Met haar zege bij de Canadese verkiezingen voltooide de Liberale Partij een historische comeback die begin dit jaar nog onmogelijk leek. Partijleider Mark Carney profiteerde van Trumps pesterijen en importheffingen. Wat wil hij met Canada?
De Liberalen hebben de parlementsverkiezingen in Canada gewonnen, zo is duidelijk nadat ruim 90 procent van de stemmen is geteld. Het lijkt er niet op dat dat de partij van Mark Carney een meerderheid – 172 van de 343 zetels – in het Lagerhuis heeft behaald. Weekblad The Economist schatte de kans op een meerderheid van de Liberalen kort voor de verkiezingen nog op 70 procent.
Met nog vijftien onbesliste kiesdistricten staan de Liberalen op 158 zetels, tegenover 142 voor de Conservatieve Partij van Pierre Poilievre. Carney moet die vrijwel allemaal winnen om een absolute meerderheid te behalen.
Vertrek Trudeau en retoriek Trump hielp Liberalen in het zadel
De verkiezingsoverwinning van de Liberalen is het gevolg van een historische comeback. Sinds de lente van 2023 had de partij van Poilievre een ruime voorsprong. In december van dat jaar waren de Conservatieven in de peilingen zelfs dubbel zo groot als de Liberalen.
Maar alles veranderde toen Justin Trudeau begin januari na bijna tien jaar opstapte. Vanaf dat moment stegen de Liberalen in de peilingen en daalden de Conservatieven.
Poilievre verloor met de impopulaire premier zijn favoriete doelwit en werd door zijn populistische, nationalistische stijl geassocieerd met Donald Trump. Die had zich sinds zijn verkiezingsoverwinning juist ontpopt als Canada’s volksvijand nummer één. Trump noemde Trudeau voortdurend spottend ‘gouverneur’ van wat volgens hem ‘Amerika’s 51ste staat’ moest worden.
Na Trudeaus aftreden ging Trump daar vrolijk mee door, zelfs op de verkiezingsdag maandag 28 april. Door die retoriek groeide het Canadese patriottisme, dat nog eens werd versterkt door de importheffingen die de Amerikaanse president oplegde aan Canada.
Carney wil economie minder afhankelijk maken van Amerika
Kort nadat Mark Carney half maart Trudeau opvolgde als Liberale partijleider en automatisch interim-premier werd, ging zijn partij de Conservatieven voorbij in de peilingen. Het voormalig hoofd van de Bank of Canada en de Bank of England werd het meest vertrouwd om het land door economisch roerige tijden te loodsen, en zijn stevige taal jegens en over Trump sloeg bij veel Canadezen aan.
‘President Trump wil ons breken, zodat Amerika ons kan bezitten,’ zei Carney maandagavond in zijn overwinningstoespraak. ‘Wanneer ik tegenover president Trump zit, zal dat zijn om de toekomstige economische betrekkingen en veiligheidsrelatie te bespreken tussen twee soevereine naties.’
Hij herhaalde dat hij de Canadese economie minder afhankelijk wil maken van de Amerikaanse. ‘We zijn ons er ten volle van bewust dat we veel andere opties hebben om welvaart voor alle Canadezen te creëren.’
Ineens staat Carney open voor pijpleidingen
De vete met Trumps Amerika domineerde de verkiezingen, waardoor niet geheel duidelijk is wat Carney verder wil. Pragmatisch bleek hij in elk geval in zijn eerste maanden als politicus. Jaren hamerde hij op het belang van net zero-klimaatbeleid, het volledig uitbannen van CO2-uitstoot. Maar als interim-premier schrapte hij de omstreden carbon tax voor consumenten.
Terwijl hij in zijn boek Value(s) uit 2021 nog hamerde op een afscheid van fossiele brandstoffen vanwege een ‘klimaatnoodtoestand’, zei hij in de campagne juist open te staan voor nieuwe gas- en oliepijpleidingen door Canada. Zo moet het land zijn afhankelijkheid van Amerikaanse energie verkleinen.
Verder wil Carney belastingen voor de middenklasse verlagen en sociale voorzieningen uitbreiden. De rekening wil hij neerleggen bij grote bedrijven die veel CO2-uitstoten. Handelsverdragen met Europa en Azië moeten de klappen van de Amerikaanse importheffingen compenseren.
Genoeg werk voor Carney: Canada staat er economisch zwak voor
Trumps tarieven zijn bepaald niet het enige hoofdpijndossier voor Carney. Na bijna een decennium Liberaal leiderschap onder Justin Trudeau staat Canada er economisch zwak voor.
Van ’s werelds zeven vooraanstaande industriële staten (de G7) heeft het land de hoogste huizenprijzen. En binnen de OESO, de club van 38 rijkste landen, had Canada de afgelopen tien jaar zelfs de laagste inkomensgroei per hoofd van de bevolking.
Carney kan dus aan de bak.