De volgende Spotify? Brussel denkt ’m te kunnen aanwijzen

De feiten: EU lanceert scale-upfonds

Brussel maakt zich grote zorgen over de Europese technologische afhankelijkheid van de Verenigde Staten en andere wereldmachten. De Europese Commissie wil daarom start-ups en scale-ups van eigen bodem meer ondersteunen.

Doel is dat bedrijven die hun activiteiten willen uitbreiden, in Europa blijven en niet vertrekken naar (vooral) Amerika, waar veel meer kapitaal voorhanden is. Zo blijven cruciale kennis en economische activiteit behouden.

Nieuw EU-fonds moet Europese scale-ups behouden

In een vandaag gepresenteerde ‘Start-up and Scale-up Strategy’ kondigt de Commissie de oprichting aan van een fonds dat investeert in jonge bedrijven die willen uitbreiden in onder meer kunstmatige intelligentie, kwantumtechnologie, cleantech, halfgeleiders, geavanceerde materialen en biotechnologie.

Het scale-upfonds wordt opgezet met Europees (belasting)geld, leningen van de Europese Investeringsbank (EIB) en kapitaal dat in de markt wordt verworven.

Europese institutionele beleggers, zoals pensioen- en verzekeringsfondsen, spelen slechts een beperkte rol op de Europese durfkapitaalmarkt. Tussen 2013 en 2023 financierden pensioenfondsen slechts 7 procent van het durfkapitaal in de Europese Unie. In de Verenigde Staten is hun aandeel 20 procent, zo valt in het plan te lezen.

Durfkapitaal en regelgeving jagen bedrijven Europa uit

Jonge Europese bedrijven lopen tegen muren aan als zij meer willen investeren in hun risicovolle, kapitaalintensieve technologieën. Terwijl daarmee op zijn minst 100 miljoen euro is gemoeid.

De European Innovation Council van de EU doet al iets soortgelijks, maar dan gaat het om relatief kleine bedragen in kleinere bedrijven die net beginnen.

Veel scale-upbedrijven uit de EU verhuizen naar de Verenigde Staten en in mindere mate het Verenigd Koninkrijk. Behalve dat ze daar makkelijker aan geld komen, hebben ze ook weinig vertrouwen in Europese wetgeving voor intellectueel eigendom (intellectual property, IP).

Oprichting van techstart-ups moet sneller en eenvoudiger worden

De Commissie wil start-ups ook de mogelijkheid bieden om hun bedrijf sneller op te zetten, mogelijk zelfs binnen twee dagen, aldus het plan. Daartoe komt er ‘één set regels gebaseerd op standaard digitale oplossingen’ voor het opzetten of opschalen van een bedrijf in de lidstaten.

Techstart-ups verzetten zich al geruime tijd tegen de langdurige oprichtingsprocedures, die zij vaak nog eens moeten herhalen als ze hun bedrijven willen vestigen in andere EU-landen.

De bedoeling is dat het ‘Scale-up Europe Fund’ volgend jaar begint.

EW's visie: De markt spot de start-ups van morgen, niet Brussel

Door: Rene van Rijckevorsel, correspondent Brussel

Of de Europese Start-up and Scale-up Strategy echt jonge bedrijven in Europa houdt, valt te bezien. Een Brussels fonds zal altijd weer bol staan van de regeltjes.

EU moet oppassen met klimaat-bias in techfinanciering

Maar een belangrijker bezwaar is: kan de EU wel bepalen wie de winnaars van morgen zijn? Gezien de Brusselse klimaat-bias is de kans groot dat vage cleantech-initiatieven meer geld uit het fonds krijgen dan commerciële techbedrijven.

‘Is een ambtenaar van de Commissie beter toegerust om zulke weddenschappen te plaatsen dan Daniel Ek, gezien zijn netwerk, ervaring en expertise?’ zei de belangrijkste lobbyist van OpenAI in Europa tegen Politico. Ek is de oprichter van Spotify, een van de schaarse Europese tech-successen.

Oftewel, de markt kan beter bepalen welke start-up het succesnummer van morgen is dan Brusselse ambtenaren.

Kapitaalmarktunie blijft struikelblok voor Europese investeringen

Het vooralsnog grootste obstakel is dat de EU nog altijd geen kapitaalmarktunie is (Capital Market Union, CMU). Als de 27 lidstaten het eindelijk eens worden over de CMU (of een coalition of the willing smeden) kan er makkelijker geld van de ene naar de andere lidstaat vloeien.

Nu stuiten jonge bedrijven op (lands)grenzen als zij bijvoorbeeld venture capital willen binnenhalen. De Commissie maakt maar geen vaart met de CMU.

Europarlementariër Anouk van Brug (VVD) is daarom sceptisch over de strategie voor start-ups en scale-ups. ‘Zonder toegang tot kapitaal vertrekken Europese start-ups naar het buitenland. Dat remt innovatie en verzwakt onze economie. Een sterke kapitaalmarktunie maakt het eenvoudiger om over de grenzen te investeren, zodat start-ups sneller toegang krijgen tot financiering. Zo kunnen onze kampioenen doorgroeien in Europa.’