Zoals veel andere Friese terpdorpen ligt Wieuwerd als een eiland in het groene landschap. Wie komt aanrijden uit de richting van Franeker ziet rechts de stenen toren van de middeleeuwse Nicolaaskerk en links een kleine windturbine. Met de kop in de stevige noordoostenwind draait de molen vandaag als een malle.
Op de plek waar nu de molen staat, stond ooit een state waar vanaf de zeventiende eeuw tot het begin van de achttiende eeuw de labadisten – een sekte – woonden.
Curieuze trekpleister van het dorp is de grafkelder van de Nicolaaskerk, waarin vier mummies open en bloot onder glasplaatjes in hun kisten liggen. Mogelijk zitten er labadisten tussen. Het bekijken van de kerk en zijn lijken kost 4 euro, betalen kan via een tikkie.
Aan de Labadistendyk – één van de elf straten in en rond het dorp – staat het gebouwtje van basisschool De Pikeloer, vernoemd naar Pike, een meisje uit een Fries volksverhaal dat altijd op de uitkijk (‘op de loer’) stond als zij haar vader van zee terugverwachtte.
Hoe is het gesteld met het voorzieningenniveau in de dorpen in Súdwest-Fryslân?
Vergelijk alle gemeenten in Beste gemeenten
Vorig jaar is De Pikeloer definitief gesloten. Voor het behoud van financiering van de overheid mag een school niet onder de grens van 23 leerlingen komen. ‘Op onze school zaten 26 kinderen uit Wieuwerd en Britswerd,’ zegt dorpsbewoner Machiel Okkema (48) op het voormalige schoolplein waarop nog een schommel en zandbak staan. ‘Wij wilden het moment niet afwachten dat ze de school zouden sluiten.’
Sociale functie
School en ouders besloten de stekker er zelf uit te trekken en te fuseren met de school in Bozum, een dorp verderop. Okkema: ‘Doordat wij de school vrijwillig sloten, hebben wij de rust kunnen bewaren.’ Een school heeft ook een sociale functie in een klein dorp.
Paula Faber (36) zat in de groep die betrokken was bij de fusie van de scholen tot de nieuwe mienskipsskoalle (gemeenschapsschool) De Bûten- sprong. ‘Het voelt niet alsof onze school is gesloten. De Bûtensprong is ook onze school. Het enige verschil is dat die 4 kilometer verderop ligt.’
Subsidie was snel geregeld
Voor de jongste leerlingen is het te ver om te fietsen. De eerste maanden na de fusie kon een personenbusje worden geleend, daarna moest een andere oplossing worden gezocht. Een groepje actieve ouders schreef een plan waarin toegankelijk vervoer voor kinderen, verenigingen en bewoners van Wieuwerd en Britswerd werd gecombineerd met verduurzaming: een elektrische dorpsbus. Subsidie van de provincie was snel geregeld.
Met de Peugeot e-Traveller die Ús Ferbiner (Onze Verbinder) is gedoopt, haalt Okkema deze middag de kinderen op in Bozum. Op andere momenten mogen ook andere dorpsgenoten het busje gebruiken. Faber: ‘Handig voor kinderfeestjes, en op zondag gaan de oudjes ermee naar de kerk.’ Er wordt gewerkt aan een app om te kunnen reserveren.
Toeristen naar mummies
Op het busje staan alle sponsoren die meebetaalden: naast provincie en gemeente ook bedrijven en protestantse gemeente De Slachsang. Een deel van het aankoopbedrag komt uit de opbrengst van de molen bij het dorp. Die werd in 1994 geïnstalleerd met geld dat de dorpelingen uitleenden. De opgewerkte energie levert al bijna dertig jaar geld op: voor de verbouwing van het dorpshuis, voor dorpsfeesten, dat soort zaken.
Het busje wordt nu opgeladen bij een fabriek aan de rand van het dorp. Het plan is om het busje direct op te laden aan de dorpsmolen. Okkema: ‘Maar we hebben eigenlijk nog een extra oplaadpaal nodig. Er zullen in de toekomst vast meer toeristen naar de mummies komen met een elektrische auto.’