In Wenen is opnieuw overleg gaande over het Atoomakkoord met Iran. De Verenigde Staten en Iran zoeken toenadering om de deal uit 2015 nieuw leven in te blazen. Maar de onderhandelingen staan onder hoge druk. Iran zweert wraak voor een explosie in een ondergrondse atoominstallatie op zondag 11 april en besloot zijn uraniumvoorraad tot 60 procent te gaan verrijken. Hoe gevaarlijk is dat? En wat betekent het voor de onderhandelingen?
1.Wat gebeurde er deze week?
Zondag 11 april werd de Iraanse uraniumverrijkingsinstallatie in Natanz getroffen door een stroomstoring, die lijkt te zijn veroorzaakt door een extern geïnitieerde explosie. Iran spreekt van ‘nucleair terrorisme’ en beschuldigt aartsvijand Israël. Ook experts buiten Iran houden rekening met Israëlische betrokkenheid. Israël heeft het atoomprogramma van Iran eerder gesaboteerd en is tegenstander van het Atoomakkoord dat diverse grootmachten nieuw leven willen inblazen. Kort na de explosie besloot Iran zijn uraniumvoorraad tot 60 procent te gaan verrijken.
Lees ook: 2.Wat wil Iran hiermee bereiken?
Iran gebruikt zijn uraniumvoorraad als pressiemiddel bij de onderhandelingen. Sinds de Verenigde Staten in 2018 eenzijdig uit het Atoomakkoord stapten, verrijkt Iran uranium tot een hoger percentage dan afgesproken. In de deal uit 2015 staat dat Iran uranium mag verrijken tot 3,67 procent zuiverheid. Inmiddels zit het land al op 20 procent en het is dus van plan om dit te verhogen naar 60 procent. Hiermee komt Iran in de buurt van de 90 procent zuiverheid die nodig is voor de productie van kernwapens.
Iran hoopt met deze provocatie te bereiken dat de oorspronkelijke partners van de deal uit 2015 snel hun afspraken weer zullen naleven. In ruil voor het opheffen van internationale sancties zegt Iran zijn uraniumvoorraad direct weer te zullen terugbrengen naar de hoeveelheden zoals in 2015 vastgelegd.
3. Hoe gevaarlijk is het wat Iran doet?
Iran zelf ontkent altijd dat het nucleaire wapens ontwikkelt. Daarvoor zijn op dit moment ook geen aanwijzingen. Iran is niet bezig met de belangrijkste handelingen voor de ontwikkeling van nucleaire wapens, zo staat in een recent verschenen Amerikaanse dreigingsanalyse. Volgens deskundigen zal Iran mogelijk eerst nieuwe kernreactoren moeten bouwen en duurt het nog jaren voordat het materiaal kan produceren dat geschikt is voor kernwapens.
Lees ook het omslagverhaal deze week: Sigrid Kaag, koele onderhandelaar
Dat betekent niet dat er geen gevaren zijn. Uranium verrijken tot 20 procent is moeilijk. Maar de stappen daarna om tot 90 procent te komen, zijn een stuk eenvoudiger. Ook zou Iran via Noord-Korea aan technologie voor kernwapens kunnen komen.
4. Wat betekent dit voor de atoomonderhandelingen?
Ondanks de berichten over sabotage in Natanz wil Iran de onderhandelingen over het akkoord graag voortzetten. Dat zei de hoogste Iraanse leider Ali Khamenei deze week. Ook de andere partners zijn bereid om verder te praten. Eerder werd erover gespeculeerd dat er een streep zou gaan door de onderhandelingen wegens de recent ontstane explosieve situatie.
In Wenen spreken de overgebleven partners over de voortzetting van het nucleaire akkoord met Iran en over de terugkeer aan de onderhandelingstafel van de Verenigde Staten. Aanwezig zijn vertegenwoordigers van Iran, Groot-Brittannië, China, Frankrijk, Duitsland en Rusland. De bijeenkomst wordt voorgezeten door de Europese Unie.
Lees meer over het Atoomakkoord: Biden sorteert voor op nieuwe halfbakken deal met Iran
De twee bijeenkomsten vorige week zouden volgens welingelichte kringen ‘constructief’ zijn verlopen. Er worden afspraken gemaakt over hoe de Verenigde Staten en Iran kunnen terugkeren naar de eerdere afspraken. Iran wil dat eerst alle sancties van tafel gaan voordat het land stopt met zijn nucleaire activiteiten. De Verenigde Staten willen juist het tegenovergestelde. Amerika spreekt in Wenen niet een-op-een met Iran. De overige landen treden op als tussenpersoon.
De onderhandelingen over het Atoomakkoord stonden voor de explosie in Natanz ook al onder enige druk. Tijdsdruk om precies te zijn, want in juni zijn er verkiezingen in Iran. De verwachting is dat er een aanhanger van de harde lijn wordt verkozen die niet zit te wachten op afspraken met de Verenigde Staten. De onderhandelaars hebben dus tot de zomer om er iets van te maken.