De Friese oud-militair trok ten strijde tegen IS en moet zich daarvoor nu mogelijk verantwoorden voor de rechter. Maar Akse deed wat anderen nalieten: weerloze burgers beschermen tegen barbaren.
Het geweldsmonopolie van de Nederlandse staat is vrijwel absoluut. Op de overheid na heeft niemand het recht en de bevoegdheid om geweld aan te wenden, al kent het Wetboek van Strafrecht enkele uitzonderingen. Dan gaat het voornamelijk om noodweer en overmacht.
De Verenigde Staten kennen een ander systeem. Burgers mogen daar zelfs wapens dragen. De Amerikaanse regering wijst geregeld aan wie de militaire vijand is. Daarom mogen ook private personen strijd voeren tegen de vijand – binnen de grenzen van de wet. En daarom zijn er in Amerika zo veel particuliere, zwaarbewapende beveiligingsbedrijven.
Bezet
Het Nederlandse recht gaat ervan uit dat Nederlandse burgers niet mogen deelnemen aan de gewapende strijd. Dit geldt ook wanneer de Nederlandse staat zelf verwikkeld is in een gewapend conflict.
De periode 1940-1945 vormde een uitzondering op de regel, omdat Nederland was bezet. Ik ken geen andere uitzondering uit de recente geschiedenis.
Om de regel te handhaven, is in het Wetboek van Strafrecht een bepaling opgenomen op grond waarvan Nederlanders zonder toestemming van de regering (in de wet wordt de Koning genoemd) niet mogen deelnemen aan de gewapende strijd. In het licht van de wet waarschuwde het Openbaar Ministerie aan het begin van het conflict in Syrië dat het eenieder is verboden deel te nemen aan deze strijd.
Oorlogsrecht
Nederlandse Koerden hebben de dubbele nationaliteit, en ze hebben waarschijnlijk toestemming van de Nederlandse regering om het grondgebied van hun vaderland, Koerdistan, te verdedigen.
Het gaat hier om het officiële leger van Koerdistan van Irak, namelijk de Peshmerga. Dit neemt niet weg dat ook zij het oorlogsrecht in acht moeten nemen om niet te worden vervolgd.
Het is ook voorstelbaar dat iemand ter verdediging van zijn dorp of zijn familie in een ander verband dan Peshmerga deelneemt aan de strijd tegen islamitische terroristen. Ook dan valt diegene buiten het Wetboek van Strafrecht. Hij heeft de natuurlijke plicht om zijn familie en vrienden te verdedigen tegen groepen die genocide en misdaden tegen de menselijkheid plegen.
Proportioneel
Deze natuurlijke plicht vervalt niet door het Wetboek van Strafrecht omdat het op noodweer en overmacht lijkt. Bij noodweer en overmacht mag proportioneel geweld worden gebruikt ter verdediging van dierbaren en bezittingen.
Media meldden dat tegen een oud-militair (47) in Arnhem strafrechtelijke vervolging werd ingesteld wegens deelname aan de militaire strijd tegen IS in Syrië. Zijn naam is Jitse Akse. De rechter-commissaris heeft hem vrijgelaten, maar hij moet zich elke week melden bij de politie.
In een interview met de Volkskrant van 15 oktober 2015 vertelde Akse over zijn strijd voor de bescherming van Koerden tegen IS. In november 2014 besloot hij deel te nemen aan de strijd, en ging naar Erbil in Noord-Irak.
Erdogan
Hij viel onder het Koerdische YPG, geen terroristische organisatie maar een officieel leger, getraind door collega’s van Akse uit verschillende NAVO-landen, waaronder Nederland.
De Friese oud-militair werd naar het slagveld gedreven door de gebeurtenissen in Kobani, de Koerdische stad in Syrië. Daar vochten de Koerden maandenlang voor hun bestaan. Het Turkse leger mocht, in opdracht van president Recep Tayyip Erdogan, slechts aan de veilige kant van de grens toekijken hoe de Koerden werden uitgeroeid.
De naam Erdogan is een schandvlek op de Turkse geschiedenis en de geschiedenis van de NAVO. Maar Akse wilde Kobani redden.
Srebrenica
De Volkskrant vat de motieven en de geschiedenis van deze oud-militair pakkend samen: ‘Akse is oud-militair, tien jaar werkte hij voor defensie. Als commando maakte hij deel uit van de Luchtmobiele Brigade. Met Dutchbat maakte hij de val van Srebrenica mee. Nadat in 2003 zijn contract afliep – “bezuinigingen”, zucht hij – ging hij de particuliere beveiliging in.’
Kobani deed hem denken aan Srebrenica. Kobani mag niet in de handen van barbaren vallen, dacht Akse. Wellicht wilde hij ook de militaire eer van Dutchbat redden door, ondanks alle risico’s, deel te nemen aan deze strijd.
Er zijn ook Amerikaanse oud-militairen die in het Midden-Oosten vechten zijn tegen IS. Zij zullen in Amerika als helden worden gezien. Nooit zal hun land hen vervolgen, tenzij ze oorlogsmisdaden hebben begaan.
Oorlog
Wij vervolgen onze held. Hij deed wat andere landen nalieten: de Koerden en andere weerloze burgers in de Syrische burgeroorlog beschermen. Bovendien zijn de jihadisten verantwoordelijk voor de terreurdreiging en terreurdaden in Europa.
Akse streed voor de veiligheid van Europa en Europeanen. ‘Wij zijn in oorlog,’ zeiden onze leiders.
Een ware held moet zich kennelijk verantwoorden voor de Nederlandse rechter.
Ik begrijp waarom het OM vervolging heeft ingesteld, maar woensdag zal ik in mijn blog het OM argumenten aanreiken op grond waarvan Akses vervolging kan worden gestaakt.