De feiten: EU en VK sluiten historisch defensie- en veiligheidsakkoord
Ruim vijf jaar na het tekenen van de scheidingspapieren, bezegelt een Europees-Britse top in Lancaster House in Londen maandag 19 mei de opgeleefde relatie van de Europese Unie en het Verenigd Koninkrijk.
Van een hertrouwen van Londen en Brussel is nog geen sprake, maar de signalen van hervonden wederzijdse liefde zijn alomtegenwoordig.
Groot-Brittannië en de Europese Unie hebben maandag een defensie- en veiligheidsakkoord getekend, als onderdeel van de bredere ‘reset’ na jaren van spanningen door Brexit.
Ook zijn de visrechten voor de EU-vloot in Britse wateren met twaalf jaar verlengd, tot 2038 — een grote concessie van de Britten. Daarnaast werken Londen en Brussel akkoorden uit op het gebied van energie, landbouw- en voedselregels, klimaat, migratie en politie, en mobiliteit van mensen.
Von der Leyen en Starmer bezegelen samenwerking
Namens de EU reisden Commissievoorzitter Ursula von der Leyen, Handelscommissaris Maroš Šefčovič, Buitenlandvertegenwoordiger Kaja Kallas en voorzitter van de Europese Raad António Costa naar Londen. Het Verenigd Koninkrijk van Labour-premier Keir Starmer is voortaan ‘een buur, een bondgenoot en een mondiale partner’.
Het defensie- en veiligheidsakkoord formaliseert de samenwerking tussen de partijen op gebieden als hybride oorlogsvoering, cyberveiligheid, de weerbaarheid van kritieke infrastructuur en maritieme bescherming.
Ook opent het akkoord de deur voor deelname van het Verenigd Koninkrijk aan gezamenlijke defensieaanbestedingen van de EU.
EW's visie: Poetin en Trump dwingen VK en EU tot toenadering
Door: René van Rijckevorsel, EU-correspondentDe hernieuwde vrijage tussen Londen en Brussel komt niet uit de lucht vallen. Er waren wel twee dei ex machina voor nodig, hogere machten die de bestaande verhaallijn overhoop gooiden.
De militaire dreiging van de Russische president Vladimir Poetin en de economische dreigementen van de Amerikaanse president Donald Trump bewogen Brussel en Londen ertoe de strijdbijl te begraven. Bitterheid maakte plaats voor pragmatisme.
Verenigd Koninkrijk: een onmisbare partner
Dat is maar goed ook. Zeker voor de landen op het Europese vasteland. Het Verenigd Koninkrijk is een onmisbare partner voor de defensie en veiligheid van het continent. De defensietoeleveringsketens zijn met elkaar verweven.
Er zijn al niet veel capabele legers in Europa – maar het Britse is er één. Het Verenigd Koninkrijk is bovendien een krachtige bondgenoot binnen de NAVO, een permanent lid van de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties en, bepaald niet onbelangrijk, een kernmacht. Er is geen geloofwaardige Europese defensie zonder het Verenigd Koninkrijk.
Akkoorden goed nieuws voor Nederland
Voor Nederland is de opgeleefde relatie met Londen mooi meegenomen. Sinds Brexit in 2020 is de Haagse regering op zoek naar nuttige allianties in de EU. De Britten, net als Nederland Atlantisch ingesteld én fel gekant tegen big spending op gemeenschappelijke kosten, worden op tal van dossiers node gemist.
Als de Britten in de zomer van 202o nog bij de EU hadden gezeten, zou er wellicht nooit een coronaherstelfondsfiasco zijn geweest. VVD-premier Mark Rutte stond destijds te veel alleen in zijn verzet.
Verdere verdieping: VK terug op EU-energiemarkt, defensie volgt later
Toegang tot de 150 miljard euro van het SAFE-herbewapeningsprogramma van de EU vereist nog nadere onderhandelingen. Voor die 150 miljard draaien de 27 lidstaten op en het is gek als het Verenigd Koninkrijk daarvan zou profiteren zonder bij te dragen aan het fonds, zeggen EU-diplomaten die nauw bij de onderhandelingen waren betrokken.
Beide partijen hebben ook afgesproken dat het Verenigd Koninkrijk opnieuw zal toetreden tot de interne elektriciteitsmarkt. Dat is zeer in Brits voordeel. De Britse elektriciteitsprijzen zijn door het isolement op de energiemarkt nog veel hoger dan die op het Europese continent.
Ook zullen gesprekken worden begonnen over hoe zakelijke mobiliteit kan worden verbeterd. Een belangrijke eis van bedrijven aan beide zijden van het Kanaal.
EU en VK boeken razendsnel resultaat
De Britten en Europeanen zijn in twee weken tijd tot deze resultaten gekomen. Dat is uitzonderlijk snel. De onderhandelingen gingen door tot deze maandagmorgen 19 mei. Een diplomaat verontschuldigde zich voor zijn onhandige formuleringen. Hij had nauwelijks een bed gezien de afgelopen nachten.
EU-diplomaten zijn apetrots: ‘Het onderhandelingsproces duurde tot het laatste moment. Maar beide zijden waren bij de onderhandelingen steeds te goeder trouw, en het resultaat is wederzijds zeer positief. Geen van de rode lijnen van het Verenigde Koninkrijk of de EU werd overschreden.’
Een nieuwe bladzijde voor EU en VK
‘We slaan een bladzijde om en bewegen ons naar een nieuw strategisch partnerschap. Niet alleen met woorden, maar met concrete resultaten: een gezamenlijke verklaring die onze toekomstige samenwerking op belangrijke mondiale kwesties structuur geeft, een partnerschap voor veiligheid en defensie dat de weg vrijmaakt voor deelname van het Verenigd Koninkrijk aan de defensieprogramma’s van de EU, en een gemeenschappelijke visie op een vernieuwde agenda voor samenwerking.’
Waarom de Britten weer toenadering zoeken tot de Europese Unie