Nederland moet zich voorbereiden op schaarste, hogere prijzen en vertraagde dienstverlening, tenzij er vergaande beleidsveranderingen komen op het gebied van arbeidsmigratie. Dat is de centrale boodschap van een nieuw rapport van de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR).
De demografische feiten liggen vast, de enige variabele is hoe Nederland reageert, aldus de WRR in het rapport Met de mondiale demografie mee.
Diverse sectoren van de Nederlandse economie drijven al decennialang op arbeidsmigratie uit Centraal- en Oost-Europa. Maar in de nabije toekomst stokt dat aanbod. Landen als Polen vergrijzen zelf in rap tempo.
Arbeidsmigratie stokt in Europa
Door de stijgende welvaart aldaar verdampt bovendien de animo om hier asperges te steken of in de bouw te werken.
De veranderende demografie raakt niet alleen de arbeidsmarkt, maar ook de wereldwijde productie. ‘Wereldfabriek’ China heeft zijn beste tijd gehad: de beroepsbevolking krimpt daar tot 2050 met 300 miljoen mensen. Nederland kan daardoor niet langer automatisch rekenen op goedkope importproducten uit die regio.
Kansen in Azië en Afrika
De remedie die de WRR voorstelt: sluit vergaande handels- en arbeidsmigratieakkoorden met landen die nog wél een ‘demografisch dividend’ hebben.
Op dit moment zijn dat landen als India en Indonesië. Beide hebben een enorme, jonge bevolking. In de tweede helft van deze eeuw verschuiven de kansen naar Sub-Sahara Afrika, met Nigeria als belangrijkste land.
De raad pleit voor nieuwe handelsverdragen, gereguleerde (tijdelijke) migratie en investeringen in lokale ontwikkeling. Dat laatste is volgens de WRR geen liefdadigheid, maar puur ‘welbegrepen eigenbelang’ om handelspartners veilig te stellen.
Greep op migratie
Monique Kremer (56), voorzitter van de Adviesraad Migratie, noemt de analyse van de WRR zinvol. ‘Je moet constateren dat je over tien jaar waarschijnlijk geen verpleegkundigen meer uit Polen en Spanje kunt halen.’ Volgens haar bieden afspraken met landen buiten Europa een kans om migratie beter te reguleren.
‘Het is goed dat er eindelijk naar de lange termijn wordt gekeken,’ zegt Kremer. Wel waarschuwt ze dat er haast bij is. Wie wil anticiperen op de tekorten, ‘moet nu wel beginnen met het maken van afspraken’.
De afdronk van het rapport is dwingend. Gebeurt er niets, dan schat het WRR dat producten duurder worden en de personeelstekorten verder oplopen. Zonder actie komt mogelijk de toegankelijkheid van de zorg in gevaar, net als de bouw van de vele broodnodige woningen.