Is premier Mark Rutte zo slim of zijn werkgevers nou zo dom? Cor Overduin, belastingadviseur bij Grant Thornton, houdt het in een ingezonden opinie op dat laatste. Een door het kabinet gepresenteerde lastenverlaging van 2 miljard euro voor werkgevers, betalen werkgevers volgens Overduin namelijk zelf.
Wat is er precies aan de hand? Wijlen Hans de Boer, de voormalige voorzitter van werkgeversorganisatie VNO-NCW, bedong in een tijd dat werkgevers nog wat te zeggen hadden in Den Haag, dat werkgevers 4 miljard euro lastenverlichting zouden krijgen.
Baangerelateerde Investeringskorting is ingetrokken
Maar het kabinet had grote moeite met het politiek acceptabel invullen hiervan. Een verlaging van de winstbelasting was na de verloren strijd om het afschaffen van de dividendbelasting inmiddels onbespreekbaar geworden.
Cor Overduin (1962) is als counsel verbonden aan accountants- en advieskantoor Grant Thornton.
Tevens is hij is vicevoorzitter van de Commissie Wetsvoorstellen bij de Nederlandse Orde van Belastingadviseurs (NOB).
Ingezonden opinieartikelen worden geselecteerd door de redactie, maar vertegenwoordigen niet noodzakelijkerwijs het standpunt van EW.
Daarom werd eind 2020 de BIK bedacht, de Baangerelateerde Investeringskorting. Een instrument om in 2021 de werkgevers een cheque van 2 miljard euro te gunnen, en in 2022 nog eens.
Via een korting op de af te dragen loonbelasting zouden investerende werkgevers een directe cashback ontvangen van Rutte c.s. Maar ook de BIK bleek geen gelukkig instrument. Omdat vanuit Brussel geen duidelijk ‘ja, Nederland doe die BIK maar want dit is geen ongeoorloofde staatssteun’ kwam, besloot het kabinet eieren voor zijn geld te kiezen.
Spoorslags werd gesteld dat de BIK met terugwerkende kracht werd ingetrokken. Bij wijze van compensatie zouden werkgevers dan een lagere WW-premie worden verschuldigd. Technisch is een verlaging van WW-premiepercentage een eenvoudige exercitie: de minister van Sociale Zaken plaatst een besluitje in de Staatscourant en klaar is Kees (of in dit geval: D66-minister Wouter Koolmees).
In de plaats komt een lagere WW-premie
Aldus is geschied, zodat de WW-premie vanaf 1 augustus is verlaagd. De lasten van werkgevers dalen met de beoogde 2 miljard euro dit jaar. Je kan denken: zo, opgelost. Maar niets is minder waar.
De erfenis van Hans de Boer blijkt namelijk slecht beheerd door zijn opvolgers. Werkgevers hebben nu namelijk een sigaar uit eigen doos gekregen. Want die WW-premie betalen de werkgevers voor de volle honderd procent zelf door afdrachten aan het Awf-fonds, zoals het werkloosheidsfonds officieel heet.
Zolang Rutte zijn uitgespaarde cashback van 2 miljard euro wegens het vervallen van de BIK niet doneert aan dat Awf-fonds, betalen de werkgevers nu hun eigen lastenverlichting. Wie de officiële stukken doorspit, leest nergens dat Rutte c.s. alsnog tweemaal 2 miljard euro storten in de kas van het Awf-fonds.
Die werkgevers zelf via een omweg terug zullen betalen
We lezen alleen maar, listig omfloerst, dat ‘op het totaal van inkomsten van de collectieve sector is er geen effect’. Dit is Haags overheidsboekhouden optima forma, waarbij je een harde cashback (te betalen door de Rijksoverheid) gelijk stelt met een tijdelijke WW-premieverlaging die voor rekening komt van een ander (de werkgevers).
Zolang Rutte c.s. hun uitgespaarde BIK-cashback niet à fonds perdu in het Awf-fonds storten, hebben we te maken met een Awf-fonds dat gewoon minder premies ontvangt. Vroeg of laat zal dat gat toch weer moeten worden ingelopen in dat fonds. Tja, hoe doet zo’n fonds dat?
Veel andere smaken dan het extra verhogen van de premies zijn er niet. Dus een toekomstige stijging van de WW-premie zal nodig zijn om dat tekort weer in te lopen. Of is ergens afgesproken, zonder dat dit bekend is, dat Rutte c.s. alsnog op een later moment een storting doen van 4 miljard euro in het Awf-fonds?
Alleen de vakbond lijkt op te letten
Dat Awf-fonds is ook nog eens bijzonder slecht gevuld, met eind 2020 een tekort van 6,7 miljard euro. De niet zo rooskleurige staat van het Awf-fonds en het feit dat met de nu doorgevoerde premieverlaging de positie van dit fonds nog verder wordt aangetast, zijn inmiddels ook bij vakbond FNV opgevallen.
Zo sprak vicevoorzitter Kitty Jong in Het Financieele Dagblad al van een schaamteloze, toekomstige greep uit de WW-kassen. Navraag bij het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid leert dat men daar meent dat er geen sprake is van een sigaar uit eigen doos.
De redenering is dat sinds de jaren negentig er niet echt meer naar aparte fondsen en potjes wordt gekeken, maar uitsluitend naar een totaal lastenplaatje voor bedrijven. Een nogal opmerkelijke redenering.
Als die aparte fondsen er kennelijk al meer dan twintig jaar niet toe doen, laten we ze dan meteen morgen opheffen! Het is immers een jaarlijks circus om voor al die aparte potjes per werknemersverzekering (en soms zijn er binnen één werknemersverzekering meerdere aparte fondsen) de premie vast te stellen.
Als het kennelijk (bijna letterlijk) één pot nat is, ga er dan ook op die manier mee om. Maar de praktijk is dat we die aparte fondsen hebben en dat zal toch heus niet voor niets zijn. De argumenten van het ministerie houd ik dan ook voor niet ter zake doende en voorts gaan deze voorbij aan de kern van de vraag.
Waarom zijn de werkgevers stil?
Dan de reactie van VNO-NCW. De werkgeversorganisatie, zo blijkt bij navraag, meent dat het een echte lastenverlichting is voor het bedrijfsleven. Het lijkt erop dat ook daar ze niet beseffen dat hun achterban daarvoor zelf opdraait. Hoogst opmerkelijk.
Lees ook het commentaar van Jeroen van Wensen: Waarom werknemers een BIK-bonus uit geldpot van 4 miljard euro verdienen
Het BIK-dossier levert veel vraagtekens op. Was Rutte hier echt de slimme partij? Of zijn er andere afspraken gemaakt, die niet openbaar zijn, maar waarmee de werkgevers wel degelijk de aan hen beloofde 4 miljard euro als cashback tegemoet kunnen zien? Of hadden de werkgevers inmiddels niets meer te vertellen in Den Haag en moesten zij noodgedwongen een streep accepteren door de beloofde cheque van 4 miljard?
Genoeg vragen. Het is de hoogste tijd voor duidelijke antwoorden. Een Tweede Kamer die zijn controlerende taak serieus neemt, heeft in dit dossier de mogelijkheid om te laten zien dat men inderdaad de regering graag goed wenst te controleren.