De feiten: Hermans presenteert maatregelen voor beter investeringsklimaat
De afgelopen maanden vroeg de Nederlandse industrie diverse keren om steun van de overheid. Het kabinet komt de bedrijven nu tegemoet. Met haar klimaatpakket wil minister van Klimaat en Groene Groei Sophie Hermans (VVD) een ‘sterk schoon en minder afhankelijk land’.
Hermans zei vrijdagmiddag 25 april dat ze ‘heel goed beseft’ dat de industrie in Nederland onder druk staat. ‘Een weerbare, schone industrie is in het belang van Nederland.’ Afgelopen maanden vielen duizenden ontslagen bij Tata Steel en verscheidene chemiebedrijven in de Rotterdamse haven en Zeeland.
Diverse problemen teisteren de industrie
Industriebedrijven kampen al een tijd met hogere energieprijzen en netkosten dan omliggende landen. Bedrijven kunnen niet vergroenen door het overvolle stroomnet en de stikstofproblematiek, en Den Haag past Europese regels strenger toe dan noodzakelijk. Daardoor is er volgens de bedrijven een oneerlijk speelveld ontstaan.
Hoofdkantoren van internationale industriebedrijven stellen hun investeringen in de Nederlandse vestigingen uit. Bovendien moest een aantal fabrieken in de Rotterdamse haven de deuren sluiten. Door de hoge kosten lukte het niet om de productielocaties draaiende te houden.
Kostencompensatie keert terug
De minister hoopt dat haar beleid betrouwbaarheid uitstraalt naar het bedrijfsleven. Zo keert onder meer de Indirecte Kostencompensatie (IKC) terug voor grote stroomverbruikers zoals de zware industrie. Hermans: ‘Was het schrappen daarvan niet juist een voorbeeld van een onbetrouwbare overheid?’
Door het Europese emissiehandelssysteem betalen grootverbruikers van energie veel voor elektriciteit. Herinvoering van de IKC moet voorkomen dat ze hun productie zouden verplaatsen naar buiten de Europese Unie, en dat Nederland voor bepaalde producten te afhankelijk wordt van het buitenland.
Meer punten uit Hermans’ industriepakket
Eén van de punten waar de industrie om vroeg, is het schrappen van de nationale CO2-heffing. Die blijft bestaan, maar wordt tot 2030 versoepeld. Dit omdat bedrijven wel willen verduurzamen, maar dat vaak niet kunnen door het overvolle stroomnet.
Hermans schrapt de aangekondigde plastic-heffing, die Nederland in 2028 wilde invoeren.
Ook gaat het kabinet meer investeren in infrastructuur. Zo moet er in 2026 een investeringsbeslissing worden genomen over het CO2-afvangproject Aramis, zodat vanaf 2030 kan worden begonnen met de ondergrondse opslag van CO₂.
Hermans neemt samen met netbeheerder TenneT maatregelen om het stroomnet sneller uit te breiden. Daarmee moeten nieuwe woningen, maar ook bedrijven, van stroom worden voorzien.
EW’s visie: Een eerste stap, maar ongelijk speelveld blijft
Door: Lotte Elbrink, redacteur Ondernemen en Victor Pak, redacteur PolitiekMet deze plannen zet minister Hermans een stap in de goede richting, maar het is de vraag of het genoeg is om het vertrouwen van de industrie in de overheid te herstellen. Willen de hoofdkantoren nog investeren in hun fabrieken in Nederland, of heeft de traagheid van dit kabinet blijvende schade veroorzaakt?
De industrie staat aan de basis van producten die we dagelijks gebruiken: van panty’s tot medische benodigdheden. De productie hier houden en de kosten daarvan verlagen, is essentieel als we willen voorkomen dat Nederland voor bepaalde productie en grondstoffen te afhankelijk wordt van landen als China.
Zorgen over investeringsklimaat
De maatregelen van het kabinet verbeteren het investeringsklimaat. Toch zijn er nog zorgen. Zo zijn de elektriciteitskosten nog steeds hoger dan in buurlanden. Bovendien wordt de CO2-heffing wel versoepeld, maar niet geschrapt. Europa heeft al regels en doelen op het vlak van CO2-reductie.
Met een eigen CO2-heffing, boven op de bestaande regels, blijft er een ongelijk speelveld bestaan. Het kabinet heeft in elk geval aangegeven open te staan voor alternatieven, en zegt hierover in gesprek te willen met de industrie en andere belanghebbenden.
Verder zijn er nog grote zorgen over de stikstofproblemen. ‘Dat gaat voor heel veel duurzame plannen echt de showstopper zijn. Zo worden nu geen vergunningen verleend,’ zegt Victor van der Chijs, voorzitter van ondernemersvereniging Deltalinqs in een persbericht. ‘Als dit niet rap verandert, steekt het kabinet langs deze weg eigenhandig alsnog een spaak in de wielen van allerlei duurzame projecten ter waarde van vele miljarden.’ Deltalinqs vertegenwoordigt de haven- en industriële bedrijven in de Rotterdamse haven.
De overheid heeft, na een lange periode van stilte, een eerste stap gezet. Of het voldoende is om het geschonden vertrouwen te herstellen, zal moeten blijken, evenals of er nu makkelijker maatwerkafspraken kunnen worden gemaakt. Het is intussen aan de industrie om nieuwe mogelijkheden en technologieën te onderzoeken.
Wie zegt wat?
Bron: Gemeente Rotterdam, Provincie Zuid-Holland, Oxfam Novib- Minister Sophie Hermans (Klimaat en Groene Groei, VVD) wijst op de ingewikkelde omstandigheden om te verduurzamen. ‘Er komt een hoop niet van de grond, door het stroomnet, de trage waterstofeconomie, de hoge stroomkosten en de geopolitieke ontwikkelingen.’ Volgens haar is het belangrijk om wendbaar te blijven. ‘Met die omstandigheden is het niet wenselijk te blijven vasthouden aan allerlei doelen en de reductiedoelen als een invuloefening van een tabel te zien.’
- Gemeente Rotterdam en provincie Zuid-Holland spreken hun waardering uit, maar benadrukken dat ze dit als een begin zien en geen eindstation. Ze zeggen dat de de structurele uitdagingen onverminderd groot blijven– niet in de laatste plaats door het uitblijven van een doorbraak op het gebied van stikstofruimte.
- Oxfam Novib: ‘Het kabinet voegt zich opnieuw naar de belangen van de meest vervuilende economische sectoren en neemt geen maatregelen om de klimaatcrisis echt aan te pakken. Na nodeloos tijdverlies en maanden van wachten op een overtuigend klimaatpakket is de meest opvallende maatregel dat een eerder afgeschafte fossiele subsidie voor het bedrijfsleven opnieuw wordt ingevoerd. Hiermee raken de klimaatdoelen nog verder uit zicht,’ zegt Hilde Stroot, klimaatexpert van Oxfam Novib in een persbericht.
- D66-Tweede Kamerlid Ilana Rooderkerk noemt het klimaatpakket ‘niet verrassend, wel teleurstellend’. Volgens Rooderkerk schieten de maatregelen tekort en maakt Hermans geen echte keuzes. ‘In plaats van echte oplossingen voor de groene economie kiest minister Hermans voor het plakken van pleisters, zoals meer CO2-opslag en fossiele subsidies. Als we nu niet investeren in echte vergroening, is het straks alleen maar duurder om de achterstand in te lopen.’
- De kans is klein dat Nederland de klimaatdoelen gaat halen met dit pakket, zegt Rooderkerk. ‘Er is slechts iets meer dan 5 procent kans om het doel te halen. Hermans noemt het “realistisch” en “binnen bereik”, ik noem het een fabeltje. Ze breekt hiermee zowel de eigen als internationale klimaatafspraken.’