Verschillende burgemeester van Franse steden kondigden dinsdag aan optredens van de Franse komiek Dieudonné M’Bala M’Bala te verbieden. Dat doen zij na een klemmende oproep van minister van Binnenlandse Zaken, Manuel Valls.
De minister vindt dat Dieudonné – dat is zijn artiestennaam – zich in zijn voorstellingen bezondigd aan antisemitisme en dat hij slachtoffers van de Holocaust beledigt. Dat zou hij doen door onder meer het brengen van de zelfbedachte quenelle, een vermeende variatie op de Hitlergroet. Elsevier.nl zet drie vragen en antwoorden over deze veelbesproken groet op een rij.
1. Wat is de quenelle precies?
De quenelle is volgens Valls een ‘omgekeerde Hitlergroet’. Het is een gebaar waarbij een hand naar de andere schouder wordt geheven en de andere hand met gestrekte arm naar beneden wordt gehouden.
De Franse minister van Sport Valérie Fourneyron spreekt van een ‘nazigebaar met een duidelijk antisemitisch karakter’. Maar aanhangers van Dieudonné zijn het daar niet mee eens. Zij zien het als een eerbetoon aan hun idool en spreken van een signaal tegen de gevestigde orde.
2. Wie raakten de afgelopen tijd in opspraak door de quenelle?
Dieudonné kent verschillende volgers. De Franse voetbalinternational Nicolas Anelka vierde zijn eerste doelpunt voor zijn nieuwe club West Bromwich Albion met de quenelle.
Zijn opmerkelijke manier van juichen lokte al snel reacties uit op Twitter. De voetballer haastte zich om te zeggen dat er volgens hem niets verkeerd is met de groet, maar dat het een ‘teken van toewijding’ was aan zijn vriend Dieudonné.
Ook Jean-Marie Le Pen, politicus van Front National, heeft zich laten fotograferen terwijl hij de groet brengt. De Franse marxist Alain Soral vond het klaarblijkelijk een goed idee om de quenelle te brengen bij het Holocaustmonument in Berlijn.
3. Wie is die Dieudonné eigenlijk?
De komiek (47) sprak zich in het verleden uit tegen racisme en Front National. Ook was hij actief als politicus. In 2003 zorgde Dieudonné voor ophef door een sketch in een tv-programma waarin hij een nazistische Israëlische kolonist opvoerde.
Zijn antisemitische uitspraken werden daarna alleen maar venijniger. Hij sprak zich geregeld uit tegen zionisme en hekelde de ‘Joodse lobby’. Dieudonné benaderde Jean-Marie Le Pen – de man die hij eerst zo verfoeide – en besloot hem tot peetvader van een van zijn dochter te maken.
Intussen radicaliseerde de komiek. Hij liet holocaustontkenner Robert Faurisson in 2008 in een van zijn voorstellingen optreden. Daarnaast duidde hij de Holocaust aan met de term ‘herdenkingspornografie’.
In zijn nieuwe voorstelling zei Dieudonné dat het jammer was dat de gaskamers niet meer bestaan. Hij suggereerde dat de joodse journalist Patrick Cohen van de radiozender France Inter daar wel in verdwijnen kon.
Bekijk hieronder de video met de quenelle van Nicolas Anelka: