Maarten van Rossem is bang voor Caroline van der Plas

Linkse Nederlandse iconen zijn vaak arrogant, aartsconservatief en doodsbang voor gewone mensen, schrijft Zihni Özdil, en Maarten van Rossem is de allerergste.

In het Amsterdamse debat- en cultuurcentrum De Balie ging oud-politicus Marcel van Dam (PvdA) het stokje van de befaamde ‘Herenclub’ van wijlen schrijver Harry Mulisch overdragen aan de ‘jonge Herenclub’. Ik was door De Balie uitverkoren lid te worden van die jonge Herenclub.

Het is dan 2014 en mijn carrière als ‘linkse intellectueel’ krijgt tractie. Erg opgewonden ben ik om Marcel van Dam, toch een icoon van links Nederland, te ontmoeten. Ik kan niet wachten om met hem te praten, ideeën met hem uit te wisselen en mezelf aan hem op te trekken.

Van Dam zit in De Balie aan een tafel met andere leden van de oude ‘Herenclub’. Ik stap op hen af en stel mezelf voor. ‘Een hele eer!’ zeg ik. ‘Wat heb je gestudeerd?’ vraagt Van Dam. ‘Ik ben maatschappijhistoricus,’ zeg ik braaf. Vervolgens keert Van Dam zijn gezicht van me af en gaat met zijn tafelgenoten in discussie over wat ‘maatschappijgeschiedenis’ precies is. ‘Het is gewoon sociologie,’ oppert de een. ‘Nou nee, anders zou het sociologie heten,’ vervolgt de ander. Ze vragen het niet aan mij, de maatschappijhistoricus. Laat staan dat ze me uitnodigen bij hen aan tafel te komen zitten. Ik ben compleet onzichtbaar geworden. Na een paar minuten druip ik af. Marcel van Dam, noch zijn tafelgenoten merken dat ik wegloop.

Dat Maarten van Rossem Caroline van der Plas afvalt, verbaast niet

In 2016 word ik uitgenodigd voor het televisieprogramma De slimste mens. Weer ben ik erg opgewonden. Ditmaal omdat ik Maarten van Rossem ga ontmoeten. Het linkse icoon dat in mijn studententijd felle debatten voerde over de destijds aanstaande Irakoorlog. In de lunchpauze loop ik vrolijk naar de tafel waar Van Rossem zit. Alweer met de hoop aansluiting te vinden, ideeën uit te wisselen en een blijvende vriendschap te ontwikkelen. Ik overhandig hem mijn boek en geef aan dat ik hem sinds mijn studententijd erg waardeer. Van Rossem zoekt naar iets op de kaft van mijn boek. ‘Ah, De Bezige Bij,’ zegt hij plots, ‘dat is een goede uitgeverij.’

De rest van de lunch vertelt Van Rossem vooral over Van Rossem. Hij weet zelfs het meest onbenullige onderwerp te gieten in een zin waarin hij het laatste woord krijgt. Aan mij vraagt hij niks. ‘Ik ben heel benieuwd wat je van mijn boek vindt,’ probeer ik nog. Zijn antwoord: ‘Ik heb het erg druk en kan niet met je afspreken. Je moet me maar een keer een e-mail sturen.’

Erg verbaasd was ik dus niet dat Maarten van Rossem deze week opeens tekeerging tegen BoerBurgerBeweging-leider Caroline van der Plas:

‘De BBB-mevrouw Caroline van der Plas is vooral een mediacreatuur. Gisteravond schoof ze weer aan bij Jinek. De media zijn nu bezig om de mevrouw van de BoerBurgerBeweging groot te maken. Net zoals ze ook Thierry Baudet groot hebben gemaakt. Ongelukkigerwijs heb ik daar zelf ook een bijdrage aan geleverd, omdat ik die lulkoek van Van der Plas moest corrigeren’ (verwijzend naar haar optreden in De slimste mens, red.).

Wat is de misdaad van Caroline van der Plas? Ze heeft vanuit het niets (zonder media-aandacht dus) een zetel in de Tweede Kamer gehaald en stijgt gestaag in de peilingen – vooral kiezers buiten de Randstad waarderen haar authentieke, volkse optreden.

Echte intellectueel zou interesse hebben voor BBB en Van der Plas

Een echte intellectueel zou met een open blik kijken naar het fenomeen Caroline van der Plas, haar kracht proberen te begrijpen en, eventueel, proberen hieruit lessen te trekken omdat het links Nederland niet meer lukt gewone mensen aan zich te binden. Maar niet Maarten van Rossem.

Linkse Nederlandse iconen zijn bijna zonder uitzondering arrogant, aartsconservatief en doodsbang voor gewone mensen, is mijn ervaring na vijftien jaar deelnemen aan het publieke debat. Altijd word ik door hen gekleineerd, niet serieus genomen of ronduit genegeerd. Ze praten schaamteloos over je heen als je niet ‘belangrijk genoeg’ bent. Heel anders dan rechtse, liberale en christelijke iconen. Zoals oud-politicus Frits Bolkestein (VVD), schrijver Adriaan van Dis, voormalig CDA’er Pieter Omtzigt en nog vele anderen met wie ik wel vrienden heb kunnen worden. Door hen ben ik wel altijd als mens behandeld. Altijd. Niks van die in dedain verpakte onzekerheid van linkse iconen.

Niet dat ze er helemaal niet zijn op links. Neem oud-politicus Femke Halsema (GroenLinks), nu burgemeester van Amsterdam, die zelfs niet op me neerkeek toen ik een jong, onbeduidend studentje was. Geen wonder dat ze later het etiket ‘liberaal’ kreeg. Of wijlen journalist Max van Weezel, die een vaderfiguur voor me werd en met iedereen, van uiterst rechts tot uiterst links, in gesprek ging. Of publicist en hoogleraar Paul Scheffer, inmiddels een van mijn beste vrienden, die compleet werd verketterd door links Nederland toen hij het twintig jaar geleden aandurfde het multiculturalisme aan de kaak te stellen. Alle drie uitzonderlijke buitenbeentjes.

Van Rossem begrijpt de veranderende wereld niet meer

Begrijp me niet verkeerd, deze column is geen persoonlijke afrekening. Geenszins. Met de bevreemdende ervaringen die ik had, probeer ik een algemeenheid te illustreren: een unieke eigenschap van links Nederland die in een eeuw is gesmeed. In volgende columns zal ik die verder uitdiepen. Daarom is het ook niet zo zinvol om individuen hierover te schandpalen.

Behalve dus de twee heren die ik wel bij naam heb genoemd. Voor hen maak ik heel graag een uitzondering. Marcel van Dam ging, zoals u allen bekend, als een wilde tekeer tegen publicist en politicus Pim Fortuyn (1948-2002).

Net zoals nu Maarten van Rossem als een wilde tekeergaat tegen Caroline van der Plas. Het is blijk van wat voor kleine man hij eigenlijk is. Daarom verliest hij zich in het kleineren van de ‘BBB-mevrouw’.

‘Hup, terug je hok in!’ is de wanhopige kreet die Maarten van Rossem slaakt omdat hij de veranderende tijden niet begrijpt.