Geweld in opvangcentra, chaos bij de registratie. De angst voor de migrantenstroom groeit. Toch denkt Merkel dat het allemaal goed komt.
‘Het gaat ons lukken.’ Die woorden van bondskanselier Angela Merkel moesten de Duitsers een ruime maand geleden moed geven. Nu vliegt de inmiddels gevleugelde uitspraak haar als een boemerang terug in het gezicht. In augustus ging de regering er nog van uit dat dit jaar 800.000 asielzoekers naar Duitsland komen, inmiddels is de prognose bijna verdubbeld tot anderhalf miljoen.
Langzaam dringen de gevolgen van het ruimhartige welkomstgebaar van de Duitse regering door. De minister van Binnenlandse Zaken Thomas de Maizière (CDU), die wegens de ontstane chaos zwaar onder vuur ligt, kreeg even lucht omdat de hoogste ambtenaar voor migratie opstapte. Diens opvolger, Frank-Jürgen Weise, luidde direct de noodklok. Hij schat dat in Duitsland minstens 290.000 migranten zich niet willen laten registreren.
De vluchtelingen die zich wel willen melden, stuiten op overvraagde ambtenaren. Bij de registratiekantoren is een ‘file’ ontstaan van nog eens 275.000 immigranten. In Berlijn bijvoorbeeld duurt het niet zelden vijftig dagen voordat een asielzoeker aan de beurt is.
Het gevolg is dat gezinnen, in de hoop een papiertje te bemachtigen, met kleine kinderen buiten in de kou voor het kantoor de nacht doorbrengen – ondanks dat er opvang voor ze is geregeld. Na registratie verstrijken er gemakkelijk nog eens vijf maanden voordat er duidelijkheid kan worden gegeven. Weise wil duizenden extra ambtenaren aantrekken om orde op zaken te stellen.
Geen incidenten
Overvolle opvangcentra, ambtenaren en agenten die het niet meer aankunnen en vechtpartijen in azc’s die geen incidenten meer zijn.
Moslimfundamentalisten dwingen christenen om zich aan de sharia te houden, soennieten vechten met sjiieten, Arabieren discrimineren Afrikanen, Tsjetsjeense extremisten vallen liberale Syriërs lastig, mannen vergrijpen zich aan vrouwen. Niet alle immigranten gedragen zich net zo vredelievend en vriendelijk als dat ze in Duitsland zijn ontvangen.
Dat het geen incidenten meer zijn, is een zeer ongemakkelijke waarheid, zegt de Berlijnse predikant Gottfried Martens (52). Hij belichaamt met zijn tomeloze inzet voor asielzoekers als geen ander de gastvrije Duitse houding, maar waarschuwde afgelopen week nadrukkelijk voor de keerzijde van het ruimhartige welkom. ‘Ik wilde eerst niet inzien hoe erg het is – heel Duitsland wil dat niet inzien.’
Handleiding
Op televisiezender ZDF bagatelliseerde de staatssecretaris voor Integratie openlijk de noodkreet van de dominee. ‘Ik ben radeloos!’ reageert deze. ‘Hoe kun je als politicus zo je ogen sluiten voor alle problemen? Als je alles onder het vloerkleed veegt, is er straks niets over van de Duitse gastvrijheid. Dan loopt iedereen mee met extreem-rechts.’
Slechts heel langzaam dringt in de politiek het besef door dat er iets aan de chaos moet worden gedaan. Ideeën worden geopperd. Zo wil regeringspartij SPD de Duitse Grondwet in het Arabisch uitdelen als een soort gedragshandleiding. Een ander plan is om alle immigranten een ‘integratieverklaring’ te laten ondertekenen waarin zij beloven zich te gedragen.
Volgens Martens illustreert dit hoe naïef politici met de crisis omspringen. ‘Typisch Duits om te denken dat je dit met papier en pen kunt oplossen. Fundamentalistische moslims hebben geen respect voor een krabbeltje.’
De onvrede over de houding van bondskanselier Merkel groeit. Vooral hoge politici uit de deelstaten protesteren. Zelfs partijgenoten eisen dat zij grenzen stelt aan de migrantenstroom.
Versnellen
Horst Seehofer gaat al weken voorop in die kritiek. De leider van zusterpartij CSU uit Beieren vindt dat ‘de bondskanselier een fout heeft begaan door de migranten uit Hongarije te laten doorreizen’. Hij eist van haar een heldere verklaring dat ‘de opnamemogelijkheden van Duitsland uitgeput zijn. Meer gaat niet meer’.
Als het Duitsland niet lukt om de stroom asielzoekers te begrenzen, dan dreigt volgens hem komende winter een ‘ramp die we kunnen zien aankomen’.
Maar Merkel is vastbesloten het asielrecht niet in te perken, bevestigde ze afgelopen weekeinde op radiozender Deutschlandfunk. Dat wil ze doen door de asielprocedures te versnellen. Immigranten uit Balkanlanden wil ze sneller terugsturen.
Ze reageerde ook op de kritiek van coalitiegenoot Seehofer. ‘We hebben in Hongarije gezien dat hekken niet werken.’ Bovendien heeft ze geen spijt van haar beslissing van afgelopen maand om de grenzen open te stellen. ‘Ik zou het nu opnieuw doen.’ Intussen is haar doorgaans zo stabiele populariteit duidelijk tanende.
Elsevier nummer 41, 10 oktober 2015