Na AUKUS staat de trans-Atlantische relatie onder druk. De acties van Joe Biden zijn niet altijd even gelukkig, maar de Europese verwachtingen waren te hoog. Ook met een Democratische president in het Witte Huis zijn er trans-Atlantische meningsverschillen, schrijft Victor Pak.
Victor Pak (1995) is redacteur bij EW. Wekelijks op zaterdag blogt hij over wat er speelt in de Amerikaanse politiek.
Als een verliefd stel liepen de Amerikaanse president Joe Biden en zijn Franse ambtgenoot Emmanuel Macron over de stranden van Cornwall. Tijdens de G7-topontmoeting was die arme Macron nog onwetend dat Biden hem achter zijn rug om beroofde van een waardevolle transactie: de verkoop van onderzeeërs aan Australië.
AUKUS is sluitstuk van Amerikaanse heroriëntatie
Het samenwerkingsverbond AUKUS liet de geopolitiek op haar grondvesten trillen. Voor de Verenigde Staten is het een logisch sluitstuk van een heroriëntatie die al jarenlang bezig is. President Barack Obama noemde de Zuid-Aziatische regio voor het eerst een topprioriteit. Zijn Republikeinse opvolger Donald Trump zette de beuk er in: China was de nieuwe aartsvijand van de Verenigde Staten en moest worden bestreden.
Biden zet die strijd voor, maar terwijl Trump de handelsoorlog in zijn eentje voerde, zoekt Biden andere landen om samen te werken, tegen China. Zijn wens is om met zo veel mogelijk democratische landen op te trekken tegen de mensenrechtenschendende grootmacht uit Azië.
Strategische autonomie stelt nog weinig voor
Voor Australië kwam dat mooi uit. Dat land voelt bij uitstek al jaren de toorn van China, omdat het een van de weinige democratische landen in de nabije omgeving is en zich niet neerlegt bij alle wensen uit Peking. Dat Australië bij de Verenigde Staten aanklopte voor steun, toont aan dat de Amerikaanse hegemonie fier overeind staat.
De nieuwe editie van EW bestelt u snel en eenvoudig online. Op werkdagen voor 15.00 uur besteld, morgen bij u op de mat. Wilt u losse edities van EW bestellen?
Uit de reacties op AUKUS blijkt dat Europa zich daarbij moeilijk kan neerleggen. Natuurlijk waren de Fransen boos vanwege de misgelopen inkomsten, maar waarom volgen Europese leiders, zoals Ursula von der Leyen en Charles Michel, de Fransen in hun kritiek op Biden? Nog altijd betalen de Amerikanen voor de veiligheid van Europa via de NAVO. De uitgerekend door Macron verzonnen ‘strategische autonomie’ stelt weinig voor.
Europa toonde zich ook niet altijd een betrouwbare partner voor Biden
Het was bovendien de Europese Unie die vlak voor Bidens inauguratie snel een investeringsakkoord met China sloot. Het Europees Parlement was zo wijs daar een stokje voor te steken.
Een goede relatie vergt twee samenwerkende partners. Op dit moment lijken beiden dat niet te zijn, want dat Europa Biden vindt tegenvallen, is te begrijpen. Ondanks de zalvende woorden van Biden over herstel van de relaties na Trump, was het ongelukkige optreden rond AUKUS niet de eerste keer dat het aan overleg tussen Europa en Amerika ontbrak.
Tweespalt over vaccins en belastingtarief voor bedrijven
Neem de invoering van een wereldwijd minimumbelastingtarief voor bedrijven. Daarmee kwamen de Amerikanen, terwijl Europa al langer plannen had voor een belasting op digitale producten en diensten. Onder flinke Amerikaanse druk moesten de Europese plannen opzij worden geschoven.
Lees ook: En dan was er nog het getouwtrek over de patentrechten op vaccins. De Wereldgezondheidsorganisatie oefende druk uit op de Verenigde Staten en de Europese Unie om die los te laten. Dat moest de productie en levering van vaccins aan arme landen bespoedigen, maar zou ten koste gaan van inkomsten van farmaceuten. Biden en de Europese Unie weerstonden samen de druk van de Wereldgezondheidsorganisatie tot Biden als een blad aan een boom draaide en zijn verzet staakte. De Europese Unie stond voor schut.
Zo toont Biden zich een botterik, maar straalt hij vooral een belangrijke les uit voor Europa: een Democratische president in de Verenigde Staten is niet direct een president die alles doet wat Europa verwacht of verlangt.