Jihadbruiden zijn geen naïeve meisjes die hun grote liefde achterna zijn gereisd, of die toevallig in het ‘kalifaat’ zijn beland. De rol van jihadistische vrouwen moet niet worden onderschat. Die behelst meer dan kinderen baren en opvoeden. Zeker nu IS ze ook een mandaat heeft gegeven om dood en verderf te zaaien.
Het is een recent inzicht dat leidde tot een speciale AIVD-publicatie. Ook The Washington Post berichtte uitgebreid over de rol die IS aan vrouwen toekent. Vrouwen werden lange tijd buiten de strijd gehouden, maar worden nu aangemoedigd om de wapens op te nemen en zichzelf op te offeren voor het geloof. Het is zelfs ‘nodig’, en een ‘verplichting’, zo schreef IS-krant al-Naba dit najaar.
De actieve rol van vrouwen is weinig verbazingwekkend. In 2006 verscheen al het boek Strijdsters van Allah. Radicale moslima’s en het Hofstadnetwerk waarin de Volkskrant-journalisten Janny Groen en Annieke Kranenberg de rol van vrouwen bij de Hofstadgroep beschreven. Vrouwen spelen een veel actievere rol dan gedacht en zijn baas over eigen sluier. Ze rekruteren actief nieuwe sympathisanten, vertalen radicale teksten en geven lezingen.
De casus van de Hofstadgroep-vrouwen stond niet op zichzelf. Zo reed de Belgische bekeerling Muriel Degauque in 2005 met haar witte Mercedes van Brussel naar Bagdad om zichzelf op te blazen. Ze was de eerste westerse vrouw die een zelfmoordaanslag pleegde. Haar radicalisering werd door de Vlaamse journalist Chris de Stoop tot in detail gereconstrueerd in zijn in 2010 verschenen boek Vrede zij met u zuster.
Vrouwelijke terreurcel
En het gaat niet alleen om vrouwen in IS-gebied. In Marokko en Frankrijk zijn vorig jaar terreurcellen opgerold die volledig uit vrouwen bestonden. In het geval van de Franse terreurcel ging het om drie vrouwen, van 19, 23 en 29 jaar oud, die in de buurt van de Notre Dame een auto met gasflessen in brand wilden steken.
De Franse hoofdofficier van justitie François Molins zei in september 2016: ‘De laatste maanden zien we steeds meer dossiers van minderjarige meisjes, met zeer verontrustende profielen en keiharde persoonlijkheden.’ Toenmalig premier Bernard Cazeneuve merkte op dat de werkwijze van de vrouwen weliswaar amateuristisch was geweest, maar hun fanatisme groot.
Opmerkelijk tijdstip
Het is goed dat de AIVD met een publicatie aandacht vraagt voor de rol van vrouwen binnen jihadistische bewegingen. Tegelijkertijd is het tijdstip opmerkelijk. Er zijn immers al tien jaar aanwijzingen dat vrouwen een actievere rol spelen dan gedacht. Maar er kwam pas een speciale publicatie nadat IS zelf vrouwen formeel meer gevechtshandelingen had toegestaan.
Hopelijk draagt de AIVD-publicatie bij aan de bereidheid van Nederlandse rechters om vrouwen te vervolgen die zich hebben aangesloten bij Islamitische Staat. Laura H. werd onlangs als eerste Nederlandse jihadbruid veroordeeld tot 24 maanden gevangenisstraf, waarvan dertien maanden voorwaardelijk. In een eerdere zaak tegen Shukri F., die in 2013 en 2014 in Syrië verbleef, oordeelde de rechtbank dat zij geen onderdeel was van de gewapende strijd. Ze kreeg alleen een straf voor opruiing.
Er lopen nog elf zaken tegen terugkeerders, waarvan enkele tegen vrouwen.