De historisch lage rente pakt rampzalig uit voor langetermijnbeleggers die weinig risico mogen nemen. Het drama rond uitvaartverzekeraar Yarden is daarvan een schoolvoorbeeld, schrijft Marijn Jongsma.
De premie die de polishouders betalen is gebaseerd op de kosten van een uitvaart, de sterftekans naar leeftijd en het rendement dat op de ingelegde premies wordt behaald.
Marijn Jongsma
Marijn Jongsma (1969) is economisch redacteur bij Elsevier Weekblad. Hij blogt wekelijks over financieel- en macro-economische onderwerpen.
Wie ‘veilig’ belegt in langlopende Nederlandse staatsobligaties verdient niets. Afgelopen week zette de staat voor het eerst een dertigjarige staatsobligatie in de markt met een rentecoupon van nul procent. Tien jaar geleden brachten deze langlopende schuldtitels ruim 4 procent op.
Invloed nulrente is op lange termijn enorm
Gemeten over de lange looptijd van uitvaartpolissen, is de invloed daarvan enorm: het rente-op rente-effect dat normaliter voor vermogensgroei zorgt, is volledig weggevallen. Risicovoller beleggen dan maar? Dat staat de toezichthouder alleen toe als er sprake is van ruime buffers. Verzekeraars die hun renterisico niet hebben afgedekt én geen risico mogen nemen, komen dus in de problemen.
Yarden werd zo in de armen van een concurrent gedreven: marktleider DELA. Deze coöperatieve verzekeraar (de letters stonden ooit voor Draagt Elkanders Lasten) kondigde in oktober 2019 de overname van Yarden aan. DELA heeft een veel betere vermogenspositie. Maar, zo relativeren actuarissen: DELA staat er op papier zo riant voor omdat hij de mogelijkheid heeft de winstdeling (meestal in de vorm van een korting op de premie) niet uit te keren aan de leden. De waarde van deze (toekomstige) inhouding mag de coöperatie meerekenen in de buffers. Zou je die mogelijkheid niet meetellen, dan staat DELA er minder florissant voor.
Hopen op hogere rente? ‘Dan moeten alle alarmbellen afgaan’
De baas van DELA, Edzo Doeve, schatte in oktober vorig jaar dat het ongeveer 0,5 miljard euro zou kosten om de vermogenspositie van Yarden weer op peil te brengen. Tegenover Het Financieele Dagblad zei Doeve destijds ervoor te waken dat de rekening bij de DELA-polishouders terechtkomt in de vorm van een lagere winstuitkering. Wel was er volgens hem sprake van ‘een hele andere werkelijkheid’ als de rente laag zou blijven. ‘Ik acht de kans dat de rente weer een beetje opveert veel groter.’
Lees ook van Marijn Jongsma: Corona hoeft economie niet blijvend te schaden
Oei. Inderdaad, de rente stond toen laag. Maar met dank aan de coronacrisis staat de rente nu nog lager. ‘Als je als directeur van een uitvaartverzekeraar speculeert op een rentestijging, dan moeten alle alarmbellen afgaan,’ zegt actuaris Laurens Roodbol, die voor diverse verzekeraars werkte. ‘Het probleem wordt groter en groter.’ Hoe meer de rente daalt, hoe groter de problemen bij Yarden en hoe groter het risico voor polishouders van DELA, concludeert Roodbol. ‘Het kan goed gaan, maar je neemt een enorm risico.’
DELA beraadt zich inmiddels op de overname
Of de ‘overname uit solidariteit’ doorgaat, is inmiddels de vraag. Er is nog geen groen licht van kartelautoriteit ACM, die vreest dat er een te machtige partij op de markt voor crematoria ontstaat. Op verzekeringsgebied is er een forse tegenvaller. De kantonrechter in Almere heeft geoordeeld dat een eerdere versobering van de aanspraken voor 390.000 polishouders van Yarden niet door de beugel kan. Een herstelplan staat daarmee op losse schroeven, waardoor de problemen bij Yarden nog groter kunnen worden.
En daarmee staat de redding door DELA ook weer op de tocht. Een woordvoerder laat weten: ‘De overname zoals wij die voor ogen hebben, is goed voor de leden van DELA, de verzekerden van Yarden, de medewerkers en de hele samenleving. Maar als coöperatie zonder winstoogmerk zetten wij de belangen van onze leden voorop. Dat is ook de reden dat wij, na de rechterlijke uitspraak over de pakketpolissen van Yarden, ons erop beraden of de overname kan doorgaan.’
Lees ook: Kan Nederland zonder KLM?
Zelfs als DELA doorzet, is het lastiger geworden
De problemen bij Yarden worden DELA te gortig, zo lijkt het. En ook bij toezichthouder De Nederlandsche Bank (DNB) zal men de wenkbrauwen fronsen. DNB had in eerste instantie haar goedkeuring gegeven aan de overname, aldus de woordvoerder van DELA, maar ook als de geplande overname doorgaat, zal er ‘mogelijkerwijs additionele goedkeuring’ nodig zijn, nu ‘de omstandigheden zijn gewijzigd’.
DNB zal mogelijk een nieuwe oplossing moeten zoeken voor Yarden. Aan het Amsterdamse Frederiksplein willen ze er niets over kwijt: ‘Wij kunnen gezien onze geheimhoudingsplicht niet ingaan op individuele instellingen.’ Een ding is duidelijk: alleen met de instroom van extra geld kan de uitvaartverzekeraar zich ontworstelen aan de dwangbuis van veilig beleggen in staatsobligaties, die niet eens genoeg opbrengen om voor de inflatie te compenseren.