Donald Trump is niet herkozen, maar kreeg toch weer ruim 70 miljoen stemmen. In tegenstelling tot de progressieve, technocratische klasse heeft Constanteyn Roelofs wel een idee hoe dat kan: de schobbejak Trump snapt dat macht niet principieel maar transactioneel is. ‘Antipopulisten zouden zich eens wat beter moeten inlezen in The Art of the Deal.’
Het was even spannend, maar het lijkt er toch op dat Joe Biden het tegen Donald Trump gered heeft. Toch was het een overwinning met een nare bijsmaak. Waarom, vroegen progressieve en verstandige media zich af, kwam Trump toch zo dicht bij zijn herverkiezing? We hebben immers toch met meer dan tienduizend factchecks aangetoond dat hij een leugenaar is en we hebben toch elke dubieuze uitspraak breed uitgemeten om te laten zien dat het een racist en seksist is die het niet zo nauw neemt met democratische normen? Waarom stemmen de mensen dan toch op zo’n monster?
Constanteyn Roelofs
Wekelijks verkent historicus Constanteyn Roelofs de tragikomische tegenstrijdigheden in economie en maatschappij.
Het toont maar weer eens aan hoe groot de afstand in de samenleving is tussen de hoogopgeleide klasse die een technocratisch-principiële visie op macht heeft en het bredere electoraat. In de verstandige klasse gaat men ervan uit dat de juiste principes (mensenrechten, VN, antiracisme, democratie) en de meest efficiënte oplossing (al dan niet aangedragen door ambtenaren, wetenschappers en consultants die de boel hebben doorgerekend) voldoende zijn voor een effectieve en gezonde staatsinrichting.
Irrationelen uitsluiten, intellectuele achterblijvers opvoeden
In zo’n wereldopvatting draait politiek om het uitsluiten van de irrationelen en het opvoeden van de intellectuele achterblijvers bij wie de vooruitgang nog niet voldoende is doorgedrongen. Scholing en een media-offensief van feiten en terechtwijzigingen zijn de wapens tegen het populisme.
Trump begrijpt echter dat macht helemaal niet gaat om het beste idee en dus niet principieel is, maar dat macht altijd transactioneel is. Macht is altijd een spel van handjeklap tussen groepen en individuen die allemaal een stel kaarten in handen hebben: de ‘gewone man’ natuurlijk veel minder dan de grote bedrijven en instellingen, maar er zijn wel meer ‘gewone mannen’. Kortom, dus niet de bevolking zo opvoeden dat ze de juiste keuze voor de moreel juiste optie maken, maar ze gewoon de beste deal aanbieden opdat ze op je stemmen.
Lees ook dit coververhaal: Het nut van populisme
Deal met ‘gewone mannen’ in plaats van met technocraten
Luister, leek Trump te zeggen, direct aan de burger gericht: jullie weten heus wel dat ik een schobbejak ben, maar we maken een deal. Als jullie mij verkiezen, hebben jullie in elk geval weer een beetje het gevoel dat je stem ertoe doet, in plaats van dat er alleen maar wordt geluisterd naar de spreadsheets van de technocraten, de betuttelpreken van de verbinders en het grote geld van Wall Street.
Ondanks dat vier jaar trumpisme nooit in de buurt kwam van het inlossen van deze belofte, dachten miljoenen burgers dat Trump toch een tweede kans verdiende. Trump geeft in elk geval het gevoel dat ook de burger af en toe een koopje kan hebben op de politieke markt – en hoe leuk democratie en principes ook zijn, soms gaat het gewoon om de illusie van een koopje. Antipopulisten zouden zich wat dat betreft eens wat beter moeten inlezen in The Art of the Deal.