Geef mbo’ers een titel

28 augustus 2021Leestijd: 4 minuten
Schoolexamen metaaltechnieken in Rotterdam. Foto: ANP.

Nergens is de waardering van het beroepsonderwijs zo laag als in Nederland, schrijft Zihni Özdil in zijn eerste column voor EW. Hoog tijd om onze mbo’ers een titel te geven.

‘Mbo? Daar ga je heen als je niet slim genoeg bent. Punt.’

Zo dacht ik vroeger over het beroepsonderwijs in Nederland. Ik wist er voor de rest niks van. Laat staan dat ik de moeite nam in te zien dat zonder elektriciens, loodgieters, kappers, verplegers, agenten en automonteurs er überhaupt geen Nederland kan zijn.

Zihni Özdil (1981) is historicus. Hij schrijft elke zaterdag een column voor ewmagazine.nl.

Pas als Tweede Kamerlid kon ik mijn elitaire vooroordelen loslaten. Dankzij werkbezoeken. Dankzij gesprekken met honderden mbo-studenten over hun drijfveren en over hun dromen. En ook dankzij Tweede Kamerlid Zohair El Yassini (VVD). Op zijn initiatief ben ik, samen met collega’s van het CDA en de PVV, met een Kamerdelegatie naar Skills Heroes in Wenen en in Boedapest geweest.

Skill betekent vakmanschap. Net als de Olympische Spelen voor sport, zijn er WorldSkills-wedstrijden voor vakstudenten uit de hele wereld. Nooit van mijn leven heb ik zoiets magisch gezien. Mijn hele beeld, of beter gezegd gebrek aan een beeld, over het mbo ging regelrecht de prullenbak in. Van elektrotechniekstudenten die ingewikkelde storingen oplossen tot kapsters en kappers in spe die hoofden coifferen: ik zag hoe Nederlandse mbo’ers in top van de wereld meedoen.

Lees verder onder de video

De inhoud op deze pagina wordt momenteel geblokkeerd om jouw cookie-keuzes te respecteren. Klik hier om jouw cookie-voorkeuren aan te passen en de inhoud te bekijken.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."

In Oostenrijk krijgen vakmensen uiteindelijk dezelfde waardering als hoogleraren aan een universiteit. Oostenrijkse ‘mbo’ers’ kunnen met een Berufsmatura (vakdiploma) doorstromen naar beroepsonderwijs op universiteitsniveau. In andere Europese landen is de waardering van het beroepsonderwijs ook onverminderd hoog.

En in Nederland?

‘Onterecht beeld dat werkend leren minder waard is dan schools leren’

‘Onterecht lijkt een beeld te zijn ontstaan dat werkend leren van minder waarde is dan schools leren. Dat is een ongelukkige en onterechte maar wijdverbreide misvatting die zich uit in een negatief imago.’

Zo concludeert de SER in 2016. Zijn Nederlandse mbo’ers dan minder goed dan hun vakgenoten in de rest van Europa? Het verbijsterende antwoord is niet alleen ‘nee’, juist het tegendeel is waar: Nederlandse mbo’ers behoren wat betreft kennis en kunde tot de top van de wereld, blijkt uit allerlei onderzoeken.

Mijn eigen vooroordelen over het mbo waren natuurlijk in de eerste plaats te wijten aan mezelf. Maar de uitzonderlijk lage waardering van mbo’ers in Nederland ligt voor een belangrijk deel besloten in iets anders. Iets wat Nederland redelijk uniek maakt in Europa. Iets dat we nauwelijks bespreken in het publieke debat: Nederland is in grote mate een gesegregeerd land. Dat gebeurt langs etnische lijnen, maar vooral ook langs klasselijnen.

En onbekend maakt onbemind. Het SER-onderzoek uit 2016 geeft het eigenlijk al aan: ‘Er is nog een wereld te winnen onder specifieke groepen die minder bekend zijn met de bbl (beroepsbegeleidende leerweg, red.) of die een minder positief beeld van deze opleidingen hebben.’

Dat is geen kattenpis. Ik heb zoveel schrijnende verhalen gehoord van mbo-studenten, over hoe ze worden gekleineerd door mensen in hun omgeving, door overheidsinstanties en door werkgevers.

Filosoof met warrig woke-verhaal hoger opgeleid dan automonteur?

Een paar stappen om dat te verhelpen hebben we al genomen. Zo waren mbo’ers tot voor kort ‘deelnemers’ volgens de wet. Nu zijn ze officieel ‘studenten’. Ook is de term ‘laagopgeleid’ veranderd in ‘praktisch opgeleid’. Geheel terecht. Want laten we eerlijk zijn. Wie heeft, als je het objectief bekijkt, nu een hogere opleiding genoten? Een gepromoveerde filosoof die hakkelend een warrig woke-verhaal houdt dat niemand begrijpt? Of iemand die in staat is chirurgisch uit te vogelen waarom de motor van een auto kapot is?

Lees ook dit commentaar van Marijn Jongsma: Geld voor vakscholen kansrijker dan hervorming mbo

Toen ik als Tweede Kamerlid wakker werd en mijn blinde vlek over het mbo inzag, zag ik het ook als mijn plicht die blinde vlek weg te nemen in de rest van Nederland. Pas toen ik bij mijn schoonheidsspecialist was om mijn wenkbrauwen te laten bijwerken, kwam het eureka-moment. Hij vertelde dat hij zo graag erkenning had gehad voor het vak dat hij had geleerd in de vorm van een titel: ‘Waarom krijgen hbo’ers en academici wel een titel, en wij niet, Zihni?’

Skilled voor mbo-2, Craftsman voor mbo-3 en Expert voor mbo-4

Natuurlijk! Waardering begint bij erkenning. Ik racete naar huis en ging meteen achter mijn laptop zitten. De inspiratie was zo groot dat ik ook meteen voorstellen bedacht over hoe die titels kunnen gaan heten:

Mbo niveau 2 afgestudeerden krijgen de titel Skilled (Sk.), mbo niveau 3 is Craftsman (Crf.) en mbo niveau 4 is Expert (Exp.).

Over een week begint het onderwijs in Nederland weer volledig te draaien. Ik herhaal mijn oproep van toen: geef onze mbo’ers een titel. Dat is de logische volgende stap die we als maatschappij schuldig zijn aan onze vakstudenten.

Vijf jaar geleden had ik waarschijnlijk smalend gereageerd op een dergelijke oproep. ‘Symboolpolitiek!’ had ik geroepen. Mocht dat bij u ook het geval zijn, dan vraag ik u eerlijk na te denken over de volgende vraag: bent u bereid om uw titel drs., MA of dr. in te leveren, omdat het toch maar symboolpolitiek is?