Dit weten we over de aanslagen in Nieuw-Zeeland

Bij de bloedigste aanslagen ooit in Nieuw-Zeeland zijn zeker 49 doden en nog eens 48 gewonden gevallen. Dit weten we tot nu toe.

Vrijdag 3.00 uur Nederlandse tijd drongen een of meer terroristen twee moskeeën binnen in de stad Christchurch en richtten met automatische wapens een bloedbad aan onder de aanwezigen.

De aanvallen hadden plaats in de moskee in de wijk Linwood, in het oosten van de stad en de Al-Noor moskee aan Deans Avenue in het centrum. In laatstgenoemde gebedsplaats waren op het moment van de aanslag ongeveer driehonderd gelovigen bijeen en vielen zeker veertig van de doden.

Volgens de politie zijn er ook explosieven aangetroffen die waren vastgemaakt aan één of meerdere voertuigen. Deze geïmproviseerde explosieven zijn onschadelijk gemaakt voor ze af konden gaan. Volgens de politie waren de aanslagen zeer goed voorbereid.

Vier mensen zijn aangehouden, onder wie één vrouw. De 28-jarige Australiër Brenton Tarrant is vooralsnog de enige die is aangeklaagd. Zaterdag moet hij voor de rechter verschijnen op verdenking van moord. Het is mogelijk dat Tarrant beide bloedbaden heeft aangericht omdat ze niet tegelijkertijd waren, maar details ontbreken nog. Van één van de arrestanten kon snel worden vastgesteld dat die niets met de aanslagen te maken heeft.

In de plaats Dunedin, 300 kilometer ten zuidwesten van Christchurch, heeft de politie woningen ontruimd en een straat afgezet. Volgens de plaatselijke Otago Daily Times heeft de stad de aandacht van de politie, omdat de terrorist die bloedbaden aanrichtte in Christchurch, op sociale media heeft gezegd dat aanvankelijk de Al Hudamoskee in Dunedin zijn doelwit was. De auto waarin de dader reed, zou uit Dunedin afkomstig zijn. De politie heeft een huis in het zuidoosten van de stad op het oog.

Dader filmde mogelijk live

Tarrant filmde mogelijk de aanslag met een camera op zijn helm en zond deze live uit via internet. Op de niet geverifieerde beelden is onder meer te zien dat hij in een moskee met een machinegeweer schiet op iedereen die hij in zijn vizier krijgt.

Volgens de Australische premier Scott Morrison is Tarrant extreemrechtse terrorist die heeft geklaagd over de dreigende ondergang van het blanke Westen. Tarrant omschreef zichzelf eerder ook als ‘etno-nationalistische eco-fascist’.

Op internet circuleert een manifest dat Tarrant voorafgaand aan zijn daad zou hebben verspreid. Naar eigen zeggen beging hij zijn daad omdat hij vreest dat ‘zijn volk’ wordt vervangen door immigratie en dalende geboortecijfers. Met zijn daad hoopt hij ‘indringers’ het gevoel te geven dat ‘zijn land’ nooit ‘hun land’ zal worden. Verder noemt hij het een wraakactie voor slachtoffers van jihadistisch geweld. Tarrant hoopt dat hij als voorbeeld zal dienen voor anderen. De Australische premier noemde het 74 pagina’s tellende dossier van Tarrant ‘een werkstuk van haat’.

De aanslag met een vrachtwagen in Stockholm in april 2017 zou een keerpunt voor Tarrant zijn geweest. Hierbij kwamen vijf mensen om het leven. Bij zijn reis door Europa in 2017 zou hij ook zijn geschrokken van de Franse verkiezingen, waaraan volgens hem alleen maar globalistische en kapitalistische kandidaten meededen. Ook schrok hij van de toestand van de Franse steden. In elke stad waren volgens hem ‘indringers’.

Paul Buchanan, een voormalig analist voor het inlichtingen- en defensiebeleid, laat weten dat de dreiging van neo-nazistische groepen in Nieuw-Zeeland bekend is. ‘Christchurch heeft een zeer actieve witte racistische gemeenschap, die vluchtelingen en gekleurde mensen de afgelopen twintig jaar diverse malen heeft aangevallen,’ vertelde hij aan Radio New Zealand.

Politiek leiders tonen medeleven

De Nieuw-Zeelandse premier Jacinda Ardern sprak van ‘de donkerste dagen’ die het land heeft gekend. Nieuw-Zeeland telt vijf miljoen inwoners. Iets meer dan
1 procent van de bevolking is islamitisch. Terroristisch geweld was tot vrijdag zeldzaam. Het land beschouwt zich als multicultureel en tolerant, het tweede couplet van het volkslied begint met ‘mannen van elk geloof en elk ras verzamelen zich hier’.

Nederlandse en buitenlandse politici hebben hun steun en medeleven betuigd. ‘Geschokt door verschrikkelijke aanslagen op twee moskeeën in het Nieuw-Zeelandse Christchurch,’ aldus Rutte.

‘Racistisch en xenofoob geweld heeft al te vaak tot pikzwarte dagen in de geschiedenis geleid en moet altijd keihard veroordeeld worden,’ schrijft GroenLinks-leider Jesse Klaver.

Geert Wilders reageerde bij Goedemorgen Nederland van omroep WNL op de aanslag. Hij vindt het ‘ziek en onmenselijk’ en keurt het gebruik van geweld tegen wie dan ook af. Op de vraag of moskeeën moeten worden beveiligd, zegt hij: ‘… ‘iedereen die bedreigd wordt met geweld, dient beveiliging te krijgen’.

‘Afschuwelijk,’ reageert CU-fractieleider Gert-Jan Segers. ‘Voor iedereen die bidden kan, laten we bidden voor nabestaanden, de hulpverleners, de stad daar en ook voor blijvende vrede en vrijheid hier.’

DENK voert vrijdag geen campagne voor de verkiezingen. Volgens een verklaring van de partij gaan vertegenwoordigers van DENK in plaats daarvan naar islamitische gebedshuizen ‘om de moslimgemeenschap en moskeebezoekers een hart onder de riem te steken’.

‘Vreselijk nieuws over aanslagen op moskeeën in Nieuw-Zeeland. Mijn gedachten gaan uit naar alle slachtoffers en nabestaanden,’ twitterde FvD-leider Thierry Baudet.

CDA-voorman Sybrand Buma noemt het ‘een brute en zinloze daad van terreur’.

Lilian Marijnissen (SP) noemt de aanslag ‘een nachtmerrie, een afschuwelijk laffe daad’. ‘Wij buigen niet voor haat.’

D66-fractievoorzitter Rob Jetten plaatst bij zijn reactie op Twitter een afbeelding van een huilende kiwi. ‘Haat mag geen enkele ruimte krijgen,’ schrijft hij erbij.

Ook het koningshuis heeft op de gebeurtenissen gereageerd. ‘Met allen die door dit zinloze geweld zijn getroffen, leven wij intens mee.’

De Franse president Emmanuel Macron veroordeelde de terreuraanslagen in de Nieuw-Zeelandse stad Christchurch als ‘gruwelijke misdaden’. Frankrijk verzet zich tegen alle vormen van extremisme en werkt samen met zijn partners tegen terrorisme in de wereld, zei Macron vrijdag.

De scherpste reactie kwam van de Turkse president Recep Tayyip Erdogan. ‘Ik veroordeel ten zeerste de terreuraanslag tegen moslims die aan het bidden waren in Nieuw-Zeeland en ik vervloek de daders,’ aldus Erdogan in een persbericht. ‘In naam van mijn land betuig ik mijn medeleven aan de islamitische wereld en de mensen van Nieuw-Zeeland, die zijn aangevallen door deze betreurenswaardige aanval – het laatste voorbeeld van het groeiende racisme en islamofobie,’ aldus Erdogan. De president constateert dat het gedachtegoed van de dader en diens geestverwanten terrein wint in westerse landen. ‘Het verspreidt zich als een kanker,’ aldus de president.

De Pakistaanse premier Imran Khan onderschrijft de woorden van Erdogan. ‘Ik schrijf het toenemend aantal terreuraanslagen toe aan de islamofobie van na 11 september (de aanslagen in New York in 2001) waarna 1,3 miljard moslims steeds collectief worden veroordeeld voor elke aanslag door een moslim.’

Extra maatregelen Amsterdam

In tientallen moskeeën in Nederland wordt tijdens het vrijdagmiddaggebed stilgestaan bij de aanslagen in Nieuw-Zeeland. De burgemeesters van Den Haag, Rotterdam en Amsterdam bezoeken vrijdag moskeeën in hun gemeenten om hun medeleven te uiten over de aanslagen.

Naar aanleiding van de aanslagen neemt Amsterdam zichtbare en onzichtbare maatregelen. Burgemeester Femke Halsema benadrukt dat dit gebeurt op basis van ‘gevoelens in de samenleving en niet op basis van een concrete dreiging’.

De aanslagen in twee moskeeën in Nieuw-Zeeland passen in het Dreigingsbeeld Terrorisme Nederland (DTN), twitterde de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) Pieter-Jaap Aalbersberg. ‘Het gepolariseerde debat kan impact hebben op snel radicaliserende groepjes of eenlingen. Lokale autoriteiten zijn en blijven alert rondom moskeeën in NL.’

Geen verhoogd dreigingsniveau

De Nederlandse veiligheidsdiensten zijn ‘bij voortduring alert’ op veiligheidsrisico’s, liet ook minister Ferd Grapperhaus van Justitie en Veiligheid weten. Grapperhaus wees erop dat Nederland al het dreigingsniveau 4 heeft. De minister lijkt niet van plan het dreigingsniveau te verhogen. De minister noemde de aanslagen ‘verschrikkelijk’ en ‘buitengewoon akelig’. ‘We moeten ons als samenleving helaas realiseren dat er mensen op een volledig extremistisch, fout spoor zijn beland.’

Franse autoriteiten hebben de veiligheidsmaatregelen bij religieuze locaties opgevoerd. ‘Rond religieuze locaties worden meer patrouilles gehouden,’ zei de Franse minister van Binnenlandse Zaken Christophe Castaner op Twitter. Ook in het Verenigd Koninkrijk is dit het geval.