De feiten: VS en Oekraïne schrijven aangepast plan
Bron: EWWie duizelt het niet, na een week van koortsachtig overleg op vele fronten over een mogelijk akkoord dat vrede moet brengen tussen Rusland en Oekraïne?
Naar aanleiding van het 28 punten tellende vredesplan dat de Verenigde Staten vorige week onverwacht presenteerden, wordt er al dagenlang op politiek en diplomatiek niveau gesproken of gesteggeld. In Genève, Abu Dhabi, Brussel, Straatsburg, Washington en uiteraard Kyiv en Moskou.
Er wordt in en vanuit die steden gespind en gelekt. Er worden alternatieve plannen opgeworpen, meervoudig te interpreteren speeches gehouden, al dan niet dubbelzinnige verklaringen uitgegeven en stellige posities ingenomen die misschien niet zo stellig zijn. Wat zijn de feiten?
Witkoff en Kushner proberen Gazaplan in Oekraïne
Woensdag 19 november presenteerden de Verenigde Staten een 28-punten-‘vredesplan’ voor Oekraïne, dat in het geheim was opgesteld.
Trump dringt al het hele jaar aan op beëindiging van de oorlog in Oekraïne. Ondanks acht telefoongesprekken met de Russische president Vladimir Poetin, vijf ontmoetingen tussen de Amerikaanse gezant Steve Witkoff en de Russische leider, en een top in Alaska, wierpen Trumps inspanningen maar geen vruchten af.
Witkoff en Trumps schoonzoon Jared Kushner, beiden investeerders van beroep en nauw betrokken bij de onderhandelingen over Gaza, stelden voor om voort te bouwen op hun succes in het Midden-Oosten door een vredesakkoord tussen Rusland en Oekraïne op te tuigen.
Trump gaf ze zijn akkoord. De twee gingen in zee met Kirill Dmitriev, een aan Harvard opgeleide investeerder en economisch gezant van Poetin die perfect Engels spreekt.
Oekraïne geen NAVO-lid in Trumps 28-puntenplan
Hun 28-puntenplan dat Trump vorige week wereldkundig maakte, werd meteen gezien als een enorme knieval voor Moskou. Wat staat er zoal in?
De soevereiniteit van Oekraïne wordt formeel bevestigd. Maar in ruil moet het toezeggen nooit lid te worden van de NAVO en zijn leger inperken tot 600.000 militairen. Oekraïne mag wél EU-lid worden.
Ook dient Oekraïne nog niet door de Russen bezet grondgebied op te geven. Tevens zit er een economisch plan in: wederopbouw van Oekraïne, investeringen uit bevroren Russische tegoeden, infrastructuur, hulp via een ‘Vredesraad’ onder (symbolisch) voorzitterschap van Trump. Alle punten vindt u hier.
VS en Oekraïne stellen een aangepast vredesplan op
Oekraïne was niet gekend in het Amerikaanse voorstel. In het weekend stelden de Verenigde Staten samen met Oekraïne een aangepast plan op, dat negentien punten zou bevatten.
Het plan is niet publiekelijk gedeeld. Volgens diverse berichten zijn gevoelige politieke kwesties, zoals territoriale concessies en bepalingen over de NAVO-Rusland-relaties, uitgesteld opdat de presidenten Trump en Volodymyr Zelensky erover kunnen beslissen.
Begrenzingen van het aantal Oekraïense strijdkrachten lijken te zijn geschrapt of herzien. Ook voorstellen als een algemene amnestie voor oorlogsmisdaden zijn aangepast, om rekening te houden met slachtoffers en gerechtigheid.
EW's visie: Elk akkoord zal brute agressor Rusland rijkelijk belonen
Door: René van Rijckevorsel, correspondent in BrusselEr is dezer dagen vrijwel geen moeilijker geopolitiek dilemma denkbaar. Wat is beter voor de Oekraïners: een oneerlijke vrede? Of moeten ze doorvechten tot ze erbij neervallen?
Oekraïne staat er slecht voor
Aan de ene kant is er alles voor te zeggen om Oekraïne een spoedige vrede toe te wensen. Het moegestreden, dappere land staat er gewoon slecht voor. Honderdduizenden mannen zijn gestorven voor hun land in een barbaarse oorlog die Oekraïne heeft gewenst noch uitgelokt. Een vreselijk offer.
Daarbij deinzen de Russen er niet voor terug om ook burgerslachtoffers te maken. Verschrikkelijk.
Iedereen, ook Oekraïne, weet dat het de uitputtingsslag tegen Rusland uiteindelijk zal verliezen. Al duurt dat misschien nog (tientallen) jaren. Daarbij is het economisch en qua defensie totaal afhankelijk van steun van buiten.
Gezag Zelensky beschadigd door corruptieschandaal
Blijft Europa scheutig met geld voor Oekraïne, voor wapens en om te overleven? Veel Europese landen besteden hun euro’s liever aan andere prioriteiten, of hebben domweg te veel schulden. Het confisqueren van 140 miljard euro aan Russische bevroren tegoeden is een laatste financiële strohalm.
Maar ook is het zeer de vraag of de wispelturige Amerikanen hun wapens zullen blijven leveren (al worden ze betaald door Europa) en hun inlichtingen blijven delen, als Oekraïne niet toehapt op het voorstel.
Intussen is het gezag van strijder-president Volodymyr Zelensky flink beschadigd door een enorme corruptie-affaire waarbij zijn intimi nauw lijken te zijn betrokken. Kan een president aan wie, al is het indirect, de geur van omkoping en zelfverrijking kleeft, nog wel de natie verenigen?
Agressor Rusland rijkelijk beloond
Het perspectief van rust en vrede is op dit moment voor iedereen in Oekraïne aanlokkelijk. En dat geldt ook voor de rest van Europa dat (in meer of minder mate) Kyiv al bijna vier jaar onvoorwaardelijk steunt.
Aan de andere kant: met elk akkoord zal de brute agressor rijkelijk worden beloond voor zijn misdaden. Moskou krijgt (een deel van) de Donbas, mag de Krim houden en zal weer worden toegelaten in de diverse wereldfora waar Rusland nu wordt geweerd. De sancties verdwijnen en de Russische economie, die steeds meer lijdt onder de oorlog, kan zich herstellen.
Sommige waarnemers zeggen: Rusland staat juist op het punt om economisch in te storten. Dan moet je het land niet redden met een vredesvoorstel.
Vrede Oekraïne op grond van geo-economische kansen
De vraag is ook of een vrede nu wordt geschraagd door de juiste motieven. Trump wijst graag – en op het oog welgemeend – op de treurigheid van de vele duizenden mensenoffers. Maar als hij ze zelf al niet zou zien, dan zien de investeerders die het eerste plan opstelden in elk geval de geo-economische kansen die samenwerking met het grondstofrijke Rusland biedt, net als de wederopbouw van Oekraïne.
Kijk maar naar de details daarover in het eerste voorstel: een Oekraïne-ontwikkelingsfonds voor investeringen in snelgroeiende sectoren, zoals technologie, datacenters en kunstmatige intelligentie plus Amerikaans-Oekraïense samenwerking voor de wederopbouw, ontwikkeling en modernisering van de Oekraïense gasinfrastructuur.
Poetin blijft onbetrouwbaar
Maar het belangrijkste dat tegen een akkoord met Moskou pleit, is de volstrekte onbetrouwbaarheid van Vladimir Poetin. Hij wil het Sovjetrijk herstellen, en neemt met minder geen genoegen. Zijn ambities stoppen niet in de Donbas. Terecht dat de Baltische staten en Polen dodelijk ongerust zijn.
Een eventuele vrede vraagt om honderd procent waterdichte – Amerikaanse – veiligheidsgaranties. Maar helaas weet je bij Trump nooit wat die garanties waard zijn. Zie zijn aanhoudende verbale gegoochel met artikel 5, het basisprincipe van de NAVO.
Verdere verdieping: Het Europese tegenvoorstel voor Oekraïne
Bron Minister van Buitenlandse Zaken, voorzitter Europese CommissieOok circuleert er inmiddels een voorstel dat het etiket ‘Europees’ heeft gekregen. Volgens minister van Buitenlandse Zaken David van Weel (VVD) is er geen officieel Europees tegenvoorstel dat als formeel document bestaat. Berichten daarover zijn ‘voornamelijk ruis’.
Voorstel Oekraïne ‘coalitie van welwillenden’
Het initiatief voor dit tegenplan zou zijn gekomen van landen als het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk en Duitsland, een informeel samenwerkingsverband binnen de ‘coalitie van welwillenden’ van onder meer EU-landen, het Verenigd Koninkrijk, Canada en Australië (in totaal 33 landen) .
In dit plan (niks is bevestigd) wordt onder meer de soevereiniteit van Oekraïne opnieuw bevestigd. Er komt een volledige non-agressieovereenkomst tussen Rusland en Oekraïne en de NAVO. Alle onduidelijkheden van de afgelopen dertig jaar worden opgelost.
Amerikaanse veiligheidsgaranties voor Oekraïne
Oekraïne krijgt robuuste veiligheidsgaranties, inclusief een Amerikaanse garantie die artikel 5 – een aanval op één is een aanval op allen – weerspiegelt. De omvang van het Oekraïense leger wordt in vredestijd ingeperkt tot 800.000 manschappen (de Russen willen 600.000).
Een belangrijk verschil met het voorstel van Trump: toetreding van Oekraïne tot de NAVO is afhankelijk van consensus onder de NAVO-leden, die er niet is. Er wordt dus niet vastgelegd dat Oekraïne nooit lid mag worden van de NAVO.
Re-integratie Rusland in wereldeconomie
Oekraïne verbindt zich daarnaast ertoe zijn bezette soevereine grondgebied niet met militaire middelen te heroveren. De onderhandelingen over grondgebied zullen beginnen vanaf de contactlijn.
De Verenigde Staten zullen samenwerken met Oekraïne om de gasinfrastructuur van Oekraïne, met inbegrip van de pijpleidingen en opslagfaciliteiten, gezamenlijk te herstellen, uit te breiden, te moderniseren en te exploiteren. Rusland zal geleidelijk worden gere-integreerd in de wereldeconomie en weer worden toegelaten tot de G8.
Oekraïne zal volledig worden herbouwd en financieel worden gecompenseerd. Onder meer door middel van Russische staatsactiva die bevroren blijven totdat Rusland de schade aan Oekraïne heeft vergoed.
Von der Leyen: geen limiet aan aantal militairen Oekraïne
Alle burgergevangenen en gijzelaars zullen worden teruggegeven, met inbegrip van kinderen. Er zal een programma voor gezinshereniging komen.
De voorzitter van de Europese Commissie, Ursula von der Leyen, is zeer begaan met het lot van de circa 20.000 ontvoerde Oekraïense kinderen.
In een speech in Straatsburg op woensdag 26 november ten overstaan van (een verbazingwekkend lege zaal van) het Europees Parlement, gaf Von der Leyen naast die kinderen nog eens de andere Europese prioriteiten aan. De Deense minister van Buitenlandse Zaken (Denemarken is dit half jaar voorzitter van de Europese Raad) keek er goedkeurend bij.
Von der Leyen wil, anders dan het officieuze ‘Europese voorstel’, géén limiet aan het aantal Oekraïense strijdkrachten. Er zijn volgens haar geen afspraken mogelijk over Oekraïne mogelijk zonder instemming van Oekraïne, niet over de EU zonder de EU en niet over de NAVO zonder de NAVO.
Thanksgiving-deadline Oekraïne van tafel
Stelde Trump vorige week dat hij wilde dat er voor Thanksgiving Day (donderdag 27 november) een akkoord zou zijn, inmiddels heeft hij die eis laten varen.
Toch valt in diplomatieke kringen rond de NAVO en de EU te vernemen dat er achter alle schermen, waar ook ter wereld, keihard wordt gewerkt aan een deal, die dan wellicht ergens komende week kan rondkomen.
De sleutel van de deal ligt alleen niet in Washington, Kyiv of Brussel. Maar in Moskou.
Corruptieschandaal in Kyiv splijt Oekraïne: Zelensky’s gezag brokkelt af