VN-rapporteur hekelt boerkaverbod en politie, prijst ‘afschaffing’ Zwarte Piet

Tendayi Achiume, rapporteur racisme en xenofobie van de Verenigde Naties (VN), geeft Nederland een tik op de vingers. Zij vindt het boerkaverbod discriminerend, evenals de Nederlandse politie. Wel is de Zambiaanse blij met de ‘dialoog’ over Zwarte Piet. Tegelijk heeft Nederland ook een boodschap voor de VN: vrouwenvertegenwoordiger Clarice Gargard pleit voor ‘systeemverandering’ om de positie van vrouwen te verbeteren.

‘De regering heeft niet genoeg gedaan om op te komen tegen expliciete en subtiele vormen van intolerantie en discriminatie tegen etnische en religieuze minderheden,’ zei Achiume maandagmiddag tijdens een persconferentie in Den Haag. Het meest saillante voorbeeld is volgens haar ‘het normaliseren van islamofobe sentimenten’. Ze doelt vooral op het verbod op gezichtsbedekkende kleding, dat op 1 augustus is ingegaan.

Kijk verder onder de video

Achiume hekelt boerkaverbod: ‘Hoort niet in land dat opkomt voor vrouwen’

Het boerkaverbod, zoals de Wet gedeeltelijk verbod gezichtsbedekkende kleding in de volksmond heet, ‘voedt het beeld dat moslimvrouwen met gezichtsbedekking gevaarlijk zouden zijn en lijkt polarisatie te bevorderen,’ meent Achiume. Ze vindt het kwalijk dat ‘moslimvrouwen het bedoelde doelwit zijn’ van het verbod, omdat zij toch al een kwetsbare groep zouden zijn. ‘Er is geen plaats voor deze wet in een land dat opkomt voor gelijkheid tussen man en vrouw,’ besloot ze haar betoog over het boerkaverbod.

Ook vindt de VN-rapporteur, een vertegenwoordiger van de omstreden VN-Mensenrechtenraad waarvan ook landen als Saudi-Arabië en Pakistan lid zijn, dat het Nederlandse onderwijs tekortschiet. Zo stelt Achiume dat er in geschiedenislessen meer aandacht moet komen voor de Nederlandse rol in de trans-Atlantische slavenhandel en kolonialisme, en de komst van gastarbeiders naar Nederland. Zo zouden volgens haar discriminatie en intolerantie kunnen worden bestreden.

Achiume blij met ‘dialoog’ over Zwarte Piet, wil wel actievere rol overheid

Wat daarbij wel helpt, stelt Achiume tevreden, is het gezamenlijke besluit van omroep NTR en de gemeente Apeldoorn – waar op 16 november de landelijke intocht van Sinterklaas is – om alleen nog zogenoemde roetveegpieten in te zetten. ‘Het belangrijkste is dat er nu een dialoog is,’ aldus de rapporteur, die een duidelijke mening heeft over Zwarte Piet: ‘Het lijdt geen twijfel dat de figuur Zwarte Piet denigrerende en ontmenselijkende raciale stereotypes over zwarte mensen belichaamt.’

De Verenigde Naties zetten het onderwerp Zwarte Piet in 2013 op de agenda, toen onderzoeker Verene Shepherd – de voorganger van Achiume – premier Mark Rutte (VVD) opriep het Sinterklaasfeest af te schaffen vanwege het ‘racistische’ en ‘stereotyperende’ karakter van Zwarte Piet. Rutte hield sindsdien vol dat verandering vanuit de maatschappij zelf moet komen. Hoewel dat, vooral in steden, ook gebeurde, is de huidige racismerapporteur van de VN het daarmee niet eens. Ze vindt dat de overheid ‘meer verantwoordelijkheid’ moet nemen in het debat, vooral bij een evenement dat met belastinggeld wordt gefinancierd.

Bij radiozender BNR gaf Achiume maandag toelichting op haar bevindingen. Vooral de Nederlandse politie moet nog veel verbeteren als het gaat om racisme en discriminatie, zei ze. ‘De politie gebruikt de bevoegdheden om mensen aan te houden en te doorzoeken disproportioneel bij minderheden.’ Het toezicht op politieagenten zou tekortschieten, waardoor agenten ‘hun bevoegdheden misbruiken’. Het kabinet moet volgens de Zambiaanse haast maken met een strategie tegen etnisch profileren en etnisch geweld en ervoor zorgen dat minderheden meer vertrouwen krijgen in de politie.

Reactie VVD en PVV: ‘Ongenuanceerd’, ‘links-activistisch wijsneusje’

Uit politiek Den Haag komen negatieve reacties op de bevindingen van Achiume. ‘Ongenuanceerde en slecht geïnformeerde gezanten van de Verenigde Naties schaden de waarde VN,’ schrijft bijvoorbeeld VVD-Tweede Kamerlid Sven Koopmans. Raymond de Roon (PVV) citeert hem en voegt toe: ‘Links-activistisch brutaal wijsneusje waar geen zinnig mens op zit te wachten,’ schrijft hij op Twitter. ‘Laat ze lekker ophoepelen naar Zambia om daar iets voor mensenrechten te doen ipv hier een grote mond op te zetten. Wegwezen en nooit meer terugkomen.’

DENK-leider Tunahan Kuzu vindt de kritiek op de VN-rapporteur misplaatst. Zo reageert hij woensdag op Twitter geërgerd op een bericht van oud-Kamerlid Keklik Yucel, met wie hij het al aan de stok had toen beiden nog in de PvdA-fractie zaten. Kuzu verwijt Yucel en de PvdA dat zij kritiek van ‘internationaal gerenommeerde organisaties (…) op wetten waardoor vrouwen geïntimideerd worden vanwege hun klederdracht’ ten onrechte ‘het hoeden van politiek islamisme’ noemen.

Toespraak VN-vrouwenvertegenwoordiger Gargard doet stof opwaaien

Dezelfde dag bewandelde een Nederlandse VN-vertegenwoordiger de omgekeerde weg. Clarice Gargard is benoemd tot VN-vrouwenvertegenwoordiger namens Nederland, en sprak maandag bij de Verenigde Naties in New York. Zij bepleitte ‘systeemverandering’ om de positie van vrouwen te verbeteren. Volgens Gargard zijn ‘degenen die het meest lijden onder armoede, kapitalisme, klimaatcrisis en ongelijkheid vrouwen en de meest gemarginaliseerden onder ons’.

Onder de ‘meest gemarginaliseerden’ verstaat de VN-vrouwenambassadeur ‘inwoners van arme landen, lhbti’ers [lesbiennes, homo’s, biseksuelen, transgenders en interseksuelen], leden van de arbeidersklasse, mensen met handicaps’. Gargard vindt dat ‘het systeem werkt voor enkelen met geld en macht, meer dan zij, hun kinderen, of de kinderen van hun kinderen ooit nodig kunnen hebben’.

De tijd is volgens Gargard gekomen voor ‘een systeem dat werkt voor ons allemaal, of voor niemand’. Een systeemverandering zou nodig zijn om een einde te maken aan disproportionele welvaartsverschillen en ‘de levens van iedereen’ te verbeteren. ‘Het veranderen van de wereld zal pijnlijk en moeilijk zijn, maar het is onmogelijk om de oude wereld te behouden zoals die is.’

Haar toespraak en het feit dat juist Gargard Nederland bij de Verenigde Naties vertegenwoordigt, maakt vooral op Twitter veel reacties los. Tweede Kamerlid Kirsten van den Hul (PvdA) is getuige haar applaus-emoji’s op Twitter trots op de Nederlandse vrouwenambassadeur. ‘We zijn goed vertegenwoordigd,’ schrijft GroenLinks-Kamerlid Nevin Ozutok.

Maar PVV’ers Martin Bosma en Raymond de Roon delen vele tweets waarin vraagtekens worden gezet bij de aanstelling van Gargard als vrouwenvertegenwoordiger, die De Roon ‘bizar’ noemt. In november 2017 stelde De Roon vragen aan toenmalig minister van Buitenlandse Zaken Halbe Zijlstra (VVD), naar aanleiding van een tweet van Gargard over de Amerikaanse president Donald Trump. De Roon vroeg Zijlstra vergeefs om haar te ontslaan als VN-vrouwentegenwoordiger.

VN-Vertegenwoordiger na kritiek: ‘Gargard spreekt niet namens de regering’

EW-columnist Roelof Bouwman is verbaasd dat zij ‘namens alle Nederlandse vrouwen het verkiezingsprogramma van GroenLinks voorleest bij de Verenigde Naties’:

Tijdens haar toespraak werd Gargard vergezeld door de Permanent Vertegenwoordiger van Nederland bij de VN Karel van Oosterom. In reactie op de kritiek schrijft hij dat Gargard sprak ‘in haar capaciteit van NL VN vrouwenvertegenwoordiger, niet als diplomaat of ambtenaar; ze sprak dus niet namens de Nederlandse regering’.