Het vonnis in de Wilders-zaak oogt op het eerste gezicht best wijs, omdat kool en geit worden gespaard. Bij nader inzien is het nogal een onrustbarend vonnis, schrijft Syp Wynia.
Geert Wilders is niet schuldig aan haat zaaien, maar wel aan groepsbelediging en het aanzetten tot discriminatie van Marokkanen. Straf krijgt hij niet.
Meer van Syp Wynia: Uitspraak over Wilders? Moeilijk als niemand weet wat intolerantie is
Het klinkt als een salomonsoordeel, want Wilders wordt wel schuldig bevonden, maar minder dan het Openbaar Ministerie verlangde. Ook de boete van 5.000 euro die het OM wilde, die komt er niet.
Wijs besluit van de rechtbank
De Haagse rechtbank zeilt met deze uitspraak een beetje tussen de klippen door. Een zekere wijsheid kan de rechtbank niet worden ontzegd. De rechtbank vindt niet dat Wilders zich kan beroepen op zijn verkiezingsprogramma, nadat hij eerder zijn publiek doelbewust en ‘geregisseerd’ uitlokte ‘minder’ (Marokkanen) te roepen. Daar zit wat in.
Zoals het ook van wijsheid getuigt om het schutterige gedoe in het Haagse zaaltje met een gnuivende Wilders niet als ‘haat zaaien’ te betitelen.
Ook slim: anders dan het OM deed, wilde de rechtbank Wilders niet vergelijken met eerder veroordeelde politici van de Volksunie (Glimmerveen) en Centrumdemocraten (Janmaat). Aan de 6.500 aangevers tegen Wilders had de rechtbank geen boodschap.
Belangrijke principiële uitspraken
Het heeft er alle schijn van dat de rechtbank niet nodeloos scherp aan de wind wilde zeilen. Niet zonder belang: de rechtspraak is zelf al sinds jaar en dag onderdeel van het maatschappelijk debat, zeker ook als het om Wilders gaat.
Dat neemt niet weg dat de rechtbank belangrijke principiële uitspraken deed. Zo maakt de rechtbank duidelijk dat het in het strafrecht bij ‘ras’ niet over ras hoeft te gaan. Iedere groep, in dit geval Marokkanen, kan beledigd worden als was het een ras.
Als politici kunnen worden gestraft omdat ze een samenleving met bepaalde vormen van immigratie geen goed idee vinden, is dat een ernstige ondermijning van de rechtsstaat
Daarmee kan het hek wel eens van de dam zijn. Mogen Ajax-supporters, op bezoek bij De Graafschap, nog wel ‘boeren’ roepen? Volgens de Haagse rechtbank heeft Wilders de Nederlandse Marokkanen immers als groep denigrerend neergezet. Dat is ook het oogmerk van Ajacieden als ze Achterhoekers toeschreeuwen. Dat is nu dus ook rassendiscriminatie.
Bij de overweging om Wilders te straffen, meldde de rechtbank dat de politicus had ‘bijgedragen aan verdere polarisatie’ in de samenleving. Dat is hoogst interessant en sluit aan op wat het Openbaar Ministerie Wilders verweet: hij zou olie op het vuur werpen.
Dat is tricky business. In feite zeggen OM en rechtbank daarmee dat de zogeheten multiculturele samenleving de noodzaak van inperking van de eigen mening inhoudt, omdat die multiculturele samenleving anders onhoudbaar is.
Ernstige ondermijning van rechtsstaat en democratie
Maar is het wel zo vanzelfsprekend om vrijheden in te perken ten behoeve van een concept – de multiculturele samenleving – dat nooit aan de Nederlandse kiezers is voorgelegd, waar het parlement zich nooit over heeft uitgesproken, dat in geen enkele wet is vastgelegd? En moet maatschappelijke discussie en politiek debat echt strafrechtelijk worden ingeperkt omdat het tegengaan van polarisatie een hoger doel is?
Wilders gaat in hoger beroep na ‘knettergek’ oordeel
De Haagse rechtbank zit overigens in het spoor van het Mensenrechtenhof in Straatsburg, dat sinds enige tijd ook oordeelt dat politici niet mogen bijdragen tot ‘intolerantie’. Dat concept daalde vanuit Straatsburg al eerder Franse en Belgische rechtbanken binnen en doet sinds enkele jaren ook in Nederland opgeld. Het is een gevaarlijke route.
Niet voor niets verwees Wilders’ advocaat Geert-Jan Knoops eerder naar Angelsaksisch recht, vooral ook naar de Verenigde Staten, waar de vrijheid van meningsuiting veel absoluter is. Op het vasteland van Europa wordt de meningsvrijheid daarbij vergeleken nogal gemakkelijk ingeperkt, ook voor politici. Het vonnis in dit tweede Wilders-proces bevestigt dat.
In dat opzicht is de uitspraak van de rechters helemaal niet zo geruststellend. Als politici – en daarmee ook andere burgers –kunnen worden gestraft omdat ze een samenleving met bepaalde vormen van grootscheepse immigratie geen goed idee vinden, is dat een ernstige ondermijning van de rechtsstaat. En daarmee ook van de democratie.