Europees leger? Den Haag gaat over de levens van Nederlandse militairen

Adviesraad Internationale Vraagstukken pleit ervoor dat Nederland zich toch maar het beste kan aansluiten bij de Frans-Duitse plannen voor een Europese defensie. Dat is bij nader inzien heel verstandig, schrijft Robbert de Witt – zolang inzet van militairen maar voorbehouden blijft aan het nationale parlement.

Als de Fransen Europese plannen lanceren, is het meestal oppassen geblazen. Franse plannen voor Europa dienen namelijk in eerste instantie het Franse belang.

Zo pleitte de Franse president Emmanuel Macron vorig jaar al eens voor een Europees leger. Begrijpelijk vanuit het perspectief van Parijs. In de NAVO speelde Frankrijk immers altijd de tweede viool. De Amerikanen, met hun enorme vuurkracht, bepalen wat er gebeurt. En de Britten, die tot de Brexit met de Fransen beschikken over het grootste leger van de EU-landen, kiezen doorgaans binnen de NAVO voor Washington.

Europees leger onder EU-vlag?

Maar de Verenigde Staten zien de NAVO meer en meer als een last. Er is altijd gedoe, en betalen willen de Europese lidstaten niet. Mocht er een Europese krijgsmacht onder EU-vlag komen, dan is het duidelijk wie daar na de Brexit de dienst gaan uitmaken: de Fransen natuurlijk. Met het grootste leger, de meeste bravoure en nog kernwapens ook. Begrijpelijk dat daartegen in Den Haag weerstand is – ook al zijn de Duitsers wel geïnteresseerd.

Maar zie, deze week was er een advies van de wijze mannen en vrouwen van de Adviesraad Internationale Vraagstukken. En daarin werd ervoor gepleit dat Nederland zich toch maar het beste kan aansluiten bij de Frans-Duitse plannen, zeker nu minder en minder kan worden gerekend op de Amerikanen.

Nederland moet snel meer gaan uitgeven aan het leger

Volgens de Adviesraad is een Europese Veiligheidsraad een goed idee, zouden Europese landen meer aan ‘taakspecialisatie’ moeten doen en moet er een Europees militair hoofdkwartier komen. Zo’n Europese Veiligheidsraad zou de Britten ‘erbij’ moeten houden. Ze zijn dan wel uit de Europese Unie, maar gezien hun sterke krijgsmacht is het verstandig op veiligheidsgebied in elk geval nauw te blijven samenwerken met Londen.

Taakspecialisatie is ook begrijpelijk. De gezamenlijke Europese uitgaven aan defensie zijn na die van de Verenigde Staten de grootste ter wereld. Maar omdat de uitgaven allemaal versnipperd zijn, blijft er ‘onder aan de streep’ weinig mankracht over om snel te kunnen inzetten. Dat kan efficiënter. Waarom moet elk Europees land een torpedoboot hebben, of een eigen, mini-mobiele brigade? Specialisatie vergroot de slagkracht.

Hard nodig is ook het advies aan het kabinet om met een stappenplan te komen om eindelijk eens de  2 procentnorm te gaan halen. Als Nederland op deze voet doorgaat, behoort het wat betreft de uitgaven aan defensie binnenkort tot de onderste vier NAVO-lidstaten. Daarmee bereik je weinig. Bovendien: ook als Nederland Amerika wil blijven volgen en niet kiest voor een gezamenlijke Europese defensie, zal het meer moeten gaan uitgeven om serieus te worden genomen door Washington.

Waaraan die extra miljarden voor de Nederlandse krijgsmacht precies moeten worden uitgegeven, is een tweede. Meer uitgeven aan cyberdefensie lijkt logisch. Niet alleen omdat dat een steeds groter front wordt, maar ook omdat dat in economische zin veel kan opleveren – zie de bloeiende techcultuur in de Verenigde Staten en Israël, dankzij hun defensie-uitgaven op dit terrein.

Kan Den Haag straks EU-missies tegenhouden?

Een Europees militair hoofdkwartier dan, volgens de Adviesraad de plek waar over militaire missies onder EU-vlag kunnen worden gecoördineerd. Ongetwijfeld sluit dat mooi aan bij wat de Franse president Macron voor ogen heeft. En Frankrijk, als beoogd lid van een Europese Veiligheidsraad, zou vast en zeker een doorslaggevende stem krijgen in het besluiten tot zulke missies.

Maar krijgen kleinere Europese landen als Nederland hierin een stem? Kan Den Haag straks zo’n missie tegenhouden? Of komen er opt-outs? Stel dat Frankrijk het wenselijk acht om in een van zijn Afrikaanse oud-koloniën orde op zaken te stellen, kan Den Haag dan voorkomen dat Nederlandse militairen worden ingezet? Zo niet, hoe moet het kabinet dan uitleggen als er ergens in de Sahel Nederlandse mannen of vrouwen sneuvelen om een oude Franse rekening te vereffenen?

Hopelijk zet de Adviesraad de politiek aan het denken. Er staat genoeg verstandigs in het recente rapport en er is gezien de schuivende panelen wereldwijd ook alle aanleiding toe. Maar parlement en regering zouden niet uit het oog moeten verliezen dat zij bepalen over de inzet van Nederlandse levens. Dat is een kwestie van nationale soevereiniteit.