder en dus duurder. Bovendien zijn stedelijke bouwplannen vaak gebonden aan complicerende, gemeentelijke regels zoals een verplicht aantal parkeerplaatsen per nieuwbouwwoning. Daar zijn met dit kabinet ook nog allerlei duurzaamheidseisen (gasverbod) bijgekomen. Een versoepeling van zowel de Ladder als deze gemeentelijke regels zou de nieuwbouw aanzienlijk bevorderen.

Terkort aan handjes

Maar zelfs als de bouwregels worden versoepeld, is het de vraag of de bouwsector opeens wel honderdduizend huizen per jaar uit de grond zou kunnen stampen. De sector kampt met een structureel ‘tekort aan handjes’. Tijdens de crisisjaren verloren veel bouwvakkers hun baan. Velen van hen zochten iets anders en keerden niet meer terug. Bouwopleidingen zijn onder jongeren niet meer zo populair als vroeger, waardoor er te weinig jonge arbeidskrachten bijkomen. De komende jaren stromen er weer meer jongeren van de opleidingen, maar het is niet genoeg.

Achter het capaciteitsvraagstuk schuilt een structureler probleem. De arbeidsproductiviteit in de bouw is al jaren te laag en blijft ver achter bij de industrie. Oorzaak: gebrek aan innovatie. Grosso modo worden huizen al tientallen jaren op dezelfde manier gebouwd. De marges in de bouwsector zijn zowel in hoog- als in laagconjunctuur te smal om grootschalig te kunnen investeren in innovatie.

Minder regels, meer innovatie

‘Handjes’ moeten robots worden. Huizen kunnen grotendeels worden geproduceerd in fabrieken en ter plekke worden afgemonteerd. In plaats van de bouw op te zadelen met complexe regels, zou de overheid grootschalige innovatie moeten aanjagen en faciliteren.

Minder regels en meer technologische innovatie. Dat zou pas écht goed nieuws zijn voor de bouw.