Door toedoen van de Amerikaanse president Donald Trump staat de atoomdeal met Iran op losse schroeven. Iran én Europa reageren kritisch. Maar heeft Trump een punt dat het islamitische regime zich niet aan de deal houdt?
Trump maakte afgelopen vrijdag bekend de Iran-deal niet opnieuw te willen ‘certificeren’, een handtekening waarmee de Amerikaanse president het akkoord uit 2015 elke negentig dagen opnieuw moet goedkeuren. Het Amerikaanse Congres is aan zet om een besluit te nemen over de toekomst van de deal, die tot doel heeft het atoomprogramma van de Iraniërs tot 2030 te bevriezen.
Iran dreigt met tegenmaatregelen
Iran reageerde maandag met een dreigement: parlementsvoorzitter Ali Laridschani zei dat bij het intrekken van de deal ‘we iets zullen doen waardoor de Amerikanen hun besluit zullen berouwen’. Wat dat betekent, liet hij in het midden.
Europese leiders reageerden eensgezind kritisch op de actie van Trump. De Duitse minister van Buitenlandse Zaken Sigmar Gabriel zei te vrezen dat de relatie tussen het Westen en Iran snel zal bekoelen en dat de kans toeneemt op ‘oorlog relatief dichtbij Europa’. EU-buitenlandchef Federica Mogherini klaagde dat het niet aan Trump is om het akkoord eenzijdig op te zeggen.
Trump houdt intussen vol dat het noodzakelijk is om opnieuw over het akkoord te onderhandelen. ‘We kunnen niet doorgaan op dit pad richting meer geweld, terreur en met het vooruitzicht van Irans nucleaire doorbraak.’ Houdt Iran zich nu wel of niet aan het akkoord?
Gecompliceerd
De islamitische republiek beloofde in 2015 om de productie van verrijkt uranium drastisch te beperken, waarmee de kans dat Iran over een kernwapen zal beschikken, flink zou afnemen. In ruil daarvoor werden sancties tegen het regime afgebouwd, en kon Iran uit een internationaal isolement klimmen.
Waarnemers van het Internationaal Atoomenergie Agentschap (IAEA) moeten in de gaten houden of Iran zich aan de beloftes houdt. Kortstondige uitzonderingen daargelaten is dat tot nu toe het geval, zeggen de waarnemers.
Echter, de zaken liggen gecompliceerder. Obama besloot in 2015 de deal niet aan de Senaat voor te leggen, maar het door de VN-veiligheidsraad te laten goedkeuren. De deal over kernenergie werd zo onderdeel van resolutie 2231, die ook beperkingen oplegt aan Iran’s rakettesten. En daarmee is het regime niet gestopt – sterker nog, eind september maakte het regime trots bekend dat hun ballistische raketten nu een afstand van meer dan 2.000 kilometer kunnen overbruggen.
Chef buitenland Robbert de Witt in 2015: Atoomakkoord tussen Amerika en Iran is gok met zeer hoge inzet
Gevaar voor de regio
Tevens steunt Iran groepen als Hezbollah in Libanon en Hamas in de Palestijnse gebieden – dat terwijl ook het exporteren van wapens door de VN is verboden. Het regime bedreigt intussen Israël in felle bewoordingen: de Iraanse militaire stafchef Seyyed Abdolrahim Mousavi beloofde afgelopen maand om Tel Aviv en Haifa ‘in stof te veranderen’.
Het verklaart waarom Amerikaanse tegenstanders van de Iran-deal zeggen dat het land ‘de geest van het akkoord’ niet respecteert, ondanks dat de atoomdeal zelf intact lijkt. Trumps nationale veiligheidsadviseur H.R. McMaster zei onlangs te balen van ‘Irans destabiliserende gedrag, dat alle landen in de regio bedreigt’.
Het is niet duidelijk of in het Amerikaanse Congres overeenstemming kan worden gevonden over het voortbestaan van de deal met Iran. De invloedrijke republikeinse Senatoren Bob Corker en Tom Cotton stellen een plan voor waarbij automatisch sancties tegen Iran worden ingesteld op het moment dat ze door Amerika opgestelde regels overtreden. Critici stellen dat Iran daar nooit mee akkoord zou gaan.
Wilt u wekelijks het laatste nieuws over Amerika ontvangen? Meld u dan aan voor onze nieuwsbrief van American Dreamers!