Kissinger zat er meestal naast. Ook nu weer met concessies aan Poetin

De Amerikaanse oud-minister van Buitenlandse Zaken Henry Kissinger (99) zei maandag als onlinegast op het World Economic Forum in Davos dat Oekraïne een deel van zijn grondgebied moet afstaan aan Rusland. Aangezien Kissinger er in zijn lange politieke en diplomatieke leven bijna altijd naast zat, is het verstandig om zijn woorden te negeren, schrijft Jelte Wiersma.

Henry Kissinger werd vrijdag 27 mei 99 jaar. Hij heeft dus liefst 40 procent meegemaakt van de tijd dat de Amerikaanse republiek (opgericht in 1776) nu al bestaat. Op het moment dat Amerika definitief een supermacht werd, in de Tweede Wereldoorlog, was Kissinger een jongvolwassene. Net zo indrukwekkend is dat hij als geboren Duitser en Jood in 1938 vluchtte voor de nazi’s en in New York een veilige plek vond. Hij diende vanaf 1942 in de Amerikaanse krijgsmacht in Europa en was medebevrijder van een concentratiekamp bij Hannover, in zijn geboorteland.

Gooi de bom

Na de oorlog bouwde hij een carrière op als academicus en denktanker en in 1957 vestigde hij zijn naam door in een boek te pleiten voor het normaliseren van de inzet van tactische atoomwapens en die niet te reserveren voor uitzonderlijke situaties. Dit maakte hem populair bij de Joint Chiefs of Staff, een militair adviesorgaan van de Amerikaanse federale overheid. De militaire bazen probeerden jaren president Dwight D. Eisenhower (1953-1961) ertoe te bewegen kernwapens tegen onder meer China in te zetten. Eisenhower – zelf generaal – was zo wijs om dit tegen te houden.

In zijn zucht naar macht – hij vond andere intellectuelen vrijblijvend door niet politiek te worden – steunde Kissinger telkens de uiteindelijk verliezende presidentskandidaat, tot Richard Nixon in 1968 de presidentsverkiezingen won. Kissinger diende vervolgens als Nationaal Veiligheidsadviseur (1969-1975) en als minister van Buitenlandse Zaken (1973-1977) onder Nixon en diens opvolger Gerald Ford. Sinds 1982 is hij met de oprichting van zijn internationale adviesbureau Kissinger Associates een soort superlobbyist geworden, heeft hij een publieke rol als commentator en is hij (on)gevraagd ad-hocadviseur van Amerikaanse presidenten.

Het is lastig om niet enige bewondering voor deze razendslimme en nog altijd hardwerkende man op te brengen. Maar, en dat is een grote ‘maar’, Kissinger schoot nogal eens mis.

Vluchten uit Vietnam

Zijn bekendste wapenfeiten als Nationaal Veiligheidsadviseur en minister van Buitenlandse Zaken zijn de terugtrekking van de Amerikaanse soldaten uit Vietnam en het toelaten van China tot de op recht gebaseerde westerse orde. President Nixon erfde begin jaren zeventig de Vietnamoorlog van zijn voorganger Lyndon B. Johnson en beloofde die oorlog eervol te beëindigen. Kissinger was de man die dat voor elkaar moest boksen.

In een ingewikkeld spel met de communistische machten Sovjet-Unie en China, die Noord-Vietnam geld en wapens gaven, wist Kissinger in 1973 een vredesakkoord te sluiten met communistisch Noord-Vietnam. Amerika trok zich terug en het min of meer democratische Zuid-Vietnam werd in 1975 – de vredesakkoorden werden meteen verbroken – ingenomen door de communisten. Beelden van de Val van Saigon en de evacuatie per helikopter van het Amerikaanse ambassadepersoneel maken nog altijd indruk.

Wat kreeg Kissinger voor elkaar? Niets eigenlijk. De oorlog om de democraten in Vietnam te beschermen was verloren. Zo’n 60.000 Amerikanen waren er voor niets gesneuveld.