Hou eens op met dat eeuwige gejammer over ouderdom. Ja, er zitten een paar nadelen aan, maar vooral ook heel veel voordelen. Wees niet bang om ouder te worden, maar geniet ervan.
Ouder worden wordt voorgesteld als iets afschuwelijks waaraan je maar op één manier kunt ontsnappen: het is dus doorgaan of doodgaan. En doorgaan betekent lelijk worden, permanent moe, zonder enige notie van moderne ontwikkelingen, door urine wadend, semi-dement, en keihard via verpleeghuis en verzorgingshuis op weg naar het graf.
Over de ouderdom wordt gepraat alsof het iets verschrikkelijks is en als je niet oppast, ga je dat nog geloven ook; een mooi voorbeeld van ‘framing’. Je tuint er maar al te makkelijk in. Als mijn zoon zijn sleutels kwijt is, denkt hij: ik ben mijn sleutels kwijt. Als ik, vijftiger, ze kwijt ben, denk ik: ik word dement.
Grijze explosie
Geen wonder dat de ouderdom angst aanjaagt. Het is schrikbarend hoe negatief er over ouderen wordt gepraat. Hun gigantische ‘zorgvraag’ doet de economie wankelen. We horen termen als: de ‘grijze prop’, een ‘demografische tijdbom’, een grijze explosie en een ramp die onze samenleving te wachten staat. (‘Vergrijzing kan land ontwrichten.’ ‘Onbetaalbare bejaarden.’ ‘Zilveren tsunami.’)
Ouder worden begint al wanneer je, nota bene, halverwege de vijftig bent. Dan ga je een onzichtbare grens over en heet je plotseling 55plusser. Dat is een afhankelijke kneus die bij alles moet worden begeleid. Je komt in aanmerking voor een ‘seniorenwoning’, met handige traplift en beugel in het bad. Je moet immers gaan nadenken over de manier waarop je je laatste levensdagen wilt slijten, want die staan om de hoek.
Tandeloos besje
‘Waar laten we moeder?’ kopt de Volkskrant boven een stuk dat is geschreven door de dochter van een zestigjarige (!!!) die kennelijk al te suf is om zelf naar een huis of begeleidende woonvorm te zoeken, want in die hoek zit je op die leeftijd al snel. Daarbij een tekening van een tandeloos besje dat een koffer met haar schamel bezit tegen het stramme lijf drukt.
De Amerikaanse arts Ezekiel Emanuel kondigde in maandblad The Atlantic aan dat hij het leven met 75 wel voor gezien houdt. Dan is er immers geen klap meer aan. Geen wonder dat iedereen, van filmster tot de buurvrouw, er alles aan doet om zich de ouderdom zo lang mogelijk van het lijf te houden.
Fenomeen
Het is onverstandig om zo over de ouderdom te praten en te schrijven, want we worden allemaal oud en daar moeten we juist niet bang voor zijn. Ouder worden biedt alleen maar kansen. Raar, om op je vijftigste al zowat de handdoek in de ring te gooien, want je leeft daarna misschien nog wel dertig of veertig jaar.
Ouder worden is een geweldig fenomeen, met enorme voordelen en bevrijdende inzichten. Het is tijd dat we dat inzien. Maar waar praten vijftigplussers over? Hoe vervelend het is om een bril te moeten dragen. Dat het gehoor achteruitgaat. Dat ze niet meer zo snel reageren. Soms bang zijn. Niet meer snel op namen kunnen komen. Niet meer goed tegen drank kunnen. Vergeetachtig worden. Je zet thee, maar vergeet het op te drinken. Je googelt iets, maar uh… wat ook weer? Soms ben je even kwijt in welk jaar we leven. En de periode dat ik geen agenda nodig had en mijn afspraken kon onthouden, ligt ver, ver achter me – maar destijds had ik ook veel minder afspraken.
Botox
Ja, de jeugd gaat voorbij en al spuit je je vol met botox, jong word je niet meer. Het is dus dom daarover voortdurend te jammeren of te doen alsof de feiten anders zijn, en beter om eens te kijken naar de voordelen van ouder worden.
Ik bedoel niet: tanden op elkaar en flink zijn. Nee, je moet de vele leuke en mooie dingen van ouder worden zien en waarderen.
Ouder worden wordt steeds geassocieerd met verlies. Aan snelheid, aan reactievermogen, aan intelligentie. Er zijn juist zoveel dingen die veel en veel beter gaan, maar het lijkt wel of oudere mensen dat zelf niet zien.
Het is niet waar, betoogt Barbara Strauch in haar boek The Secret Life of the Grown-up Brain, dat het brein achteruit begint te kachelen vanaf je twintigste. Het blijft zich ontwikkelen en groeien.
Zie het als een herkansing. Te weinig tijd besteed aan je kinderen? Maak het goed met je kleinkinderen. Nooit een hobby kunnen ontwikkelen? Nu is het moment. Het leven verschaft je gelukkig erg veel inzichten, en die komen met de jaren. We kunnen dan wel met afgunst naar de jeugd kijken, die is zo knap en snel, en gaat uit dansen tot ’s ochtends vroeg.
Maar we zijn zelf ook jong geweest en wees eerlijk, was dat nou zo leuk? En als jong zijn zo geweldig is, waarom zijn er dan zoveel twintigers met een burn-out? De vijftigers die ik ken, weten wat ze kunnen en zijn zeker van zichzelf.
Energie
Op het werk is een vijftigplusser een asset voor zijn werkgever. Wij vijftigers werken harder dan toen we twintig en zelfs dertig waren. En we doen ons werk beter. Ingewikkelde klussen waar we ons vroeger door lieten neerdrukken, doen we nu in een handomdraai, eigenlijk zonder te beseffen dat dit best knap is, en dat we daarmee vroeger moeite hadden.
Vijftigers springen zorgvuldiger met hun energie om. We letten meer op onze gezondheid. Ik kan me een redactie-uitje herinneren waarbij de jongere redacteuren ’s middags al aan de wijn zaten en de oudere redacteuren het bij water hielden. Raad eens wie er de volgende dag vroeg op de redactie waren? Inderdaad.
Ander enorm voordeel: je snapt andere mensen beter, en jezelf ook. Je laat je niet meer zo snel op de kast jagen en je bent aardiger, omdat je inmiddels wel weet dat iedereen zijn zorgen heeft.
Daardoor neemt je empathisch vermogen enorm toe, dus waarom zou je niet vriendelijk zijn? Je maakt niet meer zo snel ruzie, je weet beter met wie je wel en met wie je iets minder moet omgaan. Je hebt situaties sneller door en ook wat je eigen rol daarin is.
Nuance
En omdat je al het nodige hebt meegemaakt, zie je steeds beter hoe ingewikkeld de wereld is. Dat niets zwart-wit is, maar, inderdaad, heel veel tinten grijs. Je staat niet meer meteen met je mening klaar, maar ziet de nuance.
Wel zo prettig in de omgang. En, ook zo fijn, het kan je veel minder schelen wat mensen van je denken of hoe het hoort. Echt een groot pluspunt. Je durft te doen waar je zin in hebt, je eigen weg te gaan. Je hoeft niet meer zo nodig de deur uit; thuisblijven met een boek of een film is ook goed.
Eigenlijk verlies je bij het ouder worden alleen je seksuele aantrekkelijkheid en begeerlijkheid (zelfs dat geldt niet voor iedereen). Maar wat stelt dat nou voor? Dat zijn zulke vluchtige momenten en er is meer in het leven dan paren. Het is jammer als er niet meer naar je wordt gefloten op straat (al is dat voor sommige vrouwen misschien juist een opluchting).
Dit betekent nog niet dat de liefde over is. In het bejaardenhuis waar ik vaak kom, gebeurt nog van alles op dit gebied. Wat je inboet aan aantrekkelijkheid, win je aan wijsheid en inlevingsvermogen. Hoe langer je leeft, hoe meer dat toeneemt. Wees niet bang om ouder te worden, maar kijk ernaar uit en geniet ervan.