Kamercommissie bevestigt: salafisme verspreid in Nederlandse moskeeën door buitenlandse giften

25 juni 2020Leestijd: 3 minuten
Taheri van de As-Soennah-moskee bij het verhoor. Foto: ANP

Moslimgemeenschappen in Nederland worden vanuit landen als Kuweit, Turkije en Saudi-Arabië actief beïnvloed. Dat gebeurt via financiële steun, opleidingen van imams en sociale media. Vooral de salafistische stroming van de islam wordt zo in Nederland verspreid. Dat concludeert de parlementaire commissie die onderzoek deed naar ongewenste beïnvloeding uit onvrije landen.

In een lijvig rapport van 240 pagina’s presenteert de parlementaire ondervragingscommissie, die onder leiding staat van CDA-Tweede Kamerlid Michel Rog, haar bevindingen. De commissie hield begin dit jaar openbare verhoren naar de ongewenste beïnvloeding.

Het onderzoek inventariseert die beïnvloeding. Concrete oplossingen worden niet aangereikt, dat is aan de Tweede Kamer.

Beïnvloeding staat vast

De vraag of er beïnvloeding in Nederland voorkomt, beantwoordt de commissie met een ‘volmondig ja’. Vooral het salafisme wordt in Nederland verspreid. Die fundamentalistische stroming hangt een zogeheten zuivere variant van de islam aan: ‘Salafistische aanjagers spelen een grote rol bij het verspreiden van het gedachtegoed. Deze minderheid laat hardnekkig en luid van zich horen en heeft een groeiend bereik.’

Lees ook dit stuk uit het weekblad over salafisme

Wie was de inspiratiebron voor Bin Laden, Mohammed Bouyeri en IS?

De aanjagers gaan gehaaid te werk, schrijft de commissie. Daarbij is sprake van ‘façadepolitiek’. Zo blijven de aanhangers publiek binnen de regels van de wet: ‘Salafistische aanjagers kennen heel goed de bandbreedte van de Nederlandse rechtsstaat en zullen niet openlijk dingen zeggen, doen of laten vastleggen waarvan zij weten dat die over de grenzen van de democratische rechtsstaat gaan. Zo vermijden ze strafrechtelijke acties.’

De invloed van salafisten in Nederlandse moskeeën zorgt ervoor dat moskeegangers hun geloof minder vrij kunnen belijden. Moskeegangers worden geïntimideerd of bedreigd als zij zich niet naar de salafistische denkbeelden willen voegen.

Jongeren ontvankelijk voor salafisme

Vooral jongeren zijn ontvankelijk voor de salafistische boodschap. Op sociale media komen zij daarmee in aanraking en ze kunnen daardoor radicaliseren. Dat leidt tot jihadisme onder jongeren, die zelfs uitreizen naar Syrië. In filmpjes op sociale media wordt onder meer vrouwenbesnijdenis gepromoot, terwijl dat strafbaar is in Nederland.

Ook in het informele moskeeonderwijs krijgen jongeren les in denkbeelden die haaks staan op de Nederlandse maatschappij. Zo wordt kinderen geleerd dat afvalligen de doodstraf verdienen en dat je de politie niet inlicht als een moslim een misdrijf pleegt.

De Onderwijsinspectie kan niets ondernemen tegen dit soort lessen. Vorig jaar bleek uit onderzoek van Nieuwsuur en NRC dat deze lessen op meer dan vijftig locaties in Nederland worden gegeven.

Miljoenen naar moskeeën

De bekostiging van de lessen komt voornamelijk uit het buitenland. Nederlandse moskeeën krijgen grote giften uit ‘onvrije landen’ als Kuweit, Qatar en Saudi-Arabië. De donaties variëren van enkele tienduizenden euro’s tot 2,5 miljoen. De beruchte As-Soennah-moskee in Den Haag  kreeg van 2010 tot 2017 2,5 miljoen euro, de Utrechtse AlFitrah-moskee tussen 2011 en 2017 1,4 miljoen euro. Het geld komt voornamelijk uit Kuweit via instanties die daar aan de overheid zijn verbonden en van particuliere donateurs.

Tegen de AlFitrah-moskee deed de Tweede Kamer donderdagochtend aangifte. Vermoedelijk wegens meineed tijdens de verhoren van de Kamercommissie.

Turkse rol

Naast de beïnvloeding vanuit ‘onvrije landen’ speelt ook Turkije een grote rol in het onderzoek. Het Turkse ministerie voor godsdienstzaken, Diyanet, heeft in Nederland zogenoemde Diyanet-moskeeën. Via die moskeeën probeert Turkije Nederlanders met een Turkse achtergrond te beïnvloeden. Zo wordt hen wijsgemaakt dat zij in een land wonen dat een vijand is van Turkije. De imams van alle Diyanet-moskeeën in Nederland zijn in dienst van de Turkse overheid.

‘De invloed van de Turkse overheid leidt tot sociale druk en intimidatie in Nederland,’ schrijft de commissie. ‘Groeperingen als de Koerden, Armeniërs, alevieten en Gülensympathisanten zijn daar het slachtoffer van.’

Lees ook de column die Philip van Tijn schreef vlak vóór de start van de verhoren: Welke invloed hebben Qatar en Turkije op ‘onze’ moskeeën?

Volgens de commissie biedt het eigen onderzoek geen volledig zicht op de omvang van de buitenlandse geldstromen en de verworven invloed op de islamitische gemeenschap in Nederland. De commissie roept politieke partijen op om conclusies te trekken en te bepalen of en zo ja, welke maatregelen nodig zijn om de beïnvloeding tegen te gaan.