Leiderschap bestaat bij ons niet, ook niet in een pandemie

De falende Nederlandse aanpak van de coronapandemie is niet alleen Rutte en De Jonge aan te rekenen, schrijft Philip van Tijn. Ze zijn producten van een poldercultuur waarin burgers alles beter weten, het parlement zijn wezenlijke taken systematisch verwaarloost en bestuurders de kool en de geit altijd sparen.

Het viel nogal wat waarnemers op dat premier Mark Rutte (laat dat demissionair maar weg, dat is ouwe kost) bij zijn recente persconferentie zich ‘nederig’ toonde. Mij viel het volstrekt niet op. Rutte is namelijk altijd nederig; hij ‘neemt ons altijd mee’ in zijn overwegingen die tot een besluit of voornemen hebben geleid. Het volk wordt als het ware door zijn leider uitgenodigd een kijkje in diens hersenpan te nemen.

Mark Rutte is daarin geen uitzondering onder onze leiders uit heden en verleden, een enkeling uitgezonderd. Maar die kwam meestal snel terug van de neiging om gewoon de leiding te nemen. Wij zullen nooit een Churchill kennen, want als zo iemand aan de horizon verschijnt, roept de een na de ander uit: ‘Hé, ouwe, we weten zelf heus ook wel hoe we die Duitsers moeten verslaan!’

En dan is Rutte nog heilig vergeleken met Hugo de Jonge, bij wie je niet altijd weet hoe een zin afloopt, en of begin en eind niet met elkaar in tegenspraak zijn. Voor een voormalig onderwijzer geen aanbeveling. Als je je leerlingen uitlegt dat de aarde rond is, kan deze niet ineens plat blijken te zijn.

We moeten leren leven met onze eigenaardigheden

Ik verwijt het wakkere duo weinig tot niets. Ze zijn beiden product van hun omgeving, van de Nederlandse samenleving, waar sinds vele eeuwen het polderen tot kunst is verheven, waar twee mensen samen drie kerken stichten, waar studenten de inhoud van hun studie bepalen en voetballers de samenstelling van hun elftal (zelfs Louis van Gaal is wat wankelmoedig aan het worden), waar binnenkort twintig partijen in de Tweede Kamer vertegenwoordigd zullen zijn, vier partijen in de coalitie zitten en nog minstens twee partijen extra nodig zijn voor een gedoogmeerderheid in de Eerste Kamer en misschien zelfs ook in de Tweede.

Ik pleit niet voor afschaffing van de democratie: trouwens, zelfs een dictator, mits van Nederlandse huize, zou bij ons binnen de kortste keren gaan polderen. We moeten er gewoon mee leren leven.

Leren leven met een premier die een heldendaad heeft verricht door een decennium premier te zijn, maar van wie de heldenfeiten op de vingers van een halve hand te tellen zijn. Leren leven met een minister van Volksgezondheid, die door de media én door zijn eigen partij zodanig is gemaltraiteerd, dat hij vleugellam is. Leren leven met een parlement dat zijn wezenlijke taken systematisch verwaarloost en zich massaal stort op pietluttigheden.

Voorkomen van een tweedeling lijkt voor het kabinet het belangrijkste

Je hoeft het buskruit niet te hebben uitgevonden om te kunnen begrijpen dat de leus samen krijgen we het virus onder controle (ik meen me zelfs te herinneren dat het eerst was samen krijgen we het virus eronder) een loze kreet is.