De feiten: Europese Commissie dient voorstel in om regels voor pesticiden te versoepelen
Bron: Europese CommissieDe Europese Commissie wil de regels voor de toelating en het gebruik van pesticiden in Europa versoepelen. In een persbericht kondigt de commissie haar voornemen aan om met een pakket voorstellen milieu- en voedselregelgeving te gaan vereenvoudigen. Dit moet leiden tot minder bureaucratie voor bedrijven en overheden.
De Commissie heeft er een prioriteit van gemaakt om overlappende, onnodige of buitensporige regels aan te pakken die EU-bedrijven onnodig belasten en innovatie en concurrentievermogen belemmeren.
Geen automatische herbeoordeling voor meeste pesticiden
Ten eerste wil de Europese Commissie af van vaste herbeoordelingen voor de meeste pesticiden. Nu beoordelen het College voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen en biociden (Ctgb) in Nederland en de Europese Autoriteit voor voedselveiligheid (EFSA) een bestrijdingsmiddel elke tien tot vijftien jaar opnieuw, aan de hand van de laatste wetenschappelijke inzichten.
Een middel kan opnieuw worden goedgekeurd voor gebruik, maar ook worden afgekeurd als nieuwe studies uitwijzen dat het schadelijk kan zijn voor de gezondheid.
Nog meer versoepelingen
Met het nieuwe voorstel heeft een herbeoordeling alléén plaats voor de gevaarlijkste middelen of als nieuwe wetenschappelijke inzichten daartoe aanleiding geven. De commissie wil de meeste bestrijdingsmiddelen dus voor onbepaalde tijd toelaten.
Verder wil de EU dat een middel niet wordt verboden zolang er geen werkbaar alternatief bestaat. Deze versoepelingen moeten voorkomen dat boeren het zonder effectieve bestrijdingsmiddelen moeten stellen.
Middelen die niet (meer) aan de toelatingscriteria voldoen, kunnen tijdelijk toch worden toegestaan bij ernstige ziekte- of plaaguitbraken. En de periode waarin boeren afgekeurde middelen die ze nog op voorraad hebben mogen opmaken, is verlengd van anderhalf jaar naar drie jaar.
Biociden sneller op de markt
Tot slot staat er in het voorstel van de Europese Commissie dat biologische bestrijdingsmiddelen (biociden) voortaan binnen 12 maanden moeten worden beoordeeld, zodat ze sneller op de markt komen.
Het voorstel is nog geen wet. EU-lidstaten en het Europees Parlement moeten zich er nog over buigen.
Wetenschappers bezorgd
De Commissie benadrukt dat het verbeteren van de regels niet ten koste hoeft te gaan van de milieudoelen, maar juist gericht is op het efficiënter en effectiever bereiken ervan.
NGO’s, milieuorganisaties en wetenschappers vrezen juist dat het schrappen van vaste herbeoordelingen ertoe leidt dat oude, schadelijke middelen jarenlang op de markt blijven.
Wie zegt wat over voorstel Europese Commissie?
Bron: De Telegraaf- ‘Hiermee geven we gehoor aan duidelijke verzoeken van lidstaten en belanghebbenden, realiseren we honderden miljoenen euro’s aan administratieve besparingen voor bedrijven en overheidsinstanties, en geven we landbouwers sneller toegang tot innovatieve en duurzamere producten,’ zegt Europees Commissaris Valdis Dombrovskis.
- ‘Dit is vanuit het standpunt van volksgezondheid op geen enkele manier uit te leggen,’ zegt Bas Bloem, hoogleraar Neurologie aan Radboudumc, tegen De Telegraaf.
- ‘We hebben geluisterd naar de zorgen van boeren en dit akkoord maakt het leven van boerenfamilies makkelijker,’ zegt BBB-Europarlementariër Jessika van Leeuwen op website Akkerwijzer.
- ‘Dit voorstel past in de wind die er op het ogenblik in Brussel, en ook in Nederland, waait: minder regels voor het bedrijfsleven, economie boven alles,’ zegt Jacob de Boer, emeritus hoogleraar milieuchemie en toxicologie, tegen EW.
- Hij vervolgt: ‘Ik heb grote zorgen over wat er hier aan het gebeuren is. Ik begrijp dat we economische noden hebben, maar dit gaat mij allemaal veel te snel.’
- ‘Parkinson is op dit moment wereldwijd de snelst groeiende hersenziekte’, zegt Adse Jelles, voorzitter van Parkinson Nederland tegen De Telegraaf. ‘Alles wijst erop dat die groei komt door het gebruik van pesticiden. En door andere giftige stoffen in onze directe leefomgeving.’
- ‘Over een snellere route voor biopesticiden ben ik kritisch,’ zegt Pieter de Wolf, onderzoeker aan Wageningen University & Research en projectleider van de Boerderij van de Toekomst, tegen EW.
- Hij vervolgt: ‘Elke milieuvreemde stof moet je even kritisch toetsen, en het maakt voor de milieu- en gezondheidsrisico’s niet uit of een stof van natuurlijke of synthetische oorsprong is. Ik denk dat veel mensen bewust of onbewust redeneren vanuit een natuurlijkheidsideaal (dingen uit de natuur zijn beter dan dingen uit een fabriek), wat wetenschappelijk onzin is, maar inmiddels wel onderdeel is van beleid en ook veel aanhang heeft onder wetenschappers.’
EW's visie: Gevoelige kwestie vraagt om nuance
Door: Laurien Onderwater, redacteur VooruitgangsgeloofZoals EW eerder schreef, is pesticidengebruik een onderwerp dat polariseert. Je moet haast voor of tegen zijn, een genuanceerde mening ontbreekt vaak. Terwijl juist deze gevoelige kwestie om nuance vraagt.
Aan de ene kant
Vanuit het perspectief van de boeren is het begrijpelijk dat de EU het pesticidenbeleid wil vereenvoudigen door regels te schrappen. Wetenschappers ontdekken namelijk steeds vaker schadelijke effecten van bestrijdingsmiddelen door betere meetmethoden en uitgebreider onderzoek.
Daardoor kan een pesticide na jaren van gebruik opeens worden verboden, waardoor boeren over minder middelen beschikken om plagen en ziekten te bestrijden. Alternatieven zijn vaak lang niet zo effectief in die bestrijding als het verboden middel.
Middelen verbieden zonder dat er een goed werkend alternatief beschikbaar is, vergroot de kwetsbaarheid van het voedselsysteem. Dat kan leiden tot lagere opbrengsten, hogere prijzen en een kleiner aanbod van gezonde en betaalbare plantaardige producten.
Aan de andere kant
Maar de zorgen van milieuorganisaties en wetenschappers zijn óók terecht. Pesticiden verdwijnen niet na gebruik, maar verspreiden zich via bodem, water en lucht. De effecten stapelen zich op en worden vaak pas na jaren zichtbaar. Juist daarom is periodieke herbeoordeling zo belangrijk: om nieuwe wetenschappelijke inzichten te kunnen verwerken.
Bovendien veronderstelt de toelating voor onbepaalde tijd dat kennis stilstaat. Dat is niet zo. Meetmethoden worden verfijnder, milieu- en gezondheidseffecten duidelijker, en interacties tussen bestrijdingsmiddelen beter begrepen.
Toch niet veilig
Middelen worden namelijk vaak door en naast elkaar gebruikt. Die interactie onderzoeken, is een hell of a job, waardoor nog lang niet alles bekend is. Wat ooit veilig leek, kan dat later toch niet blijken te zijn.
‘Ik kan me voorstellen dat er wel een paar pesticiden te vinden zijn die al heel lang gebruikt worden en waar we alles van weten,’ zegt toxicoloog Jacob de Boer. ‘Die hoef je niet elke tien jaar opnieuw te beoordelen. Maar bij veel pesticiden, zoals glyfosaat, komt regelmatig nieuwe informatie beschikbaar of wordt, zoals recent, oude informatie die in het voordeel van de industrie was maar ook door de industrie was gemanipuleerd, teruggetrokken.’
EU-beleid verschuift naar reactief handelen
De Boer maakt zich, als een van de vele wetenschappers, dan ook zorgen over dit voorstel van de EU. Die zorgen zijn begrijpelijk. Door de periode te verlengen waarin ingetrokken middelen die boeren nog in opslag hebben, mogen worden opgebruikt, en door middelen alleen nog opnieuw te beoordelen als ze bekendstaan als gevaarlijk of als nieuwe studies hierop wijzen, verschuift het beleid van voorzorg naar reactief handelen. En bij volksgezondheid en milieu gebeurt reageren zelden op tijd.