In plaats van de cito-toets – een momentopname – en/of de leerkracht op de basisschool te laten bepalen wat de mogelijkheden van een leerling zijn in het voortgezet onderwijs, zouden we het onderwijs ook anders kunnen organiseren. Dat schrijft Henk Pols in een ingezonden opinie. Hij pleit voor de invoering van een ‘level-systeem’.
De uitslag van testen zoals de cito-toets en de beoordelingen van leerkrachten bepalen of een leerling naar vmbo, havo of vwo gaat. Eenmaal ingedeeld, is het zeer moeilijk om uit die indeling te ontsnappen en om via een bypass of door te stapelen op een schooltype te komen dat bij nader inzien beter bij de leerling past.
Henk Pols (69) is gepensioneerd sportdocent en coördinator van de Were Di Academy van Scholengemeenschap Were Di in Valkenswaard.
Ingezonden opinieartikelen worden geselecteerd door de redactie, maar vertegenwoordigen niet noodzakelijkerwijs het standpunt van EW.
Hierdoor ontstaat ook de druk van ouders op het advies van de basisschool omdat de ouders weten dat deze momentopnamen erg beslissend zijn voor de vervolgopleiding, beroepskeuzemogelijkheden en uiteindelijk maatschappelijke carrière van het kind. Bovendien werkt dit systeem segregatie in de hand, wat ook niet wenselijk is.
Wat is de oplossing?
Als we de trimesters (ongeveer drie maanden netto-onderwijstijd) van elk leerjaar voortaan ‘levels’ noemen – om daarmee aan te sluiten op de belevingswereld van de leerlingen – komen we tot de volgende indeling:
Level 12 (duur: 4 jaar) is ongeveer gelijk aan het eindniveau van vmbo.
Level 15 (duur: 5 jaar) is ongeveer gelijk aan het eindniveau van havo.
Level 18 (duur: 6 jaar) is ongeveer gelijk aan het eindniveau van het vwo/gymnasium.
Alle opleidingen van het beroepsonderwijs (mbo, hbo) en van het wetenschappelijk respectievelijk universitair onderwijs geven aan welke startkwalificaties je moet hebben om te kunnen beginnen aan de betreffende opleiding.
Voorbeeld 1: universitaire bacheloropleiding rechten
Je wilt rechten gaan studeren aan een universiteit. Om daaraan te kunnen beginnen, vraagt deze opleiding dat je onderstaande levels op het voortgezet onderwijs hebt behaald. De hoogte van het level is slechts ter illustratie.
| Schoolvak | Level |
| Engels | 18 |
| Frans | 18 |
| Nederlands | 18 |
| Duits | 16 |
| Latijn | 16 |
| Economie | 15 |
| Geschiedenis | 15 |
| Wiskunde | 15 |
| Aardrijkskunde | 12 |
| Biologie | 12 |
| Natuurkunde | 12 |
| Scheikunde | 12 |
Voorbeeld 2: mbo-opleiding verpleegkunde
Je wilt verpleegkunde gaan studeren op mbo-niveau. Deze studie vereist dat je bijvoorbeeld met onderstaande levels van het voortgezet onderwijs komt.
| Schoolvak | Level |
| Biologie | 18 |
| Engels | 15 |
| Natuurkunde | 15 |
| Nederlands | 15 |
| Scheikunde | 15 |
| Wiskunde | 15 |
| Aardrijkskunde | 12 |
| Duits | 12 |
| Economie | 12 |
| Frans | 12 |
| Geschiedenis | 12 |
| Latijn | 12 |
Niet meer zittenblijven
Creatieve vakken, zoals muziek, tekenen, maar ook drama, dans, fotografie of film, moeten zeker worden aangeboden voor de algemene ontwikkeling van de leerling en om hem te helpen zijn talenten te ontdekken.
Beste scholen 2022
Vergelijk op de website van EW 3.063 afdelingen van 1.247 schoolvestigingen met vwo, havo en vmbo:
> Denominatie en onderwijsvisie
> Aanwezigheid gymnasium
> Tweetalig onderwijs
> Certificaat voor Engelse taal
> Bevindingen van de Inspectie
> Technasia
Dat geldt ook voor sportoriëntatie en levensbeschouwing. Om een brede algemene ontwikkeling te garanderen, zou je voor vakken die niet onmisbaar zijn voor de studie- dan wel beroepskeuze van de leerling een minimumlevel (bijvoorbeeld 12) kunnen eisen.
Zittenblijven bestaat niet meer in het level-systeem. De leerling moet hooguit een level van een vak opnieuw doen als de level-toets niet wordt gehaald. Ook de stempels vmbo, havo en vwo verdwijnen.
Levels zijn qua leeftijd heterogeen en leerlingen zitten regelmatig bij verscheidene vakken in een ander level. Nadeel? Dacht het niet, het is juist een goede voorbereiding om goed te kunnen functioneren in de maatschappij.
Te duur wegens het aantal benodigde docenten? Dat zal meevallen. Ik denk dat een docent wel drie of vier levels in een lesgroep van 25 leerlingen kan begeleiden.
Lees ook het artikel En nu is de leraar aan het woord. Hiervoor sprak EW met 36 leraren van twintig middelbare scholen.
Voordelen van het level-systeem
De voordelen van het level-systeem op een rij:
1. De grote verschillen in de jongerencultuur op vmbo, havo en vwo worden opgeheven, waardoor de segregatie van deze groepen wordt doorbroken en een veel betere integratie zal plaatsvinden.
2. Van commerciële bijlesinstituten wordt waarschijnlijk minder gebruikgemaakt omdat het inherent is aan dit systeem dat je je zwakke punten kunt verbeteren door gewoon een ‘level’ over te doen. Het ongewenste ‘inkopen van onderwijsniveau’ door rijke ouders zal minder voorkomen, waardoor het onderwijs democratischer wordt, met gelijke kansen voor iedereen.
3. Tussen de leeftijd van 12 tot 16-18 jaar ontdek je op een natuurlijke wijze wat je interesses, talenten en ambities zijn en wordt de keuze en de route naar het mbo, hbo of de universiteit duidelijk. Bijsturing en switchen blijft lang mogelijk zodat er minder onderwijstijd verloren gaat.
4. Leerlingen zijn meer geïnteresseerd en gemotiveerd.
5. Docenten kunnen veel efficiënter lesgeven omdat de levels qua kennisniveau, ambitie en motivatie veel homogener zijn dan de huidige ‘klassen’.