De Franse minister Bruno Le Maire dreigt met oorlog tussen Duitsland en Frankrijk als kleinere EU-landen hun macht niet afstaan. Dat is gênant, schrijft Jelte Wiersma.
Glorieuzere momenten heeft Nederland in de Europese Unie zelden gehad. De Franse minister Bruno Le Maire (En Marche!) klaagde vorige week donderdag in Parijs tegenover zijn bezoeker minister Wopke Hoekstra (CDA) dat Nederland vals speelt. Wat wil het geval: de Nederlandse regering waagde het in haar hoofd te halen in januari een alliantie te smeden van acht en inmiddels tien landen van de Europese Unie (EU) die zich keren tegen de Franse poging Duitsland te verleiden tot een verdere EU-integratie.
Hanze-alliantie wil strengere regels
Deze zogenoemde Hanze-alliantie vindt dat EU-landen zelf verantwoordelijk zijn voor hun financiële huishouding en economische ontwikkeling en niet hun hand bij andere EU- en eurolanden behoren op te houden. Om landen tot financieel-economisch prudenter beleid te dwingen, wil de alliantie strengere regels die de Europese Commissie kan en moet handhaven.
Dat laatste is enigszins wensdenken, Duitsland en Frankrijk doen uiteindelijk toch wat ze willen en accepteren het gezag van ambtenaren in Brussel alleen als het ze uitkomt. Desondanks is het feit dat de Hanze-alliantie bestaat en dat Le Maire daarover klaagt al een overwinning voor initiatiefnemer Hoekstra.
Frankrijk wil met zoete woordjes Duitsland geld uit de zak kloppen
De Franse president Emmanuel Macron (En Marche!) wil zoals alle Franse presidenten vóór hem niet worden gestoord bij zijn pogingen de Duitse bondskanselier met zoete woordjes over ‘Europa’ geld uit de zak te kloppen. Want zo ging het altijd en vaak nog steeds. Macron heeft de ene na de andere tête-à-tête met bondskanselier Angela Merkel (CDU). Zondag 18 november was hij ook alweer in Berlijn om Merkel te overtuigen toch vooral in te stemmen met zijn wensen om – zeg maar – de totale euro in te voeren.
Die totale euro heeft twee gevolgen: burgers van landen die wél prudent financieel-economisch beleid voeren, worden verplicht een deel van hun geld af te staan aan burgers in landen die dat niet doen. Maar minstens zo belangrijk: macht van álle EU-landen vloeit dan weg naar Brussel en Frankfurt. En wie domineert die EU-machtscentra? Duitsland en Frankrijk.
Frankrijk heeft minder, Duitsland meer macht in Europa gekregen
Macrons totale euro is dan ook een poging macht weg te halen bij kleinere landen. Dit is vanuit Frans perspectief begrijpelijk. De belangrijkste basis voor Frankrijks macht in Europa is de relatie met Duitsland. Maar de Franse macht is door de EU-uitbreiding oostwaarts vanaf 2004 en de eurocrisis vanaf 2009 verwaterd. De macht van Duitsland is daardoor juist toegenomen. Het is Macron er alles aan gelegen om Duitsland – dat ongemakkelijk is met die macht – op te sluiten in zo veel mogelijk EU-arrangementen. De totale euro vermindert de Duitse macht en die van kleine landen vergroot de gezamenlijke Duits-Franse macht. De winnaar in dat geval: Frankrijk.
Macron en Le Maire realiseren zich heel goed dat met Merkel nog tot uiterlijk 2021 aan het roer in Berlijn én het vervagen van de Duitse schuldgevoelens over de Tweede Wereldoorlog, zij wel eens de laatste Fransen kunnen zijn die Duitsland kunnen verleiden de macht in Europa te delen met Parijs. Want de kans is groot dat Merkels opvolger minder welwillend op Parijs’ gebedel reageert.
Die verduvelde Hanze-alliantie zit dwars
Macron en Le Maire zijn heel dicht bij het vergroten dan wel herstellen van Frankrijks macht in een onderonsje met Merkel, maar die verduvelde Nederlanders lopen met hun Hanze-alliantie erdoorheen. Tot vreugde van veel Duitsers onder wie ministers die vrezen dat Merkel de geldkraan naar Parijs openzet.
In gesprek met Hoekstra liet Le Maire zijn frustraties de vrije loop. Waren ze eindelijk van die vermaledijde Britten af en dachten ze Duitsland weer voor zichzelf te hebben, zitten de Nederlanders dwars. Nederland zou met de Hanze-alliantie ervoor zorgen dat de Europese Unie verzwakt raakt, zei Le Maire. Hij hield een pleidooi tegen ‘gesloten clubs’ in de Unie. Daarbij vergat Le Maire voor het gemak dat Frankrijk telkens allianties bouwt dan wel probeert te smeden zonder anderen: een Club Med (Middellandse Zeegebied) onder Franse leiding is al lang een Parijse ambitie, een militaire met het Verenigd Koninkrijk (Lancaster House) heeft het al en het heeft een speciale vriendschapsband met Duitsland dat zelfs in verdragen is vastgelegd.
Vrede tussen Frankrijk en Duitsland als basis van de Europese Unie
Toen Le Maire na afloop van zijn treffen met Hoekstra werd gevraagd of de Duits-Franse ‘vriendschap’ ook niet een ‘gesloten club’ is, net zoals de Hanze-alliantie, zei hij: ‘Dat is totaal iets anders. Dit is niet een club. Dit is de basis van de Europese ambitie: vrede tussen Frankrijk en Duitsland. Dit is de basis van de Europese Unie.’
Hij vindt dat de kleine landen hun macht aan Duitsland en Frankrijk moeten overdragen want anders gaan Duitsland en Frankrijk elkaar weer te lijf
Wat Le Maire hier zegt, is ronduit bizar. Hij zegt dat alleen landen die elkaar zonder gemeenschappelijk clubje de hersens inslaan een gesloten alliantie mogen hebben. En hij zegt hiermee dat zonder de Europese Unie Duitsland en Frankrijk weer oorlog gaan voeren. Hij dreigt dus met oorlog als de Europese Unie niet verder integreert op Franse voorwaarden. Anders gezegd: hij vindt dat de kleine landen hun macht aan Duitsland en Frankrijk moeten overdragen, want anders gaan Duitsland en Frankrijk elkaar weer te lijf.
Kleine landen worden bijna natuurlijkerwijs in elkaars armen gedreven
In dit licht is het nauwelijks verwonderlijk dat de Hanze-alliantie van eerst acht en later tien landen zo eenvoudig tot stand kwam. Frankrijks dreigen met oorlog, gebedel bij Merkel en de poging om kleine landen van hun macht te ontdoen, zullen die kleine landen bijna natuurlijkerwijs in elkaars armen drijven.
Aan Hoekstra de taak die alliantie bijeen te houden, krachtiger te maken en Duitsland te dwingen niet toe te geven aan de Franse wensen. Dat is een moeilijke en grote verantwoordelijkheid. Maar noodzakelijk. Europa heeft een sterk Frankrijk nodig, niet een Frankrijk dat macht en geld uit Duitsland en kleinere landen naar zich toe probeert te trekken om de eigen zwakte te camoufleren. Om als het zijn zin niet krijgt, te dreigen met oorlog. Daarmee maakt Frankrijk zichzelf belachelijk.