In Brooklyn toont zich het volmaakt gesegregeerde Amerika

04 juli 2016Leestijd: 3 minuten
foto: Laetitia Houben

“De Indianen zullen in het isolement sterven waarin zij geleefd hebben, maar het lot van de Negers is als het ware vervlochten met dat van de Europeanen. Beide rassen zijn met elkaar verbonden, zonder zich daarom met elkaar te vermengen: het valt hun even moeilijk volledig van elkaar los te komen als zich te verenigen.

Alexis de Tocqueville, Over de democratie in Amerika (1835)

Amerika is raciaal gesegregeerd. Hoewel gegoten in het racistische vocabulaire van zijn tijd, is de analyse van Alexis de Tocqueville helaas maar al te actueel. Het slavernijverleden en de daaruit ontsproten rassenhaat hebben onuitwasbare vlekken nagelaten in het weefsel van de Amerikaanse samenleving. De strijd voor gelijkheid duurt al twee eeuwen voort, maar is op een dood spoor beland. Wat ooit een medicijn was, is een verwoestende verslaving geworden. Terwijl ook de ziekte van het racisme niet is genezen.

Afrika in Brooklyn

Toevallig dezelfde dag waarop ik op internet lees dat Amsterdam een ietwat onrustige slavernijherdenking meemaakt, bezoek ik in de New Yorkse wijk Brooklyn het 45ste International African Arts Festival. Een sportpark tussen snelweg, huizen en vervallen pakhuizen biedt op deze stralende zomerdag de aanblik van een middelgrote stad in West-Afrika.

In Boston staat de wieg van de Amerikaanse democratie (EPA)Geerten Waling: Zoeken naar de ziel van de Amerikaanse democratie  Lees verder >

De zintuigen worden alle tegelijk geprikkeld: de geur van gebakken kip en maïs, gefrituurde vis en dubieuze kruidenmengsels leunt tegen een kakofonische muur van Afrikaanse drums, jazz, reggae, gelach en gejoel. De bontgekleurde stoffen en exotische dansoptredens zijn een lust voor het oog.

Het festivalterrein ziet zwart van de mensen, maar dan letterlijk. Meer dan 95 procent van de bezoekers behoort tot de African-Americans. Vreemd: geen spoor van al die blanke hipsters uit Brooklyn die zich normaal zo laten voorstaan op hun open geest en hun kennis van de wereldculturen – en die toch ook niet vies zijn van festivals. De segregatie is volmaakt.

Activisme

Het festival is gemoedelijk, al hangt er niet alleen een feeststemming. Activisten verkopen boeken en films waarin fel wordt geageerd tegen de sociale uitsluiting van zwarten, het white privilege en de verdachte rijkdom van de blanke man en natuurlijk de rol van joden in de slavernijgeschiedenis. Bij echt activisme is antisemitisme nooit ver weg.

foto: Laetitia Houben

Natuurlijk waren de Civil Rights Movement en Martin Luther King – in 2014 nog opgevoerd in de schitterende speelfilm Selma – van levensbelang voor politieke en sociale rechtvaardigheid. Maar tegenwoordig leidt de erfenis van die strijd tot de voortdurende veronderstelling van ‘institutioneel racisme’ in de Amerikaanse overheid en samenleving – en tot het kunstmatig cultiveren van een ‘Afrikaanse’ identiteit. Dat die gemeenschappelijke identiteit hoogst denkbeeldig is, want samengesteld uit wel honderd verschillende culturen die worden gedragen door people of color (van rastafari tot moslims), lijkt een onwenselijke waarheid.

Empowerment

Als counternarrative moet de Afrikaansheid geborgenheid bieden, maar ook empowerment: zij moet helpen opboksen tegen de dominante ‘witte’ cultuur. Zelfs de twee termijnen van een zwarte president lijken geen gewicht in de schaal te hebben gelegd.

Het is voor Nederlanders moeilijk te bevatten: voor de blanke racist is Obama te zwart, voor de zwarte racist is hij te blank. De politieke onderdrukking uit het verleden echoot door in een zwarte onderklasse, die het eigen slachtofferschap (en het blanke daderschap) stevig heeft omarmd. Gewelddadig politieoptreden – waarover in een volgende bijdrage meer – lijkt vooral zwarte burgers hard te treffen en verhit de gemoederen. Wie Amerika ziet als voorbeeld voor een prachtige multiculturele samenleving, moet toch nog eens beter kijken.

De inhoud op deze pagina wordt momenteel geblokkeerd om jouw cookie-keuzes te respecteren. Klik hier om jouw cookie-voorkeuren aan te passen en de inhoud te bekijken.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."