Nederlandse nierpatiënten kopen regelmatig een nier van een donor. Daarmee werken zij mee aan orgaanhandel.
Het Erasmus MC hield een enquête onder 241 zorgverleners die nierpatiënten behandelen. Uit het onderzoek blijkt dat 46 procent van de zorgverleners die nierpatiënten behandelen patiënten kent die naar het buitenland zijn gegaan voor een niertransplantatie.
In dit soort gevallen van ‘orgaantoerisme’ is er vaak sprake van een illegale transplantatie waarbij de patiënt de donor betaalt voor het orgaan. Een groot deel van de ondervraagden in het onderzoek geeft aan het vermoeden te hebben dat patiënten voor organen hebben betaald en een aantal zegt het zeker te weten. Twee patiënten hebben zelfs toegegeven dat zij iemand hebben betaald om een nier te krijgen, meldt de Volkskrant. Het betalen voor een orgaan is in Nederland verboden.
Beroepsgeheim
Volgens Frederike Ambagtsheer, criminoloog en hoofdonderzoeker van het Erasmus MC, zouden vermoedens van illegale orgaanhandel anoniem gemeld moeten kunnen worden.
Ze vindt dat er een meldpunt moet komen waar artsen en andere medische professionals misstanden kunnen melden zonder hun beroepsgeheim te schenden. Hiervoor moet de patiënt wel toestemming geven of moet er een wetswijziging worden doorgevoerd, zegt Ambagtsheer.
Mensenhandel
Negen transplantatieprofessionals hadden tussen 2008 en 2013 vermoedens van mensenhandel bij orgaantransplantaties. De exacte cijfers over gedwongen orgaanhandel zijn niet bekend, maar zeker is wel dat het daadwerkelijke aantal flink hoger ligt dan het geregistreerde aantal. Uit andere onderzoeken blijkt dat binnen netwerken van orgaanhandel het risico op mensenhandel aanwezig is. Donoren kunnen bijvoorbeeld worden gedwongen om hun nier af te staan.
Corinne Dettmeijer-Vermeulen, Nationaal Rapporteur Mensenhandel, is het daarom eens met de suggestie van Ambagtsheer om een meldpunt voor illegale orgaanhandel aan te wijzen. Zij vindt ook dat er moet worden nagedacht over een systeem waarbij financiële compensatie voor de donatie van bijvoorbeeld een nier wordt gereguleerd: ‘De wetenschap verkent al jaren de theoretische mogelijkheden van een verantwoord systeem met financiële stimuli. Het onderwerp verdient bredere, politieke aandacht.’
Tekort
Orgaanhandel wordt grotendeels veroorzaakt door een tekort aan orgaandonoren. De Nederlandse Transplantatie Stichting (NTS) meldde dat eind 2013 ongeveer 730 patiënten op de wachtlijst stonden voor een niertransplantatie. De wachttijd voor een nier is in Nederland ongeveer vier jaar. Jaarlijks overlijden er ongeveer tweehonderd nierpatiënten omdat ze niet op tijd een donornier krijgen.
De NTS is daarom niet verrast door de onderzoeksresultaten van het Erasmus MC. Orgaanhandel wordt dan ook ‘veroorzaakt door de urgentie van de mensen op de wachtlijst’, zegt NTS-directeur Bernadette Haase.