Het is goed mogelijk dat een zaak zoals over de Belgische jihadgezinnen zich ook in Nederland zal voordoen. Dat zegt Adriana van Dooijeweert, voorzitter van het College van de Rechten van de Mens. In België werd de staat woensdag door de rechter verplicht gesteld om twee jihadgezinnen terug te halen uit Syrië.
Een advocaat die twee jihadbruiden bijstond, wist via de kortgedingrechter af te dwingen dat de Belgische staat alles in het werk moet stellen om de twee vrouwen en hun zes kinderen terug te halen. Zij verblijven op dit moment in het Koerdische kamp al-Hol in het oosten van Syrië.
‘Een dergelijke zaak heeft tot nu toe nog niet in Nederland plaatsgehad,’ zegt Van Dooijeweert over de uitspraak. ‘Artikel 3 van het Europese Verdrag voor de Rechten van de Mens is tot nu toe slechts in één geval toegepast en dat was om een onterecht uitgezette vreemdeling weer terug naar Nederland te halen. De situatie in het land was inmiddels zodanig verslechterd dat de rechter het aannemelijk achtte dat uitzetting niet rechtvaardig was.’
Meer achtergrond bij dit onderwerp:
‘Haal IS-kinderen terug’: de haken en ogen aan de oproep van Kinderombudsman
Margrite Kalverboer
Gevallen worden individueel bekeken
Ze denkt niet meteen dat de uitspraak in België jurisprudentie biedt voor alle vergelijkbare zaken in Nederland. ‘In dit soort zaken wordt de situatie per individueel geval bekeken en beoordeeld. Het betekent dus niet dat de Nederlandse staat kan worden verplicht zomaar iedere afgereisde jihadvrouw terug te halen naar Nederland. Maar als de situatie heel schrijnend en erg vergelijkbaar is, misschien wel. Ik kan me in elk geval voorstellen dat advocaten naar de rechter stappen om het maar eens te proberen. Het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens geldt hier immers ook.’
In juli van dit jaar werd duidelijk dat al zeker elf Nederlandse IS-vrouwen gebruikmaken van een andere juridische procedure om naar ons land terug te kunnen keren. Dat werkt zo: via hun advocaat vragen de vrouwen aan een Nederlandse rechter om hen vast te zetten. Justitie pakt dat op en legt dan bij de Koerdische autoriteiten een bevel om gevangenneming neer. Die hebben het voor het zeggen in de Noord-Syrische kampen waar de vrouwen vastzitten.
De Koerden brengen de vrouw vervolgens naar de Nederlandse ambassade. Het kabinet wil immers dat Syriëgangers zonder Nederlandse hulp de ambassade bereiken. De ambassade zorgt ervoor dat de vrouw naar Nederland wordt overgebracht voor berechting.
Methode werkt: al drie procedures lopen
Dat die methode werkt, wordt bewezen door drie gevallen waarin de Koerdische autoriteiten zijn benaderd door het Openbaar Ministerie in Nederland met een bevel tot gevangenneming. In de andere gevallen worden voorbereidingen getroffen om dezelfde route te volgen. In alle zaken zijn het de vrouwen zelf die via hun advocaten in Nederland hebben gevraagd om hun aanhouding.
De chef van de Duitse inlichtingendienst is bang dat gehersenspoelde kinderen naar Duitsland komen nu IS vrijwel al zijn terrein in het Midden-Oosten kwijt is
In het geval van de uitspraak in België is de staat nu verplicht ‘om alle noodzakelijke en mogelijke maatregelen te nemen om de zes minderjarige kinderen en hun moeders vanuit Syrië te kunnen laten reizen naar België’. Het land moet diplomatiek personeel inschakelen en afspraken maken met de lokale autoriteiten om ervoor te zorgen dat de benodigde administratieve, reis- en identiteitsdocumenten worden bezorgd bij de moeders en hun kinderen.
Daarnaast moet de terugkeer binnen veertig dagen geregeld zijn. Zo niet, dan moet de staat volgens de rechter een dwangsom betalen van 5.000 euro per dag vertraging en per kind, tot een maximum van 1 miljoen euro. Bij aankomst in België worden de kinderen opgevangen door de autoriteiten, de vrouwen gaan de gevangenis in.
De Belgische staat kan nog in beroep gaan tegen de uitspraak.
De vergrondrechtelijking van de politiek
Een week geleden verplichtte een Belgische rechter in kort geding de overheid ook al om reisdocumenten te bezorgen bij de twee kinderen van een andere gevangengenomen Syriëstrijdster, zodat zij naar België kunnen terugkeren. Toen ging het alleen over de kinderen, niet over een van hun ouders.
Woensdag vond de rechter de beslissing van de regering om alleen de kinderen over te brengen ‘een onmenselijke of vernederende straf voor de kinderen en schending van artikel 3 van het Mensenrechtenverdrag’.
Fernand Keuleneer, advocaat en publicist reageert in de De Standaard teleurgesteld op de uitspraak van de Belgische rechter. ‘Voor mij is het duidelijker dan ooit dat de openlijke zowel als de sluipende vergrondrechtelijking van de politiek drastisch moet worden teruggeschroefd om een duurzame ontwrichting van onze kostbare rechtsstatelijke instellingen te vermijden. De rechter is er niet om een wereldbeeld op te leggen, maar om specifieke en welomschreven rechtsnormen toe te passen in concrete situaties.’
Wie het anders ziet, breidt het politieke conflict, dat normaliter gelokaliseerd zou moeten zijn in de politieke instellingen, uit tot de rechterlijke instellingen.
In de opvangkampen verblijven ook zo’n 175 kinderen met een of twee Nederlandse ouders. Het kabinet liet eerder weten niet van plan te zijn om die kinderen terug te halen.
Het gevaar van jihadbruiden is veel te lang onderschat, schreef Nikki Sterkenburg eerder.