De feiten: Gebrek aan eenduidige definitie en actuele data
Bronnen: Intelligence Group, CBS, IBO ArbeidsmigratieHoeveel arbeidsmigranten telt Nederland? Het Rotterdamse Intelligence Group, een bedrijf dat arbeidsmarktinformatie levert aan personeelsafdelingen van andere bedrijven, baarde maandag 27 oktober opzien door de schatting van het aantal arbeidsmigranten flink op te schroeven.
Terwijl tot nu toe aantallen circuleerden van tussen 700.000 en 1,1 miljoen arbeidsmigranten, schat het Rotterdamse bedrijf het aantal arbeidsmigranten op maximaal 1,8 miljoen.
Rek je de definitie nog verder op en kijk je naar het aantal werkenden dat geen Nederlands spreekt, dan gaat het al snel ‘richting de 1 op 4 personen’, stelt Geert-Jan Waasdorp, directeur arbeidsmarkt van Intelligence Group.
Verouderde cijfers, gebrek aan data
Het grote verschil in aantallen komt door het ontbreken van een eenduidige definitie van de arbeidsmigrant, verouderde cijfers, gebrek aan data en schattingen van het aantal illegale arbeidsmigranten.
In juli van dit jaar stelden ambtenaren van diverse ministeries het zogeheten IBO Arbeidsmigratie op (IBO staat voor interdepartementaal beleidsonderzoek). Daarin kwamen zij uit op zo’n 1,5 miljoen uit het buitenland afkomstige werkenden.
Talrijke definities van een arbeidsmigrant
Maar niet iedere buitenlander die in Nederland werkt, is volgens gangbare definities een arbeidsmigrant. Van 1,5 miljoen telden de ambtenaren terug naar zo’n 700.000 arbeidsmigranten, zich baserend op cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS).
In het IBO Arbeidsmigratie wezen de ambtenaren er nadrukkelijk op dat er talrijke definities bestaan en dus ook talrijke meer en minder nauwkeurige inschattingen zijn van het aantal arbeidsmigranten.
Intelligence Group zet de getallen uit het IBO op een rij, voegt daar nog wat andere bronnen aan toe en komt uit op (maximaal) 1,8 miljoen arbeidsmigranten.
Wie zegt wat over het aantal arbeidsmigranten in Nederland?
Bronnen: CPB, IBO Arbeidsmigratie, Intelligence Group, kabinet- De officiële cijfers zijn een onderschatting van het werkelijke aantal arbeidsmigranten, stelt Intelligence Group: ‘Een constatering die visueel ondersteund wordt door de tienduizenden busjes die dagelijks met buitenlandse werknemers over de Nederlandse snelweg rijden.’
- ‘Arbeidsmigratie is geen wondermiddel voor het oplossen van arbeidstekorten. Arbeidsmigranten leveren immers
niet alleen arbeid, maar gebruiken ook goederen en diensten, wat weer leidt tot meer arbeidsvraag,’ schreef het Centraal Planbureau in juli. - ‘De statistieken bieden te weinig zicht op de omvang, samenstelling en omstandigheden van arbeidsmigratie in Nederland. Informatie is verspreid over databestanden met andere bronnen en definities,’ schrijven ambtenaren van verschillende ministeries in de IBO Arbeidsmigratie. ‘Sommige groepen zijn niet of slechts beperkt in beeld, zoals arbeidsmigranten zonder verblijfs- of werkvergunning en gedetacheerde arbeidsmigranten.’
- ‘Een kabinetsreactie volgt op een later moment,’ schreef voormalig minister Eddy van Hijum (NSC) van Sociale Zaken in juli over de onderzoeken naar de effecten van arbeidsmigratie.
EW's visie: Heldere definitie van arbeidsmigrant helpt de discussie
Door: Jeroen van Wensen, redacteur EconomieIs een buitenlandse student die na de studie in Nederland aan de slag gaat een arbeidsmigrant? Hoe zit het met de Japanse bestuurder van een in Nederland gevestigd dochterbedrijf van een Japanse multinational, die vier weken per jaar in Eindhoven in een hotel verblijft? Wat voor label plak je op de Engelse aannemer die al twintig jaar in Amsterdam woont.
En op hoeveel arbeidsmigranten leunt de economie als een Nederlands bedrijf voor één functie twee Polen inhuurt, van wie de ene van 1 januari tot 1 juli werkt en de ander van 1 juli tot 1 januari. Kijk je naar de stroom arbeidsmigranten of naar het aantal arbeidsmigranten dat op enig moment aanwezig is?
Een sluitende definitie van arbeidsmigrant is lastig te vinden
In het IBO Arbeidsmigratie uit juli van dit jaar wordt flink geworsteld met vergelijkbare vragen. En met de officiële definities. Arbeidsmigratie is migratie die primair is gemotiveerd door de zoektocht naar werk. Maar ‘primair gemotiveerd door werk’ levert al snel problemen op.
Want hoe kwalificeer je een buitenlander die zich hier voegt bij zijn of haar echtgenoot en daarna ook aan het werk gaat? En nog lastiger: werkenden uit de Europese Unie hoeven geen motivatie van verblijf op te geven. Bovendien: wie kort in Nederland verblijft, hoeft zich in het geheel niet te registreren.
Kiezen voor de economie of voor de huizenmarkt, zorg en infrastructuur?
Arbeidsmigratie stelt Nederland voor een dilemma: zonder arbeidsmigrant ligt de economie plat, maar mét de arbeidsmigrant is er een tekort aan huizen, aan dokters, en raken wegen overvol.
Om opbrengsten en kosten goed te kunnen wegen, zijn heldere definities noodzakelijk, stelde de Sociaal-Economische Raad begin oktober.
Daar ontbreekt het nu aan. Het cijfer 1,8 miljoen van Intelligence Group zegt daarom net zo weinig als de 700.000 uit het interdepartementale beleidsonderzoek van afgelopen juli.
Verdere verdieping: Hoe je aan 1,8 miljoen arbeidsmigranten komt
Bron: Intelligence GroupIntelligence Group telt verschillende categorieën buitenlandse werkenden op. Niet alle cijfers zijn even nauwkeurig te bepalen en actueel (de cijfers hieronder stammen deels uit 2022 en 2023), vandaar dat het bedrijf tot een schatting komt van de ‘arbeidsmigratiepopulatie’ van tussen 1,6 en 1,8 miljoen werkenden.
Hoe goede huisvesting arbeidsmigranten bindt aan bedrijven