De permanente ideologische verwarring bij D66

20 oktober 2021Leestijd: 4 minuten
Kaag en Jetten praten partijleden D66 bij. Foto: ANP

De zwierige haren van Van Mierlo hebben plaatsgemaakt voor de hoofddoek, schrijft Constanteyn Roelofs. Is dat nou de beloofde vooruitgang?

Vorige week donderdag was ik op het verjaardagsfeestje van D66. Er werd een symposium georganiseerd over de toekomst van de partij. Als reactionair en zure ex van die club hoopte ik natuurlijk dat het een korte bijeenkomst zou worden. No such luck, helaas: er waren allerlei partijprominenten en politicologen opgetrommeld om te delibereren over de toekomst van de partij. De vraag leek eigenlijk te zijn: waar hebben we D66 nog voor nodig?

Constanteyn Roelofs

Wekelijks verkent historicus Constanteyn Roelofs (1989) de tragikomische tegenstrijdigheden in economie en maatschappij.

Van de bestuurlijke vernieuwing is niets terechtgekomen en als ooit het doel was om de Haagse stolp te doen knappen, dan zijn de partijleden erachter gekomen dat het wel heel erg gezellig en comfortabel is onder die stolp. Iemand zegt dat D66 het CDA zonder C is geworden, een klassieke bestuurderspartij. Ik heb zelf meer de indruk dat D66 de rol van de PvdA heeft overgenomen als partij voor Verstandige Mensen; professoren, ambtenaren, duurzaamheidsmanagers: winnaars van de diplomarace in de downstream van de Belastingdienst.

Vooruitgang is heilig

Het sneue van dat soort progressieve, hoogopgeleide types is dat ze volgens hun eigen progressieve ideologie altijd maar aksie moeten voeren. Vooruitgang is immers heilig en vooruitgang bereik je alleen door stenen te gooien naar de gevestigde orde. D66 moet weer, als je sommige sprekers mocht geloven, net als in de tijden van Van Mierlo, een ‘challenger party’ worden en niet meer fungeren als bestuurlijk cement maar als uitdager van de gevestigde macht.

De hoogopgeleide, progressieve, post-’68-kaste drijft immers op activisme: Nelson Mandela en Greta Thunberg zijn de onvermijdelijke rolmodellen. Dat botst als je het CBR moet runnen, de Erasmus Universiteit of een leuk consultancybureau in de semi-overheid. D66’ers zijn, hoe je het ook wendt of keert, de gevestigde orde.

Ideologische verwarring

Bovendien leidt de vernauwing van het Nederlandse politieke landschap tot een paar vagelijk links-liberale partijen en D66 tot onvermijdelijke partner in elke coalitie. Het leidt tot permanente ideologische verwarring en een besmuikt schuldgevoel – die woelige dromen van een betere wereld en de dagelijkse realiteit van het landje runnen. Die neiging naar aksie sublimeert in twee dingen: koortsachtige verdediging van globalisering en massamigratie en algehele klimaatpaniek (toch twee tegenstrijdige tendensen). 

Lees ook de column van Gerry van der List: De ongewisse toekomst van kameleon D66

Deze ideologische verwarring uit zich trouwens in de volstrekte onberekenbaarheid en rubberenruggengratigheid van de partij. Kijk maar eens naar het beleid: aan de ene kant is D66 bezig met een oorlog tegen de kroket en de sigaret omdat we allemaal gezond 90 moeten worden om daarna fijn een voltooid-leven-spuitje te krijgen, aan de andere kant wil de partij cocaïne en xtc legaliseren omdat ‘mensen het toch wel gebruiken’. Je vraagt je af hoe de ideologische slangenmensen van D66 uiteindelijk op de uitkomst komen dat een lijntje coke minder erg is voor de gezondheid dan een broodje bal, maar goed.

Belijdend christenen zul je bij D66 maar weinig tegenkomen

Ook op ethisch gebied gebeuren er rare dingen. De tamme christenen van de CU worden als boemannen afgeschilderd omdat ze bezwaren hebben tegen abortus en voltooid leven, maar de (fundamentalistische) islam is daarentegen een mooie aanvulling op het diverse Nederland.

Belijdend christenen zul je bij D66 maar weinig tegenkomen, maar de partij doet er alles aan om haar zeldzame moslims voor de camera te slepen. In hun strijd tegen ‘de populisten’ is een alliantie met de meest populistische godsdienst geen enkel probleem. Zo kunnen we nog wel een tijdje doorgaan. De huidige lijn van ‘Laat iedereen vrij, maar niemand vallen’ kan immers alles betekenen, maar betekent vooral helemaal niets. 

Het D66 van Hans van Mierlo

Een leuk detail van de middag: een van de sprekers had het beroemde spotje van Van Mierlo laten zien waarin de uitstekend gekapte Van Mierlo een beetje in het wilde weg loopt te filosoferen over de toekomst van de Nederlandse democratie in een post-verzuilde wereld waarin het Volk aan de macht zou komen, in plaats van de technocraten aan de toppen van de zuilen. Toen het filmpje klaar was, werd het projectiescherm omhoog gerold, maar de gepauzeerde kop van Van Mierlo hing nog als een spook boven de bijeenkomst. Omineus.

En wat een contrast met het nieuws over D66 dat Fonda Sahla is ingezworen als Kamerlid voor D66. De zwierige haren van Van Mierlo hebben plaatsgemaakt voor de hoofddoek. Of dat vooruitgang is, weet ik allemaal niet, maar ik ben ook geen D66’er meer, dus ik geloof gelukkig niet dogmatisch in de vooruitgang.