De feiten: Kinderdoding door ouders blijft zeldzaam
Een dubbele kindermoord zoals onlangs op de 10-jarige Jeffrey en zijn 8-jarige zusje Emma uit het Groninger dorp Beerta schokt de hele samenleving. Hun 67-jarige vader nam de twee kinderen zaterdagmiddag 17 mei mee in zijn auto en reed die nog geen kwartier later met opzet het kanaal in. Alle drie verdronken.
Een veelgehoorde reactie na zo’n tragedie is dat ‘het’ steeds vaker gebeurt. Maar ondanks sterke schommelingen per jaar is het aantal kinderdodingen door de tijd heen stabiel gebleven, zo blijkt uit het boek Mythen over moord. Dertig jaar fataal geweld in Nederland (2024).
EW’s visie: Meer alertheid op rode vlaggen kan kinderdoding voorkomen
Door: Gerlof Leistra, redacteur MisdaadDat de politie na de schokkende dubbele kindermoord in Beerta/Winschoten nader onderzoek doet naar de toedracht, is belangrijk. De dader is overleden en kan dus niet meer worden vervolgd, maar iedereen wil weten of deze tragedie voorkomen had kunnen worden.
Het gezin was al langer in beeld bij jeugdzorg. De avond voor de verdwijning van de twee kinderen waren na een melding van hun moeder over het gedrag van haar ex twee agenten nog bij hem aan de deur geweest. Blijkbaar zagen zij geen direct risico voor de kinderen, want zij grepen niet in. Achteraf is het gemakkelijk de politie en de hulpverleners verwijten te maken, maar er is maar één schuldige: de vader.
Bij kinderdoding dezelfde ‘rode vlaggen’ als bij partnerdoding
Toch dringt de vraag zich op of er signalen zijn gemist. In gevallen van kinderdoding is vaak sprake van dezelfde ‘rode vlaggen’ als bij partnerdoding: een vechtscheiding waarbij ruzie werd gemaakt over onder meer de omgangsregeling met de kinderen en over de financiële afwikkeling van de scheiding.
Bij relationele problemen tussen partners kan de politie in het geval van (dreigend) geweld één van beide partners voor een afkoelingsperiode van tien dagen de toegang tot de woning ontzeggen en hulp regelen. Vaak werkt dat.
Een vechtscheiding die gepaard gaat met (dreigend) geweld en ruzie over geld betekent een verhoogd risico voor eventuele kinderen, helemaal als bij één of beide ouders drank of drugs in het spel is. In zo’n geval lijkt tijdig ingrijpen geboden. Het is een illusie dat kinderdodingen helemaal vallen te voorkomen, maar meer alertheid bij politie, hulpverleners, vrienden en familie, buren en collega’s bij duidelijke rode vlaggen kan veel leed voorkomen.
Verdere verdieping: Dit zijn de cijfers achter kinderdoding
In de periode 1992-2022 kwam kinderdoding door ouders in totaal 275 keer voor, met een gemiddelde van negen zaken per jaar. Dat patroon lijkt niet veranderd. In 2023 vielen vijf slachtoffers, in 2024 acht en dit jaar tot nu toe drie.
De daders van kinderdoding zijn bijna even vaak vaders (49 procent) als moeders (51 procent). Het merendeel van de slachtoffers (62 procent) was jonger dan vijf jaar; totaal ruim een derde (37,5 procent) was jonger dan een jaar.
Naarmate kinderen ouder worden neemt het risico om slachtoffer te worden van kinderdoding af. In die zin is de gewelddadige dood van Jeffrey en Emma uitzonderlijk. Die doet denken aan de moord op de broertjes Ruben (9) en Julian (7) door hun vader in mei 2013. Hij pleegde na afloop zelfmoord. In beide zaken speelde echtscheiding een rol.
Reden voor kinderdoding
Uit eerder onderzoek naar kinderdoding – beschreven in Dodelijk geweld. Moord en doodslag in Nederland (2007) – bleek dat in de periode 1992-2006 bij ruwweg 15 procent van de gevallen sprake was van relatieproblemen.
Ongeveer een derde van alle gevallen van kinderdodingen wordt gepleegd als gevolg van psychiatrische stoornissen. Een andere grote groep zijn de dodingen als gevolg van fysieke mishandeling: ongeveer een vijfde. Een laatste grote groep betreft babymoorden en moord op een pasgeboren kind. Een afwijkende vorm zijn dodingen bij een ruzie tussen ouders en hun veelal wat oudere kind.