Waarom Israël juist nu Iran aanvalt

De feiten: Israël valt Iraanse nucleaire installaties aan met grootschalige luchtaanval

Israël heeft in de vroege ochtend van vrijdag 13 juni met ruim tweehonderd gevechtsvliegtuigen verscheidene reeksen luchtaanvallen uitgevoerd op nucleaire en militaire faciliteiten in Iran.

Doelwit was onder meer Natanz, een van twee ondergrondse Iraanse nucleaire installaties. Iraanse staatsmedia bevestigen dat de verrijkingsfaciliteit in Natanz diverse keren is getroffen.

Bij de operatie, die door Israël is gedoopt tot Rising Lion, zijn naast verrijkingsfaciliteiten ook commandocentra en woningen van hoge Iraanse militaire leiders en atoomwetenschappers getroffen. De islamitische republiek zegt dat in totaal 78 doden zijn gevallen, onder wie veel hoge militaire leiders.

Zo is generaal-majoor Hussein Salami gedood, de hoogste commandant van de Islamitische Revolutionaire Garde (IRGC). Onder de slachtoffers is ook Mohammed Bagheri, stafchef van het Iraanse leger.

Later op de dag werd bekend dat ook de commandant van de IRGC-luchtmacht Amir Ali Hajizadeh en Esmail Qaani zijn gedood. Qaani was commandant van Quds Force, de elitemacht van de IRGC die terreur-proxygroepen als Hamas, Hezbollah, de Houthi’s en Palestijnse Islamitische Jihad steunt.

De aanval volgt een dag na het bericht van het Internationaal Atoomagentschap (IAEA) dat Iran gemaakte afspraken om geen uranium te verrijken niet nakomt. Het IAEA zei vorige week al dat de islamitische republiek voldoende uranium heeft verrijkt om negen atoombommen te kunnen produceren.

Sinds twee maanden onderhandelen de Verenigde Staten en Iran over het Iraanse nucleaire programma, vooralsnog zonder succes. De regering-Trump eist de volledige ontmanteling van het nucleaire programma, maar het ayatollah-regime in Teheran weigert dat.

Iran stuurde vrijdagochtend als reactie meer dan honderd drones naar Israël, maar die richtten geen schade aan.

Vrijdagavond schoot Iran diverse golven met in totaal zo’n honderd ballistische raketten af op Israël, sommige op militaire doelen maar de meeste op burgergebouwen. Het merendeel werd – met Amerikaanse hulp – onderschept door Israëls luchtafweersysteem, maar de raketten die wel doel troffen, maakten zeker vier doden en tientallen gewonden.

Israël heeft bij monde van premier Netanyahu en minister van Defensie Israel Katz aangekondigd dat meer aanvallen op militaire en nucleaire faciliteiten zullen volgen. Netanyahu en Katz overlegden vrijdag rond middernacht in een bunker over de volgende militaire stappen.

EW’s visie: Israël dient verzwakt ayatollah-regime vernietigende klap toe

Door: Matthijs van Schie, coördinator en redacteur Wereld

Deze aanval hing de afgelopen dagen al in de lucht, zoals donderdag al bleek uit de evacuatie van Amerikaanse diplomaten uit onder meer Irak. De krant The Wall Street Journal schreef gisteren nog dat een aanval zich mogelijk op zondag 15 juni zou afspelen. In dat licht is dit vroege moment een verrassing.

Maar dat er Israëlische aanvallen op Irans atoomfaciliteiten zouden komen, was al tijden onvermijdelijk. De onderhandelingen tussen Washington en Teheran om tot een akkoord te komen over de vrijwillige ontmanteling van Irans nucleaire programma zaten muurvast.

Zelfs de Amerikaanse president Donald Trump, die gelooft dat hij elke deal kan sluiten, zei eerder deze week nog ‘minder vertrouwen’ te hebben dat Iran vrijwillig zou stoppen met de verrijking van uranium.

Het ideologische doel achter Irans nucleaire ambitie

De ayatollahs waren daartoe nooit bereid. De fundamentalistische islamitische republiek ziet een atoomwapen als de weg naar wat zij ziet als de ultieme religieuze opdracht: de vernietiging van de Joodse staat. Al jaren spreekt Khamenei openlijk over de noodzaak van de verdwijning van ‘het zionistische kankergezwel’.

Zeker na de bevestiging van het Internationaal Atoomagentschap dat Teheran zijn non-proliferatieverplichtingen niet nakwam en dicht bij de ontwikkeling van nucleaire bommen is, zal Israël hebben gevoeld dat het niet langer kon wachten voordat het te laat zou zijn.

Israëlische aanval slaat diepe wonden in Iraanse leiding

Op basis van de eerste berichten is de Israëlische aanval zeer succesvol. Volgens diverse bronnen is de diep ondergrondse nucleaire faciliteit in Natanz zwaar beschadigd of zelfs ‘volledig vernietigd‘.

Ook voltreffers zijn de uitschakeling van de opperbevelhebber van Irans elitekorps IRGC Salami en die van legerleider Bagheri, na ayatollah Khamenei de hoogste commandant van heel Iran. Een vernietigende klap voor de islamitische republiek.

Israël testte maandenlang de Iraanse verdediging

Ongetwijfeld heeft Israël die jarenlang voorbereid. De zeer terughoudende reacties op de twee grootschalige Iraanse drone- en raketaanvallen in april en oktober vorig jaar lijken dan ook vooral bedoeld te zijn geweest om de staat van de luchtafweer te testen.

Volgens de Amerikaanse website Axios gingen aan de luchtaanvallen geheime sabotageacties diep in Iran tegen de luchtverdediging vooraf. Een nieuw huzarenstukje van Israëls buitenlandse inlichtingendienst Mossad.

Vrijdagochtend verschenen nog meer verbluffende details over de operatie. Een Israëlische veiligheidsofficial onthult tegenover de krant The Times of Israel dat de Mossad een drone-basis bouwde diep in Iran. De drones werden tijdens de aanval geactiveerd en schakelden tal van raketlanceerinstallaties uit. Ook smokkelde de Mossad precisiewapens naar binnen waarmee Iraanse luchtafweersystemen onschadelijk werden gemaakt.

Israël slaat toe op Teherans zwakste moment

De aanvallen zullen de rust in het toch al zo explosieve Midden-Oosten in eerste instantie niet ten goede komen. Maar in de wetenschap dat een aanval op Irans nucleaire faciliteiten uiteindelijk onvermijdelijk was, is de timing niet onlogisch.

Zeker omdat het ayatollah-regime in de regio het zwakst staat in decennia tijd. Irans ‘As van Verzet’ die de regio al jaren destabiliseert, is grotendeels ingestort. Israël heeft de Hamas- en Hezbollah-top grotendeels uitgeschakeld, de Houthi’s in Jemen zijn recent zwaar getroffen door Amerikaanse en Israëlische luchtaanvallen, en het Assad-regime in Syrië is eind vorig jaar gevallen.

Als de dreiging van een Iraanse atoombom verdwijnt – het is nog te vroeg om te zeggen of dat nu aanstaande is – heeft het regime in Teheran weinig afschrikkingsmiddelen meer in handen. Dan raken de ayatollahs nog verder in het nauw en hebben die hun langste tijd mogelijk gehad.

Dat zou voor de vele vrijheidslievende Iraniërs een zegen zijn. En voor het hele Midden-Oosten.

Wie zegt wat over de Israëlische aanvallen op Iran?

De hoogste leider van Iran, ayatollah Ali Khamenei, noemt de aanvallen ‘een misdaad’ en waarschuwt dat ‘het zionistische regime zich op een bitter en pijnlijk lot moet voorbereiden’. Khamenei gaf op X toe dat ‘bij de aanvallen diverse commandanten en wetenschappers tot martelaar zijn gemaakt’.
‘De Joodse staat weigert om slachtoffer te zijn van een nucleaire holocaust veroorzaakt door het Iraanse regime. Israël zal nooit toestaan dat degenen die ons willen vernietigen de middelen in handen krijgen om dat doel te bereiken,’ zegt de Israëlische premier Benjamin Netanyahu in een videotoespraak. Hij stelt dat de operatie ‘zeer succesvol’ verliep en zolang zal doorgaan als nodig is om de nucleaire dreiging te stoppen.
‘Er komt meer aan. Het regime weet niet wat hem getroffen heeft, of wat hem nog zal treffen. Ze zijn nog nooit zo zwak geweest,’ zei Netanyahu in een videoboodschap. Daarin richtte hij zich ook tot de Iraanse bevolking, die hij opriep om ‘op te staan en hun stem te laten horen’ en benadrukte dat Israëls strijd niet tegen hen gericht is, maar tegen de Iraanse regering.
Volgens het Israëlische leger werkt het Iraanse regime al tientallen jaren aan de ontwikkeling van kernwapens. ‘De wereld heeft alle mogelijke diplomatieke wegen bewandeld om het te stoppen, maar het regime heeft geweigerd te stoppen,’ aldus een verklaring van het leger. Stafchef Eyal Zamir kondigde de mobilisatie aan van tienduizenden soldaten die paraat zullen staan aan alle grenzen. ‘Wie ons uitdaagt, zal een hoge prijs zal betalen.’
De Amerikaanse president Donald Trump was vooraf van de Israëlische aanvallen op de hoogte en noemde die ‘uitstekend’. Volgens Trump is de aanval een gevolg van de onwrikbare Iraanse opstelling tijdens onderhandelingen over ontmanteling van het atoomprogramma. ‘Iran had naar me moeten luisteren. Ik heb ze 60 dagen gegeven en vandaag is dag 61. Ze moeten nu aan de onderhandelingstafel komen om een deal te sluiten voordat het te laat is. Het zal te laat voor ze zijn. Weet je, de mensen met wie ik te maken had, zijn dood, de hardliners.’
‘Israël ondernam eenzijdig actie tegen Iran,’ schrijft de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Marco Rubio in een verklaring. ‘We zijn niet betrokken bij aanvallen tegen Iran en onze topprioriteit is bescherming van Amerikaanse troepen in de regio.’ Donderdag evacueerden de Verenigde Staten al personeel uit de regio, in het bijzonder ambassadewerkers in Irak, vanwege de verwachting dat een Israëlische aanval op Iran aanstaande was. ‘Laat me duidelijk zijn: Iran moet geen Amerikaanse belangen of medewerkers onder vuur nemen.’
Saudi-Arabië veroordeelt de aanval en ‘spreekt zijn sterkste veroordeling en afwijzing van de flagrante Israëlische agressie’ tegen Iran uit. In een verklaring van het ministerie van Buitenlandse Zaken spreekt de regering in Riyad van een ‘ondermijning’ van Irans soevereiniteit en ‘een duidelijke schending van internationale wetten’.
‘Het stichten van branden in de regio zal enkel de vingers verbranden van degenen die ze aansteken,’ zeggen de Jemenitische Houthi’s. De Iran-gezinde terreurgroep houdt ook de Verenigde Staten verantwoordelijk voor de ‘illegale en ongerechtvaardigde’ aanval van Israël. De Houthi’s sloten vorige maand juist een akkoord met Amerika en beloofden hun aanvallen op Amerikaanse schepen te stoppen.
Het demissionaire Nederlandse kabinet betreurt het dat Israël doelen in Iran heeft aangevallen. ‘Wij betreuren dat Israël tot deze stap nu is overgegaan,’ zei minister van Defensie Ruben Brekelmans (VVD). Net als minister van Buitenlandse Zaken Caspar Veldkamp (NSC) roept hij op tot ‘de-escalatie’.
Opvallend is dat twee partijgenoten van minister Brekelmans dat niet doen. Tweede Kamerlid Ulysse Ellian, zelf van Iraanse komaf, prijst op X operatie Rising Lion: ‘De Perzische leeuw zal herrijzen. De Iraanse bevolking wil niets liever dan vrijheid en dit mullah-regime met de revolutionaire garde zal tot een einde komen.’
Eric van der Burg, ook VVD, legt eveneens de nadruk op het gevaar van de Iraanse leiders. ‘Iraanse regime is zeer gevaarlijk, een Iraans regime met kernwapens helemaal,’ schrijft hij op X. ‘Het Iraanse volk wordt door dit regime onderdrukt, het regime is de feitelijke leiding van Hamas en Hezbollah die vazallen zijn van het Iraanse regime.’